Берләшкән Милләтләр Оешмасы

Берләшкән Милләтләр Оешмасы, БМО (ингл. United Nations, рус. Организация Объединённых Наций, гарәп. الأمم المتحدة‎) — үз максаты итеп дөньяда тынычлык һәм иминлекне саклау куйган халыкара оешма. Шулай ук дәүләтләр арасында элемтәләрне үстерүгә көч куя. БМО карарлары Берләшкән Милләтләр Оешмасы системасының күп санлы махсус максатчан агентлыклары, бәйле оешмалар, шуралар һәм әгъза илләренең структуралары аркылы үтәлә.

«БМО» монда китерә.

Берләшкән Милләтләр Оешмасы
ингл. United Nations кыт. 联合国 исп. Naciones Unidas гарәп. الأمم المتحدة‎ фр. Organisation des Nations unies рус. Организация Объединённых Наций алман. Vereinte Nationen пол. Organizacja Narodów Zjednoczonych[1] нид. Verenigde Naties яһүд. האומות המאוחדות
Байрак[d]
Нигезләнү датасы	24 октябрь 1945[2]
Рәсми исем	United Nations[3], 联合国[4], Organización de las Naciones Unidas[5], Организация Объединённых Наций[6], منظمة الأمم المتحدة[7] һәм Organisation des Nations unies[8]
Кыскача исем	ONU, OSN, UN, БДО, PBB, BM, FN, YK, ONU, ÜRO, PBB, ONU, ООН, VN, ONZ[1], ANO, UN, UN, VN, 国連, או"מ, ONI һәм BMT
Личная библиотека хранится в	United Nations Digital Library[d]
Әсәрләр җыентыгы	Дөнья мәдәнияте милли музее[d][9]
Нигезләүче	СССР, Америка Кушма Штатлары, Кытай Республикасы[d], Украина Совет Социалистик Республикасы, Беларус Совет Социалистик Республикасы, Бөекбритания, Франция, Хәбәшстан, Һиндстан, Канада, Югославия[d], Чехословакия, Австралия, Яңа Зеландия, Нидерланд, Дания, Люксембург, Бельгия, Польша[1], Норвегия, Греция, Согуд Гарәбстаны, Мисыр, Гыйрак, Сүрия, Ливан, Төркия, Иран, Аргентина, Боливия, Бразилия, Чили, Колумбия, Коста-Рика, Куба, Доминикан Җөмһүрияте, Эквадор, Сальвадор, Гватемала, Haiti, Һондурас, Либерия, Мексика, Никарагуа, Панама, Парагвай, Перу, Филипин, Көньяк Африка Җөмһүрияте, Уругвай һәм Венесуэла
Оешма җиткәчесе вазыйфасы	Берләшкән Милләтләр Оешмасы Генераль сәркатибе
Җитәкче	Антониу Гутерреш
Генераль сәркәтип	Антониу Гутерреш
Идарә әгъзалары	Кофи Аннан[10]
Рәсми тел	рус теле[11], гарәп теле[11], стандарт кытай теле (путуңхуа)[d][11], инглиз теле[11], француз теле[11], испан теле[11] һәм кытай теле
Гимн	Hymn to the United Nations[d]
Дәүләт	Америка Кушма Штатлары
Дипломатик мөнәсәбәтләр	Европа Берлеге
Сәяси идеология	интернационализм[d]
Оештыру-хокук формасы	международная межправительственная организация[d]
Бәйле оешмалар	БМО Иминлек Шурасы, Бөтендөнья интеллектуаль милек оешмасы, Научно-исследовательский институт социального развития ООН[d], Berläşkän Millätlär Ğomumi Assambleyäse, XVF, БМО Икътисади һәм иҗтимагый шурасы[d], Берләшкән Милләтләр Секретариаты[d], BMO Xalıqara Mäxkämäse, Совет по опеке ООН[d], Бөтендөнья ризык программасы[d], Берләшкән Милләтләр Почта администрациясе[d][12], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Азык-төлек һәм авыл хуҗалыгы оешмасы[10], ЮНИДО[d][10], ЮНИСЕФ[d][10], Программа ООН по окружающей среде[d][10], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[10], Качаклар буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы баш комиссары идаралыгы[10], Кипрда тынычлыкны саклау буенча БМО хәрби көчләре контингенты[d][13], United Nations Department of Economic Affairs[d], Халыкара атом энергиясе агентлыгы[d], Special Adviser on Africa[d], Working Group on Discrimination Against Women and Girls[d], БМО радиосы[d] һәм United Nations Integrated Office in Haiti[d]
Уртак хезмәттәшлек	Association for Progressive Communications[d] һәм Asian–African Legal Consultative Organization[d][14]
Штаб-фатирының урнашуы	Нью-Йорк, Нью-Йорк, Америка Кушма Штатлары[15]
Нигезсалгыч текст	Московская декларация 1943 года/Декларация четырёх государств по вопросу о всеобщей безопасности (30 октября 1943 года)[d][16]
Алыштырган	Милләтләр Лигасы
Булдыручы	антигитлеровская коалиция[d][17]
Транслируется на	UN Web TV[d][18]
Бүләкләр	[19][20] Пибоди мөкәфәте (1950) премия имени Сахарова[d] (2003) премия Четырёх свобод — Медаль свободы[d] (2020)
Проект яки миссиянең максаты	тынычлык[21], Членский взнос[d][22] һәм иганә[d][23]
Рәсми веб-сайт	un.org​(ингл.)​(фр.)​(исп.)​(рус.)​(кыт.)​(гар.)
Рәсми кибет URL-ы	shop.un.org​(ингл.)​(фр.)​(исп.)​(гар.)​(кыт.)​(рус.)
Еш соралганы URL-ы	un.org/en/about-us/frequently-asked-questions​(ингл.), un.org/ar/about-us/frequently-asked-questions​(гар.), un.org/zh/about-us/frequently-asked-questions​(кыт.), un.org/fr/about-us/frequently-asked-questions​(фр.), un.org/ru/about-us/frequently-asked-questions​(рус.) һәм un.org/es/about-us/frequently-asked-questions​(исп.)
Һәштәге	onu
Тәртипне билгеләүче төп текст	BMO Nizamı[24]
Хезмәт күрсәтү зонасы	бөтен дөнья[d]
Нинди вики-проектка керә	WikiProject United Nations[d]
Рәсми төс	зәңгәр[25][26]
Ачык мәгълүматлар порталы	UNdata[d]
Оешмада рәсми күзәтүче статусы	Бөтендөнья интеллектуаль милек оешмасы[27], Халыкара миграция оешмасы[d][28] һәм Совещание по взаимодействию и мерам доверия в Азии[d][29]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре	16 204 666
Оешма хезмәткәрләре өчен төркем	[d]
Берләшкән Милләтләр Оешмасы Викиҗыентыкта

