Jaskier wielokwiatowy

Jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje naturalnie w Europie, Azji Zachodniej i Środkowej oraz na Syberii^[4][5].

Jaskier wielokwiatowy

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	jaskier
Gatunek	jaskier wielokwiatowy
Nazwa systematyczna
Ranunculus polyanthemos L. Sp. Pl. 554 1753[3]
Synonimy
Ranunculus meyerianus Rupr. Ranunculus pseudoparviflorus H. Lév.[3]

Rozmieszczenie geograficzne

Rośnie naturalnie w Europie, Azji Zachodniej i Środkowej oraz na Syberii. Został zaobserwowany we Francji, Belgii, Holandii, Danii, Norwegii, Szwecji, Finlandii, Niemczech, Polsce, na Ukrainie (wliczając Krym), Słowacji, Węgrzech, w Czechach, Austrii, Serbii, Rumunii, Bułgarii, Albanii, Grecji, Turcji, Rosji (w Republice Ałtaju, Republice Buriacji, Republice Karelii, Republice Tuwy, Kraju Ałtajskim, Kraju Krasnojarskim, Kraju Zabajkalskim oraz w obwodach irkuckim, kemerowskim, kurgańskim, murmańskim, nowosybirskim, omskim oraz tiumeńskim), Kazachstanie, Kirgistanie oraz Chinach (północno-zachodnia część regionu autonomicznego Sinciang)^[4].

We Francji spotykany jest w północno-wschodniej jej części. Został zaobserwowany w departamentach Aisne, Ardeny, Aube, Côte-d’Or, Eure, Marna, Górna Marna, Meurthe i Mozela, Moza, Orne, Pas-de-Calais, Dolny Ren, Górny Ren, Sekwana Nadmorska, Sekwana i Marna oraz Yonne^[6]. W Niemczech spotykany jest głównie w północnej części tego państwa. W Turyngii, Saksonii-Anhalt, Saksonii i Dolnej Saksonii występuje powszechnie lub jest rozproszony, natomiast rzadko spotykany jest w północno-wschodniej części kraju, a w Szlezwiku-Holsztynie, wzdłuż Łaby oraz w Nadrenii Północnej-Westfalii spotykany jest bardzo rzadko^[7]. W Polsce występuje na obszarze całego kraju, jednak najczęściej jest spotykany w Małopolsce i na Wyżynie Lubelskiej^[8]. W Danii najczęściej jest spotykany w jej południowo-wschodniej części – w południowej części Fionii, na południu Zelandii oraz na wyspach Lolland i Falster. Rośnie także w okolicach Kopenhagi i Kalundborga^[9]. W Norwegii rośnie w południowej części kraju – na południe od Trondheim^[10]. W Szwecji występuje najczęściej w jej południowej części, aż do Upplandu na północy. Rośnie także na Gotlandii. W Norrlandzie spotykany jest wzdłuż wybrzeża^[11]. W Finlandii występuje głównie w południowej części kraju. Występuje powszechnie na Wyspach Alandzkich oraz w okolicach miast Turku i Savonlinna^[12].

Morfologia

Kwiat

Owoce

Liść

Pokrój

Bylina o lekko owłosionych pędach. Dorasta do 20–65 (–80) cm wysokości^[5]. Łodyga jest wyprostowana, grubsza u podstawy, zwykle bardzo rozgałęziona. Dolna jej część jest owłosiona^[13].

Liście

Naprzemianległe. Ma od 3 do 8 liści odziomkowych. Są trójsieczne. W zarysie mają nerkowato pięciokątny kształt, złożone z segmentów romboidalnych i trójdzielnych, podzielonych na równowąskie łatki. Mierzą 3–6 cm długości oraz 4–9 cm szerokości. Są owłosione od spodu. Nasada liścia ma sercowaty kształt. Ogonek liściowy jest nagi i ma 7–14 cm długości. Liście łodygowe są wąsko klapowane^[5][13].

Kwiaty

Są promieniste, błyszczące, zebrane po 3–4 w wierzchotki jednoramienne. Pojawiają się na szczytach pędów. Mają złotą lub jasnożółtą barwę. Dorastają do 20–30 mm średnicy. Mają 5 owalnych i owłosionych działek kielicha, które dorastają do 7 mm długości. Mają 5 odwrotnie owalnych płatków o długości 7–14 mm. Dno kwiatowe jest owłosione. Pręciki są liczne^[5][13].

Owoce

Nagie niełupki o odwrotnie jajowatym kształcie i długości 3 mm. Tworzą owoc zbiorowy – wieloniełupkę o prawie kulistym kształcie i dorastającą do 7 mm długości^[5]. Na szczycie owocu dzióbek zgięty o długości 0,5 mm^[14].

Gatunki podobne

Jaskier gajowy (R. serpens subsp. nemorosus) różni się silnie zagiętym lub zwiniętym dzióbkiem na owocu mającym do 1,5 mm długości, dłuższymi płatkami (15–20 mm), środkową łatką liści odziomkowych szerokojajowatą^[14].

Biologia i ekologia

Rośnie w podmokłych lasach i łąkach, na glebach wapiennych. Występuje na wysokości do 2800 m n.p.m.^[5] Kwitnie od czerwca do sierpnia^[14]. Jest rośliną trującą. Zawarte alkaloidy mają jednak gorzki smak, przez co nie jest zjadana przez bydło na pastwiskach^[13].

Zmienność

W obrębie tego gatunku oprócz podgatunku nominatywnego wyróżniono dwa podgatunki^[3]:

• Ranunculus polyanthemos subsp. polyanthomoides Ahlfv. – dorasta do 130 cm wysokości^[15]
• Ranunculus polyanthemos subsp. thomasii (Ten.) Tutin – dorasta do 10–30 cm wysokości, ma wyprostowaną, słabo rozgałęzioną łodygę^[15]

Zobacz też

• Lista gatunków z rodzaju jaskier