Шахматная алімпіяда

Ша́хматная Алімпія́да — штодвухгадовы шахматны турнір між нацыянальнымі зборнымі краінаў сьвету, які ладзіцца пад эгідай Міжнароднай шахматнай фэдэрацыі. Тэрмін «Алімпіяда» ня мае дачыненьня да Алімпійскіх гульняў.

Алімпіяда 1982 року

Мінуўшчына

Першая Алімпіяда прайшла неафіцыйна; паколькі шахматы ня былі ўключаныя ў праграму Алімпійскіх гульняў у Парыжы, было вырашана зладзіць там жа і асобнае шахматнае спаборніцтва. На апошні дзень неафіцыйнай Алімпіяды, 20 ліпеня 1924 року, была створаная ФІДЭ^[1].

Першая афіцыйная алімпіяда, арганізаваная ФІДЭ, адбылася ў 1927 року ў Лёндане^[2]. Да II сусьветнай вайны спаборніцтвы праводзіліся нерэгулярна праз розныя прамежкі часу; з 1950 року Алімпіяды ладзяцца штодвагады^[2].

Спаборніцтвы

Браць удзел у Алімпіядзе можа кожная шахматная асацыяцыя-ўдзельніца ФІДЭ^[2]. Каманда можа складацца зь пяці гульцоў: чатырох асноўных і аднаго запаснога^[2]. З 1976 каманды гуляюць не ў кругавым турніры, а паводле швайцарскай сыстэмы^[2].

Алімпіяда падзяляецца на два турніры: адкрыты і жаночы чэмпіянаты. Пераможца адкрытага чэмпіянату атрымлівае пераходны кубак Гэмілтана-Расэла (прадастаўлены ангельскім магнатам Фрэдэрыкам Гэмілтанам-Расэлам для Алімпіяды 1927 року); пераможца жаночага чэмпіянату атрымлівае кубак Веры Менчык (названы ў гонар першай чэмпіёнкі сьвету).

Вынікі (адкрыты чэмпіянат)

Паштовая марка Ізраілю, прысьвечаная Алімпіядзе 1964 року

Рок	Турнір	Гаспадары	Золата	Срэбра	Бронза
1924	I неафіцыйная алімпіяда шахматная алімпіяда (індывідуальная)	Парыж, Францыя	Чэхаславаччына 31	Вугоршчына 30	Швайцарыя 29
1926	II неафіцыйная алімпіяда камандны турнір (у межах саміту ФІДЭ)	Будапэшт, Вугоршчына	Вугоршчына 9	Югаславія 8	Румынія 5
1927	I шахматная алімпіяда	Лёндан, Вялікабрытанія	Вугоршчына 40	Данія 38½	Ангельшчына 36½
1928	II шахматная алімпіяда	Гаага, Нідэрлянды	Вугоршчына 44	ЗША 39½	Польшча 37
1930	III шахматная алімпіяда	Гамбург, Нямеччына	Польшча 48½	Вугоршчына 47	Нямеччына 44½
1931	IV шахматная алімпіяда	Прага, Чэхаславаччына	ЗША 48	Польшча 47	Чэхаславаччына 46½
1933	V шахматная алімпіяда	Фоўкстоўн, Вялікабрытанія	ЗША 39	Чэхаславаччына 37½	Швэцыя 34
1935	VI шахматная алімпіяда	Варшава, Польшча	ЗША 54	Швэцыя 52½	Польшча 52
1936	III неафіцыйная алімпіяда неафіцыйная алімпіяда не пад эгідай ФІДЭ	Мюнхэн, Нямеччына	Вугоршчына 110½	Польшча 108	Нямеччына 106½
1937	VII шахматная алімпіяда	Стакгольм, Швэцыя	ЗША 54½	Вугоршчына 48½	Польшча 47
1939	VIII шахматная алімпіяда	Буэнас-Айрэс, Аргентына	Нямеччына 36	Польшча 35½	Эстонія 33½
1950	IX шахматная алімпіяда	Дуброўнік, Югаславія	СФРЮ 45½	Аргентына 43½	Фэдэратыўная рэспубліка Нямеччына 40½
1952	X шахматная алімпіяда	Хэльсынкі, Фінляндыя	СССР 21	Аргентына 19½	СФРЮ 19
1954	XI шахматная алімпіяда	Амстэрдам, Нідэрлянды	СССР 34	Аргентына 27	СФРЮ 26½
1956	XII шахматная алімпіяда	Масква, Савецкі Саюз	СССР 31	СФРЮ 26½	Вугоршчына 26½
1958	XIII шахматная алімпіяда	Мюнхэн, Заходняя Нямеччына	СССР 34½	СФРЮ 29	Аргентына 25½
1960	XIV шахматная алімпіяда	Ляйпцыг, Усходняя Нямеччына	СССР 34	ЗША 29	СФРЮ 27
1962	XV шахматная алімпіяда	Варна, Баўгарыя	СССР 31½	СФРЮ 28	Аргентына 26
1964	XVI шахматная алімпіяда	Тэль Авіў, Ізраіль	СССР 36½	СФРЮ 32	Фэдэратыўная рэспубліка Нямеччына 30½
1966	XVII шахматная алімпіяда	Гавана, Куба	СССР 39½	ЗША 34½	Вугоршчына 33½
1968	XVIII шахматная алімпіяда	Люгана, Швайцарыя	СССР 39½	СФРЮ 31	Баўгарыя 30
1970	XIX шахматная алімпіяда	Зыген, Заходняя Нямеччына	СССР 27½	Вугоршчына 26½	СФРЮ 26
1972	XX шахматная алімпіяда	Скоп’е, Югаславія	СССР 42	Вугоршчына 40½	СФРЮ 38
1974	XXI шахматная алімпіяда	Ніца, Францыя	СССР 46	СФРЮ 37½	ЗША 36½
1976	XXII шахматная алімпіяда *	Хайфа, Ізраіль	ЗША 37	Нідэрлянды 36½	Ангельшчына 35½
1976	Шахматная проціалімпіяда	Трыпалі, Лібія	Сальвадор 38½	Туніс 36	Пакістан 34½
1978	XXIII шахматная алімпіяда	Буэнас-Айрэс, Аргентына	Вугоршчына 37	СССР 36	ЗША 35
1980	XXIV шахматная алімпіяда	Валета, Мальта	СССР 39	Вугоршчына 39	СФРЮ 35
1982	XXV шахматная алімпіяда	Люцэрн, Швайцарыя	СССР 42½	Чэхаславаччына 36	ЗША 35
1984	XXVI шахматная алімпіяда	Тэсалёнікі, Грэцыя	СССР 41	Ангельшчына 37	ЗША 35
1986	XXVII шахматная алімпіяда	Дубай, Аб’яднаныя Арабскія Эміраты	СССР 40	Ангельшчына 39	ЗША 38
1988	XXVIII шахматная алімпіяда	Тэсалёнікі, Грэцыя	СССР 40½	Ангельшчына 34½	Нідэрлянды 34½
1990	XXIX шахматная алімпіяда	Нові Сад, Югаславія	СССР 39	ЗША 35½	Ангельшчына 35½
1992	XXX шахматная алімпіяда	Маніла, Філіпіны	Расея 39	Узбэкістан 35	Армэнія 34½
1994	XXXI шахматная алімпіяда	Масква, Расея	Расея 37½	Босьнія і Герцагавіна 35	Russia "B" 34½
1996	XXXII шахматная алімпіяда	Ерэван, Армэнія	Расея 38½	Украіна 35	ЗША 34
1998	XXXIII шахматная алімпіяда	Эліста, Расея	Расея 35½	ЗША 34½	Украіна 32½
2000	XXXIV шахматная алімпіяда	Стамбул, Турэччына	Расея 38	Нямеччына 37	Украіна 35½
2002	XXXV шахматная алімпіяда	Блэд, Славенія	Расея 38½	Вугоршчына 37½	Армэнія 35
2004	XXXVI шахматная алімпіяда	Кальвія, Гішпанія	Украіна 39½	Расея 36½	Армэнія 36½
2006	XXXVII шахматная алімпіяда	Турын, Італія	Армэнія 36	Кітай 34	ЗША 33
2008	XXXVIII шахматная алімпіяда	Дрэздэн, Нямеччына	Армэнія 19	Ізраіль 18	ЗША 17
2010	XXXIX шахматная алімпіяда	Ханты-Мансійск, Расея	Украіна 19	Расея 18	Ізраіль 17
2012	XL шахматная алімпіяда	Стамбул, Турэччына	Армэнія 19	Расея 19	Украіна 18
2014	XLI шахматная алімпіяда	Трумсё, Нарвэгія	Кітай 19	Вугоршчына 17	Індыя 17
2016	XLII шахматная алімпіяда	Баку, Азэрбайджан	ЗША 20	Украіна 20	Расея 18
2018	XLIII шахматная алімпіяда	Батумі, Грузія	Кітай 18	ЗША 18	Расея 18
2022	XLIV шахматная алімпіяда	Чэнай, Індыя	Узбэкістан 19	Армэнія 19	Індыя 18
2024	XLV шахшатная алімпіяда	Будпэст, Вугоршчына	Індыя 21	ЗША 17	Узбэкістан 17