Берләшкән Милләтләр Оешмасы
United Nations الأمم المتحدة Organización de las Naciones Unidas 联合国 Организация Объединённых Наций Organisation des Nations unies
БМО байрагы
БМО әгъзалары булган дәүләтләр
Штаб-фатир:	Нью-Йорк Өстәмә офислар: Женева Вена Найроби
Оешма төре:	халыкара оешма
Рәсми теле:	инглиз, гарәп, испан, кытай, рус, француз
Җитәкчеләр
Генераль сәркатиб	Антониу Гутерреш[30]
Генераль Ассамблея рәисе	Йозеф Дайс
Иминлек шурасы рәисе	Эммануэль Иссозе-Нгондэ
Нигезләү
БМО уставына кул кую	26 июнь 1945 ел
Уставның эшли башлавы	24 октябрь 1945 ел
UN.org

Бу - дөньядагы иң зур, иң таныш, иң халыкара дәрәҗәдә күрсәтелгән һәм иң көчле хөкүмәтара оешма.^[31] Берләшкән Милләтләр Оешмасы төп офисы Нью-Йоркта, аның төп офислары белән Женева, Найроби, Вена һәм Гаага.

Тарих

Төп мәкалә: БМО тарихы

Фон

Берләшкән Милләтләр Оешмасы барлыкка килгәнче гасырда, Халыкара Кызыл Хач Комитеты кебек берничә халыкара оешма оешты, кораллы конфликт һәм бәрелеш корбаннарын яклау һәм аларга ярдәм күрсәтү өчен.

Икенче бөтендөнья сугышы союздашлары декларацияләре

Оешма эшчәнлеге һәм структурасы Икенче дөнья сугышы вакытында Һитлерга каршы коалиция илләре тарафыннан төзелгән. «Берләшкән Милләтләр» исеме беренче тапкыр 1942 елның 1 гыйнварында имзаланган Берләшкән Милләтләр Декларациясендә телгә алына.

БМО Низамы^[32] 1945 елда Сан-Франциско конференциясендә раслана, шул ук елның 26 июнендә 51 дәүләт вәкиле тарафыннан имзалана. Уставның көчкә керү датасы (24 октябрь) Берләшкән Милләтләр Оешмасы көне дип билгеләнә.

