Хатаевічы

Хата́евічы^[1] (з 1939 году — Акця́бар^[1]) — вёска ў Беларусі, на рацэ Дрылянцы. Цэнтар сельсавету Лагойскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 575 чалавек. Знаходзяцца за 36 км на поўнач ад Лагойску, за 65 км ад чыгуначнай станцыі Смалявічы.

Хатаевічы лац. Chatajevičy
Капліца Сьвятога Дамініка
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Лагойскі
Сельсавет:	Акцябарскі
Насельніцтва:	575 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1774
Паштовы індэкс:	223134
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	54°21′0″ пн. ш. 27°48′0″ у. д.
Хатаевічы на мапе Беларусі ± Хатаевічы Хатаевічы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Хатаевічы — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся кляштар дамініканаў.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У пачатку XVI ст. Хатаевічы разам з суседнім маёнткам Плешчаніцамі знаходзіліся ў валоданьні князя Васіля Саламярэцкага (памёр у 1540 годзе). У 1558 годзе паселішча ўпамінаецца пры падзеле маёнткаў паміж ягонай удавой і дзецьмі.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Хатаевічы ўвайшлі ў склад Менскага павету Менскага ваяводзтва. Пад 1567 годзе яны значацца як сяло, шляхецкая ўласнасьць. У 1681 годзе тут заснавалі кляштар дамініканаў. Каля 1752 году збудавалі касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Хатаевічы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Барысаўскім павеце Менскай губэрні^[2]. У 1803 годзе ў мястэчку збудавалі новы касьцёл. У гэты час склад маёнтку Хатаевічы (уладаньне дамініканскага кляштару) уваходзіла 15 вёсак, у мястэчку існавалі карчма, бровар, хлебазапасны магазын. На 1812 год у Хатаевічах было 29 мяшчанскіх і 18 шляхецкіх дамоў, пазьней у ліку іншых каталіцкіх уладаньняў мястэчка канфіскавалі расейскія ўлады. На 1861 год — 19 двароў, касьцёл.

У 1870 годзе расейскія ўлады з мэтай маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага збудавалі ў Хатаевічах царкву-мураўёўку Сьвятога Мікалая, прыход якой ахопліваў 38 вёсак і хутароў, 2727 прыхаджанаў, царкве належала 112 дзесяцінаў зямлі. Дзеяла царкоўнапрыходзкая школа. На 1886 год у мястэчку было 9 двароў, дзеялі царква, касьцёл, капліца і сынагога (пры ёй юдэйская малітоўная школа), працавалі некалькі крамаў і карчма. У 1893 годзе тут заснавалі мукамольнае і крупяное прадпрыемствы (у 1895 годзе працавалі 6 работнікаў, існавала паравая машына). На 1908 год у Хатаевічах было 82 двары, 2 царкоўнапрыходзкія школы (для хлопчыкаў і дзяўчынак), на 1909 год існавалі аднайменныя мястэчка (61 двор) і маёнтак (1 двор).

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Хатаевічы занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Хатаевічы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР, дзе 20 жніўня 1924 году сталі цэнтрам сельсавету Плешчаніцкага раёну (з 25 сьнежня 1962 году ў Лагойскім раёне). На 1926 год існавалі аднайменныя мястэчка (52 двары), вёска (39 двароў) і хутар (2 двары). У 1938 годзе статус Хатаевічаў панізілі да вёскі. У 1939 годзе савецкія ўлады перайменавалі вёску ў «Акцябар». На 1941 год тут было 127 двароў. У Другую сусьветную вайну з 1941 да 1944 году Хатаевічы знаходзіліся пад акупацыяй Трэцяга Райху.

На 1969 год у Хатаевічах было 142, на 1990 год — 204, на 1994 год — 237, на 1 студзеня 2003 году — 230. У 2000-я гады Хатаевічы атрымалі афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Стары касьцёл, каля 1900 г.
• 
  Царква-мураўёўка, каля 1900 г.
• 
  Новы касьцёл, 1914 г.
• 
  Інтэр'ер новага касьцёла, 1914 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1811 год — 118 муж.; 1886 год — 84 чал.
• XX стагодзьдзе: 1908 год — 466 чал.; 1909 год — 322 чал. у мястэчку Хатаевічах і 18 чал. у маёнтку Хатаевічах; 1926 год — 198 чал. у мястэчку Хатаевічах, 172 чал. у вёсцы Хатаевічах, 12 чал. на хутары Хатаевічах; 1941 год — 463 чал., 1969 год — 489 чал.; 1990 год — 569 чал.^[3]; 1994 год — 736 чал.^[4]; 1999 год — 679 чал.
• XXI стагодзьдзе: 1 студзеня 2003 году — 651 чал.^[5]; 2010 — 575 чал.

Інфраструктура

Царква

У Хатаевічах працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, фэльчарска-акушэрскі пункт, дом культуры, бібліятэка, пошта.

У 1990-я гады ў вёсцы збудавалі новую царкву.

Турыстычная інфармацыя

Месца касьцёла

Славутасьці

• Капліца Сьвятога Дамініка (XVIII ст.; абкладзеная цэглай у 1990-я)

Страчаная спадчына

• Касьцёл Сьвятога Дамініка (1907)
• Царква Сьвятога Мікалая (1870)