Пудакоў

Пудако́ў^[1] — вёска ў Хвойніцкім раёне Гомельскай вобласьці. Уваходзіць у склад Паселіцкага сельсавету.

Пудакоў
трансьліт. Pudakoŭ
Першыя згадкі:	1734
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Хвойніцкі
Сельсавет:	Паселіцкі
Насельніцтва:	▼53 чал. (2019)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2346
СААТА:	3254836076
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	51°51′55″ пн. ш. 30°8′22″ у. д.
Пудакоў на мапе Беларусі ± Пудакоў Пудакоў

Гісторыя

Карона Каралеўства Польскага

Найранейшую на сёньня згадку пра Пудакоў сустракаем у тарыфе падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва Каралеўства Польскага 1734 года^[a]. Паселішча належала да часткі Брагінскага маёнтку, якую трымалі ў заставе яшчэ ад серадзкага ваяводы пана Яна Канецпольскага паны Сілічы^[3].

Герб Равіч паноў Ракіцкіх.

У 1754 годзе з 6 двароў (×6 — прыкладна 36 жыхароў) хутара Пудакоў Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 27 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 3 злотых, 18 грошаў^[4]. У тым жа годзе маёнтак (у т. л. Пудакоў) быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам войскім ашмянскім Францам Антоніем Ракіцкім.

Герб Мурдэліо зьменены роду Аскеркаў.

4 кастрычніка 1787 года настаяцелем Кіеўскай катэдры, канонікам луцкім, візітатарам Оўруцкага дэканату Станіславам Стэцкім пры асістэнцыі каноніка кіеўскага, настаяцеля Астраглядаўскага касьцёлу Мацея Шэмяткоўскага ў Пудакове была завершана цырымонія хросту Ігнацыя Томаша Дамініка, народжанага 11 кастрычніка 1783 г., ахрышчанага ex aqua супэрыёрам сялецкім айцом Ізыдарам Багуслаўскім, ды Алаізія, Анелі і Марыяны, дзяцей Яна і Марыяны Васілеўскіх, а кумамі выступілі пан стражнік польны літоўскі Ян Аскерка з пані Багумілай Паўшынай, пан судзьдзя оўруцкі Міхал Паўша з пані Барбарай Аскеркавай^[5].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Фальварак і вёска Пудакоў на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.

Пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 года ў складзе адноўленага Рэчыцкага павету Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году Менскай губэрні Расейскай імпэрыі^[6].

У крыніцы, заснаванай на зьвестках рэвізіі 1795 года, Пудакоў названы ў пераліку паселішчаў, нібыта адабраных у стражніка польнага літоўскага Яна Мікалая Аскеркі ў «казённое ведомство за клятвопреступление», г. зн. за ўдзел у вызвольным паўстаньні 1794 года^[7]. Але Мікулічы, Байдакі, Пудакоў і іншыя паселішчы, якія раней належалі да Брагінскага маёнтку, пан М. Аскерка трымаў па сваёй жонцы пані Барбары Ракіцкай; на яе, відавочна, і былі запісаныя. Таму нядзіўна, што ўсе яны, урэшце, вернутыя сыну Рафалу Міхалу Аскерку, якому пашчасьціла вярнуцца зь сібірскай няволі. Гэта засьведчана ведамасьцю сяла Мікулічаў Богаяўленскай царквы 1801 году^[8].

Пудакоў на мапе Менскай губэрні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.

У шляхецкіх рэвізіях 1811 і 1816 гадоў сказана, што фальварак Пудакоў з 12 прыгоннымі стражніка польнага Рафала Аскеркі арандаваў пісар, потым судзьдзя гранічны рэчыцкі Пётар Дамінік, сын Шымана, Бельскі^[9], а эканомам у яго на 1811 год — Юзаф Шкарупскі^[10]. Згодна з «Фармулярнай ведамасьцю» Мікуліцкай царквы 1822 году, вёска Пудакоў з 35 душамі мужчынскага і 33 душамі жаночага полу нібыта яшчэ належала пану Рафалу Аскерку^[11], які спачыў, аднак, у 1818 годзе^[12].

У кліравой ведамасьці за 1847 год запісана, што за 2 вярсты ад Мікуліцкай царквы ў 26 і 1/4 двара^[b] Пудакова жылі 105 мужчын і 124 жанчыны^[13].

У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 246 жыхароў вёскі Пудакоў зьяўляліся прыхаджанамі Мікуліцкай Богаяўленскай царквы^[14].

У парэформавы час вёска адміністрацыйна належала да Мікуліцкай воласьці. Паводле кліравой ведамасьці за 1869 год у 34 дварах Пудакова было 136 мужчын і 155 жанчын^[c][15]. У пачатку 1870 года тут — 110 мужчын-гаспадароў зь ліку сялян уласьнікаў, прыпісаных да Пудакоўскага сельскага таварыства^[16]. У кліравой за 1875 год паведамляецца пра 35 двароў, у якіх жыхарамі — 140 мужчын і 174 жанчыныы^[17].Паводле звестак на 1876 і 1879 гады, Пудакоў заставаўся ў прыходзе Мікуліцкай царквы^[18]. Перапіс 1897 года паказаў у Пудакове наяўнасьць 71 двара з 458 жыхарамі, капліцы, ветрака^[2]. Згодна зь ведамасьцю Мікуліцкай царквы за 1903 год, у Пудакове налічвалася 59 двароў, у якіх жылі 236 асобаў мужчынскага і 219 жаночага полу верных^[19].У 1909 годзе ў вёсцы было 107 двароў, 660 жыхароў^[20].

Найноўшы час

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскага міру з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта, 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Пудакоў у складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гэтмана Паўла Скарападзкага^[21].

Пудакоў, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі, але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да РСФСР.

З 8 сьнежня 1926 года вёска Пудакоў — цэнтар сельсавета Хвойніцкага раёну Рэчыцкай, з 9 чэрвеня 1927 года Гомельскай акругі БССР. 30 снежня 1927 года сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да Паселіцкага сельсавету. У 1930 годзе арганізаваны калгас «Чырвоны прамень», працавалі вятрак і кузьня. З 20 лютага 1938 года Пудакоў — у Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

На франтах Вялікай Айчыннай вайны загінулі і прапалі бязь вестак 67 вяскоўцаў, адну жыхарку расстралялі акупанты^[22].

З 8 студзеня 1954 года вёска — у Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году ў Пудакове налічвалася 528 жыхароў^[2].

Заўвагі

1. Не з XIX ст., як меркаваў С. В. Марцэлеў^[2]
2. Так запісана ў крыніцы. Але, як сьведчыць іерэй Расьціслаў Бандарэнка, меліся на ўвазе не вясковыя сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.
3. Болей, чым у Веляціне!..