Киләсе тарих

Оешманың дөнья тынычлыгын саклау миссиясе беренче дистәләрдә АКШ һәм Советлар Союзы һәм аларның союздашлары арасында салкын сугыш белән катлауланды. Аның миссиясе беренче чиратта коралсыз хәрби күзәтүчеләрдән һәм җиңел кораллы гаскәрләрдән тора, мониторинг, отчет һәм ышанычны арттыру ролендә.^[33] Берләшкән Милләтләр Оешмасы әгъзалары 1960-нчы еллардан башлап киң таралган деколонизациядән соң сизелерлек артты. Шул вакыттан алып, 80 элеккеге колония бәйсезлеккә иреште, шул исәптән Попечительләр Советы күзәткән 11 ышаныч территориясе.^[34] 1970-нче елларга БМОның икътисадый һәм социаль үсеш программалары бюджеты тынычлык саклау чыгымнарыннан күпкә артыграк. Салкын сугыш беткәч, БМО күчте һәм кыр эшләрен киңәйтте, төрле катлаулы эшләрне башкарды.^[33]

Структура

Төп мәкалә: БМО системасы

• Генераль Ассамблея
• Генераль сәркатиб
• БМО Иминлек Шурасы
• Секретариат
• БМО Халыкара Мәхкәмәсе
• Махсус оешмалар

Генераль сәркатиб

Төп мәкалә: БМО Генераль сәркатибе

№	Исем	Фото	Ил	Эшкә керү вакыты	Эш бетү вакыты
–	Глэдвин Джебб (ингл. Gladwyn Jebb, 1st Baron Gladwyn}})		Бөекбритания (Көнбатыш Европа)	24 октябрь 1945 ел	1 февраль 1946 ел
1	Трюгве Хальвдан Ли		Норвегия (Көнбатыш Европа)	2 февраль 1946 ел	10 ноябрь 1952 ел
2	Даг Хаммаршельд		Швеция (Көнбатыш Европа)	10 апрель 1953 ел	18 сентябрь 1961 ел
3	У Тан		Бирма (Азия)	30 ноябрь 1961 ел	1 гыйнвар 1972 ел
4	Курт Вальдхайм		Австрия (Көнбатыш Европа)	1 гыйнвар 1972 ел	1 гыйнвар 1982 ел
5	Хавьер Перес де Куэльяр (исп. Javier Pérez de Cuéllar Guerra)		Перу (Көньяк Америка)	1 гыйнвар 1982 ел	1 гыйнвар 1992 ел
6	Бутрос Бутрос-Гали		Мисыр (Африка)	1 гыйнвар 1992 ел	1 гыйнвар 1997 ел
7	Кофи Аннан		Гана (Африка)	1 гыйнвар 1997 ел	1 гыйнвар 2007 ел
8	Пан Ги Мун		Көньяк Корея (Азия)	1 гыйнвар 2007 ел	1 гыйнвар 2017 ел
9	Антониу Гутерреш		Португалия (Европа)	1 гыйнвар 2017 ел	Хәзер вазыйфалар башкара Беренче срок вакыты: 1 гыйнвар 2022 елда чыга

Дәүләт-әгъзалар

Башта БМОга Уставны имзалаган 51 ил кергән. 1946—2006 елларда оешмага тагын 141 дәүләт кергән.

2011 елның 14 июль хәләтенә караганда, БМОга 193 дәүләт керә^[35].

Телләр

Төп мәкалә: БМО телләре

БМОда эшне оештыру өчен рәсми һәм эш телләре расланган. Шушы телләрне куллану һәр махсус оешма һәр орган өчен үзгә.

БМО рәсми телләрендә оешманың бөтен документлары чыга. БМО рәсми телләре:

• Гарәп теле — 18 декабрь
• Инглиз теле − 23 апрель
• Испан теле − 12 октябрь
• Кытай теле − 20 апрель
• Рус теле — 6 июнь
• Француз теле − 20 март

Интернет-радио программаларны әзерләүче БМО мультимедиа үзәге битләре: бангла 2018 елның 30 гыйнвар көнендә архивланган.  • гарәпчәсе 2017 елның 17 июль көнендә архивланган.  • инглизчәсе 2011 елның 5 декабрь көнендә архивланган.  • испанчасы 2013 елның 14 октябрь көнендә архивланган.  • кытайчасы 2018 елның 29 гыйнвар көнендә архивланган.  • португальчасы 2017 елның 16 июль көнендә архивланган.  • русчасы 2017 елның 15 июль көнендә архивланган.  • суахили 2018 елның 5 февраль көнендә архивланган.  • урду 2017 елның 27 июль көнендә архивланган.  • һинди 2017 елның 7 июль көнендә архивланган.  • французчасы 2017 елның 21 июль көнендә архивланган.

Галерея

• 
  Нью-Йорктагы штаб-фатир
• 
  Генераль Ассамблея залы
• 
  Иминлек Шурасы залы
• 
  Икътисади һәм социаль шура залы
• 
  Терәк буенча шура залы
• 
  Женевада урнашкан БМО бинасы
• 
  Женевада урнашкан бина залы
• 
  Женевада урнашкан бина алдында байраклар

Шулай ук карагыз

БМО порталы

• Милләтләр Лигасы
• Киот протоколы