Сьцежарнае

Сьце́жарнае^[1] — вёска ў Малейкаўскім сельсавеце Брагінскага раёну Гомельскай вобласьці.

Сьцежарнае лац. Ścieżarnaje
Дата заснаваньня:	перад 1638 годам
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Брагінскі
Сельсавет:	Малейкаўскі
Насельніцтва:	▼93 чал. (2019)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2344
Паштовы індэкс:	247637
СААТА:	3203832066
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	51°44′48″ пн. ш. 30°21′29″ у. д.
Сьцежарнае на мапе Беларусі ± Сьцежарнае Сьцежарнае

Геаграфія

Разьмяшчэньне

За 7 км на паўднёвы ўсход ад Брагіна, 36 км ад чыгункавай станцыі Хвойнікі (на галінцы Васілевічы — Хвойнікі ад лініі Каленкавічы — Гомель), 126 км ад Гомеля.

Транспартная сістэма

Транспартныя сувязі па прасёлкавай, затым аўтамабільнай дарозе Камарын — Хвойнікі.

Пляноўка складаецца з просталінейнай вуліцы, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі. З усходу да яе далучаецца просталінейная вуліца. Забудова пераважна драўляная, двухбаковая, сядзібнага тыпу.

Фрагмэнт запісу князя Ярэмія Вішнявецкага 1638 г.

Урывак з тарыфу падымнага 1640 г.

Гісторыя

Карона Каралеўства Польскага ў Рэчы Паспалітай

У 1638 годзе князь Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму сваю палову Брагінскага замку і места з фальваркам Глухавічы, 22 сёламі, сярод якіх — Sciezarno, ды яшчэ з 3 хутарамі^[2].

Паводле тарыфу падымнага «dwoiego» Кіеўскага ваяводзтва 1640 году, князь Ярэмі Вішнявецкі з 23 дымоў «sioła Jurkowicz y Steżarna» выплачваў 23 злотых^[3].

Губаровічы, Глухавічы, Сьцежарнае ў 1686-1687 гг.

Ад лістападу 1686 да самых «świątek zielonych» у 1687 годзе жыхары Сьцежарнага, у якім разам з Губарэвічамі і Глухавічамі Брагінскага маёнтку ваяводзіча бэлзскага Яна Канецпольскага налічвалася 77 дымоў, мусілі ўтрымоўваць 80 казакоў і 30 коней палкоўніка Войска Запароскага Паўла Апостала Шчуроўскага. У выніку, скарга на "нязносныя крыўды, шкоды, крыміналы, наезды і забоі" разглядалася ў Оўруцкім гродзкім судзе. Тады вяскоўцы справілі для пастаяльцаў 25 вазоў, кожны з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума гарцамі дзёгцю; яшчэ зь іх выбралі здор, гарэлку, рыбу, алей, соль, кашулі і абутак, легуміну^[a], вёдры аўса, вепрукоў, падсьвінкаў, кур, гусей, вала, «pułkownikowi wilka». Да стратаў прылічаны і забіты сотнікам Кіяшкам губаровіцкі войт Іван, дзедзічны падданы. Як вынік, для пана Канецпольскага тыя страты дасяглі сумы ў 994 злотых. Але гэта ня ўсё. Яшчэ казакі забілі селяніна, згвалтавалі некалькіх белагаловых^[b], рабавалі каморы і харчовыя ямы вяскоўцаў^[4].

Да 1708 году жыхары вёскі Сьцежарнага былі прыхаджанамі брагінскай Мікалаеўскай царквы. Аднак, зь ініцыятывы застаўнага ўладальніка, мазырскага маршалка^[c] пана Антонія Аскеркі была ўладкаваная царква ў Губарэвічах і створаны асобны прыход, да якога далучаныя верныя з Сьцежарнага^[6]. У «Тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1714 г.» вёска названая сярод паселішчаў Брагінскіх добраў, якія заставаліся ў пасэсіі мазырскага чашніка пана Аскеркі^[d]. 1 верасьня 1719 году серадзкі ваявода Ян Канецпольскі выдаў пану Зыгмунту Шукшце з жонкай даўгавую расьпіску на 1500 злотых, забясьпечаных прыбыткамі зь вёсак Глухавічы, Губарэвічы, Сьцежарнае і Пучын^[8].

У 1734 годзе Сьцежарнае знаходзілася ў заставе ў айцоў цыстэрцыянаў кімбараўскіх^[9], хоць уладальнікам усяго Брагінскага маёнтку на той час быў ужо князь Міхал Сэрвацы Вішнявецкі, бо з 1733 года пачаў звацца яшчэ і «графам на Брагіне»^[10].

У 1754 годзе з 23 двароў (×6 — каля 138 жыхароў) вёскі Сьцежарнае вялебных айцоў цыстэрцыянаў выплачваліся «do grodu» (Оўруцкага замку) 3 злотых і 17 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 14 зл. і 9 гр.^[11]. У тым жа 1754 г. Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім, войскім ашмянскім (†1759).

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Сьцежарнае – у межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 г. у складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага Рэчыцкага павету спачатку Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 г. Менскай губэрні Расейскай імпэрыі^[12].

Найноўшы час

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскага міру з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта, 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Сьцежарнае, аднак, у складзе Брагінскай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гэтмана Паўла Скарападзкага^[13].

Насельніцтва

Асобы

Заўвагі

1. Салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.
2. Так называлі замужніх жанчын, якім этыкет не дазваляў паказвацца на людзях зь непакрытай галавой.
3. Тады яшчэ мазырскага чашніка^[5]. А ўжо на момант падачы скаргі (з улікам больш позьніх учынкаў пазванага) ад імя панства Бандынэлі 7 кастрычніка 1715 г. пан Антоні стаў маршалкам.
4. Са спасылкай на С. Урускага выдаўцы сьцьвярджаюць нібы пасэсарам быў Станіслаў Аскерка. Але больш пераканаўчымі ўяўляюцца зьвесткі за 1708, 1711 і 1715 гг. судовай справы, у якой вялося пра маршалка Антонія^[7].