Urf

Makala hii ni sehemu ya shindano la kuandika makala za Uislamu kupitia Wiki Loves Ramadan 2025.

Sehemu ya mfululizo wa makala juu ya Uislamu

Imani na ibada zake

Umoja wa Mungu Manabii Misahafu Malaika Uteule Kiyama Nguzo za Kiislamu Shahada • Swalah • Saumu Hija • Zaka

Waislamu muhimu

Muhammad Abu Bakr • Ali Ukoo wa Muhammad Maswahaba wa Muhammad Mitume na Manabii katika Uislamu

Maandiko na Sheria

Azif • Qur'an • Sunnah • Hadithi Wasifu wa Muhammad Sharia Elimu ya Sheria za Kiislamu • Kalam

Historia ya Uislamu

Historia Sunni • Shi'a • Kharijiya • Rashidun • Ukhalifa • Maimamu

Tamaduni za Kiislamu

Shule • Madrasa Tauhidi • Falsafa • Maadili Sayansi Sanaa • Ujenzi • Miji Kalenda • Sikukuu Wanawake Viongozi • Siasa Uchumi Umma • Itikadi mpya • Sufii

Tazama pia

Uislamu na dini nyingine Hofu ya Uislamu

ʿUrf (kwa Kiarabu: العرف) ni istilahi ya Kiarabu katika Uislamu inayomaanisha desturi au 'maarifa' ya jamii fulani. Ili kutambuliwa katika jamii ya Kiislamu, ʿurf' lazima iwe sambamba na Sharia.^[1] Inapotumika, inaweza kusababisha jambo fulani katika fiqh (yaani sheria ya Kiislamu) kupoteza uzito au kutokuwa na nguvu tena.^[1]

ʿUrf ni chanzo cha hukumu za sheria ya Kiislamu pale ambapo hakuna maandiko ya msingi wazi kutoka katika Qur'an na Sunnah. ʿUrf pia inaweza kuainisha jambo lililoelezwa kwa ujumla katika maandiko ya msingi.

Muhtasari

Istilahi

Neno ʿurf, likiwa na maana ya "kujua", linahusisha desturi na vitendo vya jamii fulani.

Historia

ʿUrf ilitambuliwa kwa mara ya kwanza na Abū Yūsuf (alifariki mwaka 182/798), mmoja wa viongozi wa awali wa madhehebu ya Ḥanafī, ingawa ilichukuliwa kuwa sehemu ya sunnah, na si kama chanzo rasmi. Baadaye al-Sarak̲h̲sī (alifariki 483/1090) alipinga, akiamini kuwa desturi haiwezi kushinda maandiko yaliyoandikwa.^[2]

Msingi wa Kimaandiko

Kauli ya msingi kuwa desturi ni chanzo halali cha sheria ya Kiislamu "inaonekana katika Qur'an na Hadith". Hadith moja iliyopokewa na Ibn Mas'ud inasema: “Lile ambalo Waislamu wameliona kuwa jema ni jema mbele ya Mungu, na ambalo wameliona kuwa ovu ni ovu kwa Mungu."^[3]

Sharia

Ingawa haikujumuishwa rasmi katika sheria ya Kiislamu,^[2] Sharia inatambua desturi zilizokuwepo wakati wa Muhammad ambazo hazikubatilishwa na Qur'an au Sunnah (hii huitwa “kimya cha Kimungu” — ***sunnah siyo “kimya cha Kimungu”). Vitendo vilivyoanzishwa baadaye pia hutetewa, kwani katika mapokeo ya Kiislamu inasemwa kuwa yale ambayo watu kwa ujumla huyachukulia kuwa mema, ni mema mbele ya Allah (angalia Mungu katika Uislamu). Kulingana na baadhi ya vyanzo, ʿurf ina mamlaka sawa na 'ijma (makubaliano ya wanazuoni), na ni ya juu zaidi kuliko qiyas (uamuzi wa kisheria kwa mfano wa kulinganisha). ʿUrf ni sawa na "sheria ya kawaida" katika Uislamu.^[4]

Katika utekelezaji wa ʿurf, desturi inayokubaliwa kuwa sheria lazima iwe maarufu na inayojulikana sana katika eneo, si tu katika sehemu ndogo ya jamii. Ikiwa inaenda kinyume kabisa na maandiko ya Kiislamu, desturi hiyo hupuuzwa. Hata hivyo, ikiwa inaenda kinyume na qiyas, basi desturi hupatiwa kipaumbele. Wanazuoni wa sheria pia, kwa tahadhari, hutoa kipaumbele kwa desturi kuliko maoni ya wanazuoni mashuhuri.^[4]

Katika baadhi ya nchi kama Misri, ndoa ya ʿurfi ni aina ya ndoa ya kimila isiyo na nyaraka rasmi kutoka serikalini (زواج عرفي Zawāj ʿUrfi). Uhalali wa aina hii ya ndoa bado ni suala linalojadiliwa, na wanawake huenda wakawa na haki chache zaidi kuliko walio kwenye ndoa iliyosajiliwa rasmi.^[5]

Tazama pia

• Ma'ruf
• Adat
• Vyanzo vya sheria ya Kiislamu
• Orodha ya istilahi za Kiislamu kwa Kiarabu