Сьпярыжжа

Сьпяры́жжа^[1] — былая вёска на рацэ Брагінцы ў Чамярыскім сельсавеце Брагінскага раёну Гомельскай вобласьці.

Сьпярыжжа лац. Śpiaryżża
Дата заснаваньня:	перад 1638 годам
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Брагінскі
Сельсавет:	Чамярыскі
Насельніцтва:	▼8 чал. (2004)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2344
СААТА:	3203874012
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	51°43′16″ пн. ш. 30°14′26″ у. д.
Сьпярыжжа на мапе Беларусі ± Сьпярыжжа Сьпярыжжа
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Геаграфія

Месьцілася за 9 км на поўдзень ад Брагіна, за 30 км ад чыгункавай станцыі Хвойнікі (на галінцы Васілевічы — Хвойнікі ад лініі Каленкавічы — Гомель), 139 км ад Гомеля.

Гісторыя

Карона Каралеўства Польскага ў Рэчы Паспалітай

Фрагмэнт запісу князя Ярэмія Вішнявецкага 1638 г.

Урывак з тарыфу падымнага падатку 1640 г.

У 1638 годзе князь Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму сваю палову Брагінскага замку і места з фальваркам Глухавічы, 22 сёламі, сярод якіх — Speryz, ды яшчэ з 3 хутарамі^[2]. Паводле тарыфу падымнага «dwoiego» Кіеўскага ваяводзтва 1640 году, князь Ярэмі Вішнявецкі з 20 дымоў (×6 — каля 120 жыхароў) «z sioła Spiryza» выплачваў 20 злотых^[3].

У «Тарыфе падымнага падатку Оўруцкага павету 1734 г.» вёска Сьпярыжжа (wieś Sporyszow) паказаная ў палове Брагінскіх добраў, якую дагэтуль шмат гадоў трымаў у заставе ад серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага дорпацкі падкаморы Аляксандар Антоні Бандынэлі^[4]. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia... na Brahiniu»^[5].

На 1754 год з 26 двароў (каля 156 жыхароў) вёскі Сьпярыжжа (wieś Sporyż) Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замку) 4 злотых і 1 грош, «na milicję»^[a] 16 злотых і 4 грошы^[6]. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім, войскім ашмянскім.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Сьпярыжжа – у межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 г. у складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага Рэчыцкага павету спачатку Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 г. Менскай губэрні Расейскай імпэрыі^[7].

Найноўшы час

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскага міру з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта, 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Сьпярыжжа, аднак, у складзе Брагінскай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гэтмана Паўла Скарападзкага^[8].

Насельніцтва

Заўвагі

1. Галоўным чынам, дзеля барацьбы супраць гайдамакаў.