* У 1976 СССР ды іншыя камуністычныя дзяржавы ня ўдзельнічалі з палітычных прычынаў.

• З 2008 року для разьмераваньня месцаў улічваюцца балы, набраныя ў матчы, а не на дошках. За перамогу налічваюцца 2 балы, за нічыю — 1 бал, за паразу — 0 (такім чынам, перамогі 4:0 і 2,5:1,5 даюць аднолькавую колькасьць балаў).

Рэйтынг зборных

Цырымонія ўзнагароджаньня на Алімпіядзе 2016 року

У табліцы прыведзеныя рэйтынгі камандаў адкрытага турніру паводле колькасьці заваяваных на Алімпіядах мэдалёў, ня ўлічваючы неафіцыйныя Алімпіяды. Месцы разьмеркаваныя паводле колькасьці першых месцаў, у выпадку роўнасьці — паводле колькасьці другіх месцаў і да т. п.

Месца	Краіна	1-е месца	2-е месца	3-е месца	Агулам
1	СССР	18	1	0	19
2	ЗША	6	6	8	20
3	Расея	6	3	3	12
4	Вугоршчына	3	7	2	12
5	Армэнія	3	0	3	6
6	Украіна	2	2	3	7
7	Кітай	2	1	0	3
8	СФРЮ	1	6	6	13
9	Польшча	1	2	3	6
10	Нямеччына*	1	1	3	5
11	Ангельшчына	0	3	3	6
12	Аргентына	0	3	2	5
13	Чэхаславаччына	0	2	1	3
14	Нідэрлянды	0	1	1	2
	Швэцыя	0	1	1	2
	Ізраіль	0	1	1	2
17	Босьнія і Герцагавіна	0	1	0	1
	Данія	0	1	0	1
	Узбэкістан	0	1	0	1
20	Баўгарыя	0	0	1	1
	Эстонія	0	0	1	1
	Індыя	0	0	1	1

* Уключна з Заходняй Нямеччынай.

Жаночая шахматная алімпіяда

Рок	Турнір	Гаспадары	Золата	Срэбра	Бронза
1957	1	Эммэн Нідэрлянды	СССР 10½	Румынія 10½	НДР 10
1963	2	Спліт СФРЮ	СССР 25	СФРЮ 24½	НДР 21
1966	3	Обэрхауэен Нямеччына	СССР 22	Румынія 20½	НДР 17
1969	4	Люблін Польшча	СССР 26	Вугоршчына 20½	Чэхаславаччына 19
1972	5 - XX	Скоп'е СФРЮ	СССР 11½	Румынія 8½	Вугоршчына 8
1974	6	Мэдэллін Калюмбія	СССР 13½	Румынія 13½	Баўгарыя 13
1976	7 - XXII	Хайфа Ізраіль	Ізраіль 17	Вялікабрытанія 11½	Гішпанія 11½
1978	8 - XXIII	Бузнас-Айрзс Аргентына	СССР16	Вугоршчына11	Нямеччына 11
1980	9 - XXIV	Валета Мальта	СССР 32½	Вугоршчына 32	Польшча 26½
1982	10 - XXV	Люцэрн Швайцарыя	СССР 33	Румынія 30	Вугоршчына 26
1984	11 - XXVI	Тэсалёнікі Грэцыя	СССР 32	Баўгарыя 27½	Румынія 27
1986	12 - XXVII	Дубай Аб'яднаныя Арабскія Эміраты	СССР 33½	Вугоршчына 29	Румынія 28
1988	13 - XXVIII	Tзсалёнікі Грэцыя	Вугоршчына 33	СССР 32½	СФРЮ 28
1990	14 - XXIX	Нові Сад СФРЮ	Вугоршчына 35	СССР 35	Кітай 29
1992	15 - XXX	Філіпіны	Грузія 30½	Украіна 29	Кітай 28½
1994	16 - XXXI	Маскэа Расея	Грузія 32	Вугоршчына 31	Кітай 27
1996	17 -XXXII	Ерэван Армэнія	Грузія 30	Кітай 28½	Расея 28½
1998	18 - XXXIII	Эліста Расея	Кітай 29	Расея 27	Грузія 27
2000	19 - XXXIV	Стамбул Турэччына	Кітай 32	Грузія 31	Расея 28½
2002	20 - XXXV	Блэд Славенія	Кітай 29½	Расея 29	Польшча 28
2004	21 - XXXVI	Кальвія Гішпанія	Кітай 31	ЗША 28	Расея 27½
2006	22 - XXXVII	Турын Італія	Украіна 29½	Расея 28	Кітай27½
2008	23 - XXXVIII	Дрээдэн Нямеччына	Грузія 18	Украіна 18	ЗША 17
2010	24 - XXXIX	Ханты-Мансійск Расея	Расея 22	Кітай 18	Грузія16
2012	25 - XL	Стамбул Турэччына	Расея 19	Кітай 19	Украіна 18
2014	26 -XLI	Трумсё Нарвэгія	Расея 20	Кітай 18	Украіна 18
2016	27 - XLII	Баку Азэрбайджан	Кітай 20	Польшча 17	Украіна 17
2018	28 - XLIII	Батумі Грузія	Кітай 18	Украіна 18	Грузія 17
2022	29 - XLIV	Чэнай Індыя	Украіна 18	Грузія 18	Індыя 17
2024	30 - XLV	Будпэст Вугоршчына	Індыя 19	Казахстан 18	ЗША 17

Шахматная Алімпіяда Ліставаньнем

Рок	Турніҏ	Эолата	Срэбра	Бронэа
1949-1952	I	Вугоршчына 25	Чэхаславаччына 20	Швэцыя 19½	[3]
1952-1955	II	Чэхаславаччына 27½	Швэцыя 27½	Нямеччына 27	[4]
1958-1961	III	СССР 35½	Вугоршчына 32½	СФРЮ 32	[5]
1962-1964	IV	СССР 36	НДР 28½	Швэцыя 27½	[6]
1965-1968	V	Чэхаславаччына 31½	СССР 30	Нямеччына 29½	[7]
1968-1972	VI	СССР 38	Чэхаславаччына 28½	НДР 25½	[8]
1972-1976	VII	СССР 35½	Баўгарыя 30	Вялікабрытанія 29½	[9]
1977-1982	VIII	СССР 46½	Вугоршчына 44	Вялікабрытанія 41½	[10]
1982-1987	IX	Вялікабрытанія 33½	Нямеччына 30	СССР 27	[11]
1987-1995	X	СССР 34	Англія 33½	НДР 33½	[12]
1992-1999	XI	Чэхаславаччына 45½ Нямеччына 45½		Канада 40 Шатляндыя 40	[13]
1998-2004	XII	Нямеччына 47½	Летува 42½	Латвія 42½	[14]
2004-2009	XIII	Нямеччына 35	Чэхія 34½	Польшча 32	[15]
2002-2006	XIV	Нямеччына 45½	Летува 39½	ЗША 36	[16]
2006-2009	XV	Нарвэгія 48	Нямеччына 47	Нідэрлянды 46½	[17]
2010-2016	XVI	Чэхія 33½	Нямеччына 28½	Францыя 26½	[18]
2009-2012	XVII	Нямеччына 44½	Гішпанія 43½	Італія 39½	[19]
2012-2016	XVIII	Нямеччына 41½	Славенія 41	Гішпанія 39	[20]
2016-2021	XIX	Баўгарыя 27	Нямеччына 26½	Чэхія 26½ Польшча 26½	[21]
2016-2019	XX	Нямеччына 39½	Расея 39½	Гішпанія 39	[22]
2020-2023	XXI	Нямеччына 38	Люксэмбург 37	ЗША 37	[23]

Глядзіце таксама

• Камандны чэмпіянат сьвету па шахматах
• Чэмпіянат сьвету па шахматах
• Сусьветныя інтэлектуальныя спартовыя гульні