Астрашыцкі Гарадок

Астрашы́цкі Гарадо́к^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Ўсяжы. Цэнтар сельсавету Менскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2015 год — 2302 чалавекі. Знаходзіцца за 24 км на поўнач ад Менску, за 15 км ад чыгуначнай станцыі Калодзішчы; на шашы Менск — Лагойск.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Гарадок (неадназначнасьць).

Астрашыцкі Гарадок лац. Astrašycki Haradok
Капліца Сьвятой Ганны
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Менскі
Сельсавет:	Астрашыцкагарадоцкі
Вышыня:	223 м н. у. м.
Насельніцтва:	2302 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 17
Паштовы індэкс:	223054
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	54°3′59.9002075188″ пн. ш. 27°41′59.8791503904″ у. д.
Астрашыцкі Гарадок на мапе Беларусі ± Астрашыцкі Гарадок Астрашыцкі Гарадок
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Астрашыцкі Гарадок — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага^[2]. Да нашага часу тут захавалася капліца Сьвятой Ганны, помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры пачатку XIX стагодзьдзя. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся палац Тышкевічаў.

Назва

Тапонім Астрашы́цкі Гарадо́к^[1] складаецца зь дзьвюх частак: азначэньне «Астрашыцкі» паказвае на блізкасьць да вёскі Астрошыцаў, назва «Гарадок» сьведчыць пра існаваньне тут невялікага замка (гораду)^[3].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Палац. Н. Орда, 1864 г.

Першы пісьмовы ўпамін пра Гарадок («Астрашыцкі» дадалося пазьней) датуецца 1567 годам. Паводле інвэнтару 1650 году, у мястэчку існавалі драўляны замак, царква, карчма і крамы; Рынак і 3 вуліцы (Менская, Глебкавіцкая і Кавальская), 51 двор. Замак меў абарончыя сьцены і 4 кутнія вежы, яго атачалі сажалкі і штучны роў. Да замка вёў мост, уваход праз браму-вежу «прускага муру» ўнутры якой былі жылыя, гаспадарчыя і абарончыя памяшканьні. Налева ад брамы стаяў 1-павярховы драўляны палац, вакол якога высаджваліся зёлкі. Жылыя памяшканьні палаца мелі размаляваныя дзьверы і столь, печы і каміны з каляровай кафлі. За палацам разьмяшчаліся варыўня, кухня, пякарня, псярня, лазьня, бровар. Направа ад брамы стаялі дом «прускага муру» з жылымі пакоямі, каморай, вазоўняй, стайняй і сьвіран. Перад замкам знаходзіліся стайня, вадзяны млын і тартак.

Інтэр'ер палаца. А. Жамэт, 1872 г.

На 1734 год у Астрашыцкім Гарадку было 24 двары. Паводле інвэнтару 1745 году — 30 двароў, драўляны палац, зьвярынец, фальварак з 2 жылымі будынкамі, пякарняй, стайнямі, аборай, броварам і інш. За сядзібай былі ставы з млынамі і рыбныя сажалкі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Астрашыцкі Гарадок апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Менскім павеце Менскай губэрні^[4]. У першай палове XIX ст. за 1 км ад мястэчка збудавалі мураваны 2-павярховы палац, дзе разьмяшчалася сабраная Міхалам Тышкевічам калекцыя твораў выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Існаваў вялікі парк, у якім быў зьвярынец. На 1886 год у Астрашыцкім Гарадку дзеялі 2 царквы і капліца, працавалі школа, рудня, майстэрня вырабу меднага посуду для бровара, 11 крамаў, заезны дом і 4 млыны. На 1917 год — 324 двары.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Астрашыцкі Гарадок занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Астрашыцкі Гарадок абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Жыхары Астрашыцкагарадоцкай воласьці атрымалі Пасьведчаньні Народнага Сакратарыяту БНР^[5]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі мястэчка ўвайшло ў склад Беларускай ССР, дзе 20 жніўня 1924 году стала цэнтрам раёну (з 1935 году ў Менскім раёне). Статус Астрашыцкага Гарадку панізілі да вёскі.

На 1987 год у Астрашыцкім Гарадку было 1789 двароў, на 1995 год — 938. У 2000-я гады Астрашыцкі Гарадок атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Духаўская царква, каля 1900 г.
• 
  Палац, да 1918 г.
• 
  Палац, да 1918 г.
• 
  Увечары на дарозе ў Лагойск. Л. Дашкевіч, 1923 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1897 год — 1115 муж.
• XX стагодзьдзе: 1917 год — 1564 чал.; 1987 год — 1789 чал.^[6]; 1995 год — 2390 чал.^[7]; 1999 год — 2154 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 2302 чал.

Інфраструктура

У Астрашыцкім Гарадку працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры.

Турыстычная інфармацыя

Спаская царква

Сажалка ў вёсцы (2021 год)

Славутасьці

• Капліца Сьвятой Ганны (1809)
• Могілкі юдэйская
• Сынагога
• Царква Сьвятога Спаса (1943)

Страчаная спадчына

• Замак (XVI ст.)
• Палацава-паркавы комплекс Тышкевічаў (XVIII—XIX ст стагодзьдзі)
• Царква Сьвятога Духа (1773; Сьвяты Пасад)

Асобы

• Тацяна Самусенка (1938—2000) — беларуская фэхтавальніца (на рапірах), трохразовая алімпійская чэмпіёнка
• Уладзімер Содаль (1937—2015; спачыў на тутэйшых могілках) — беларускі літаратуразнаўца, журналіст і краязнаўца