Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Żochowski (nazwisko)
polskie nazwisko Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Żochowski (forma żeńska: Żochowska; liczba mnoga: Żochowscy) – polskie nazwisko szlacheckie wywodzące się prawdopodobnie z Mazowsza od nazwy osady „Żochy” z której się wywodzili[1].
Etymologia nazwiska
Podsumowanie
Perspektywa
Nazwiska z końcówką -ski, jak pisze polski kronikarz Jan Długosz, który w swoich Kronikach sławnego Królestwa Polskiego pisanych w latach 1455–1480, podaje, że w Polsce za czasów Władysława Jagiełły nastał zwyczaj tworzenia nazwisk od posiadłości, tj. przez dodanie końcówki przymiotnikowej ski lub cki[4]. Zasada ta rozciągnęła się na całą szlachtę polską w dobie średniopolskiej, w okresie sarmatyzmu XVI i XVII w.[5] Żochowscy najprawdopodobniej wywodzą się z Żoch pod Ciechanowem[6][7], o czym pisał w XVI w. Bartosz Paprocki[8]:
Dom Żochowskich w ciechanowskim powiecie starodawny
Nazwa osady Żochy wzięła się od słowa żoch, które oznacza[9]:
Biorąc pod uwagę topografię terenu miejscowości, z której się wywodzą Żochowscy (liczne stawy oraz bezpośrednie sąsiedztwo wsi Brodzięcin, której nazwa kojarzy się z brodem), można wywnioskować, iż nazwa wywodzi się od sieci na ryby.
Kolejnymi majątkami od których może wywodzić się nazwisko Żochowski[1][10]:
- Żochy, koło Ostrowi Mazowieckiej
- Żochy Stare parafia Domanowo[11]
- Żochy Nowe parafia Domanowo[11]
- Żochy parafia Kosów Lacki[12] pod Sokołowem
- Tybory-Żochy[13]
- Żochów w byłym powiecie mieleckim, obecnie Rzochów[14]
- Żochowo Stare i Nowe Żochowo w byłym powiecie płockim
- Żochowo w byłym powiecie rypińskim, gmina Gujsk, parafia Ligowo[15]
- Żochowo (powiat ostrowski) w byłym powiecie łomżyńskim, gmina Szumowo[15]
Miejscowości związane z Żochowskimi
Wzmianki o mieszkańcach miejscowości, z których wywodzą się Żochowscy[1]:
- 1419 r. w dokumentach sądu ziemskiego w Zakroczymiu wymienia się Falisława z Żoch herbu Brodzic[16]
- w latach 1473 do 1484 zostają wymienieni w dokumentach sądowych m.in. Stefan, Jan, Piotr z Żoch
- 1475 r. w dokumentach sądu w Wyszogrodzie wymienia się Włosta z Żochowa herbu Prus[17]
- 1477 r. występują bracia Mikołaj i Jan de Żochy
- 1479 r. Stefan zwany Żoch z bratem Stanisławem
- 1549 r. w dokumentach sądu ziemskiego w Drohiczynie wymienia się braci Feliksa i Jakuba spadkobierców Żoch herbu Rawicz[18]
- 1558 r. w dokumentach sądu ziemskiego w Drohiczynie wymienia się braci Mateusza zwanego „Butrym” i Jan o przydomku „Żmuda” herbu Lubicz, którzy dziedziczą Żochy[19]
- 1567 r. podkomorzy ciechanowski Piotr Żochowski[20]
- Podczas popisu wojskowego w 1567 r. z Żoch i innych dóbr stawiło się ponad trzydziestu przedstawicieli, większość pieszo
- 1569 r. w czasie przysięgi na wierność Koronie po przyłączeniu Podlasia do Polski odnotowano, że na Żochach i Zadębiu głównym dziedzicem i najbardziej zamożnym był piastujący urząd woźnego ziemskiego Maciej Żoch
- 1580 r. podatek na obronność Rzeczypospolitej w Tyborach-Żochach złożył Jan Żochowski woźny ziemski drohicki[21]
Remove ads
Rody szlacheckie
Remove ads
Demografia w okresie rozbiorów
Podsumowanie
Perspektywa
Osadnictwo Żochowskich w XIX w. na Mazowszu i Podlasiu przedstawia fragmentarycznie poniższa tabela:
Występowanie Żochowskich na terenie Litwy:
- Powiat trocki zamieszkiwał Żochowski, który podpisał akces powiatu trockiego do Konfederacyi[38]
- Powiat lidzki zamieszkiwał Żochowski herbu Brodzic[23]
Podczas spisów szlachty na terenie Imperium Rosyjskiego Żochowskich wykazano w księgach rodów szlacheckich w następujących guberniach[39]:
Żochowscy w zaborze austriackim:
- Galicję zamieszkiwał Paweł Żochowski, który uzyskał potwierdzenie szlachectwa w oświęcimskim sądzie grodzkim w 1782 r.[41]
Remove ads
Demografia pod koniec XX w.
Podsumowanie
Perspektywa
Zgodnie z serwisem heraldycznym nazwiskiem tym w Polsce na początku lat 90. XX w. pod względem liczby osób o danym nazwisku zarejestrowanych w bazie PESEL posługiwało się 3195 osób[42]. Taka liczba osób legitymujących się nazwiskiem Żochowski plasowała je na pozycji 1598 wśród najpopularniejszych nazwisk w Polsce. W poniższej tabeli w uproszczony sposób zostało przedstawione na jakim terenie Polski zamieszkiwali[43].
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
Remove ads
Demografia w XXI w.
Ilość osób posługujących się nazwiskiem Żochowski wg bazy PESEL z podziałem na płeć[44]. Pierwsza kolumna wykresu przedstawia lata 90 XX wieku z podziałem kobiet względem mężczyzn 1598/1597 (ze względu na brak danych podział jest orientacyjny). Wykres nie uwzględnia osób posługujących się podwójnym nazwiskiem.
Znani przedstawiciele
- Cyprian Żochowski (1635-1693) – metropolita kijowski, halicki i całej Rusi, arcybiskup połocki
- Ryszard Jacek Żochowski (1941-1997) – profesor doktor habilitowany nauk medycznych, polityk, poseł na Sejm
- Stanisław Żochowski (1908-2003) – żołnierz, oficer Wojska Polskiego II RP
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads