Аляксандр Сцяпанавіч Вечар

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Вечар.

Алесь (Аляксандр Сцяпанавіч) Вечар (псеўданім: Алесь Раніца; 12 (25) сакавіка 1905, в. Машчыцы Слуцкага павета Мінскай губерні, цяпер Слуцкі раён, Мінская вобласць — 4 красавіка 1985, Мінск) — беларускі паэт , біёлаг, доктар біялагічных навук, прафесар, акадэмік АН БССР^[3][4].

Аляксандр Сцяпанавіч Вечар
Дата нараджэння	12 (25) сакавіка 1905 ці 25 сакавіка 1905(1905-03-25)[1]
Месца нараджэння	Машчыцы, Слуцкі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	4 мая 1985(1985-05-04)[2] (80 гадоў)
Месца смерці	Мінск, Беларуская ССР, СССР
Месца пахавання	Усходнія могілкі
Грамадзянства	Беларуская ССР
Род дзейнасці	навуковец, паэт
Навуковая сфера	біяхімія
Месца працы	Гарадоцкі тэхнікум механізацыі сельскай гаспадаркі Беларускі навукова-даследчы інстытут харчовай прамысловасці[d] Інстытут біялогіі АН БССР Інстытут эксперыментальнай батанікі імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі біялагічны факультэт БДУ
Навуковая ступень	доктар біялагічных навук
Навуковае званне	акадэмік Акадэміі навук Беларускай ССР прафесар
Альма-матар	Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія (1929)
Партыя	КПСС
Член у	Маладняк Беларуская асацыяцыя пралетарскіх пісьменнікаў Саюз беларускіх пісьменнікаў
Узнагароды
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Горацкая філія «Аршанскага Маладняка», 1926 год. Стаяць: (злева направа) Алесь Вечар, Рыгор Мурашка, Чыжонак, Уладзіслаў Прыбыткоўскі, Калядка. Сядзяць: Мятла, Сяргейчык, Міхась Ганчарык (кіраўнік філіі), Васіль Каваль, Юрка Гаўрук, Алесь Дземідовіч.

Нарадзіўся ў шматдзетнай сялянскай сям’і.Пачатковую адукацыю атрымаў у Слуцку^[5]. У 1923 паступіў у Слуцкі сельгастэхнікум. У 1925—1929 студэнт агранамічнага факультэта Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі (Горкі)^[3].

Быў адным з кіраўнікоў Горацкай філіі «Аршанскага Маладняка (частка «Маладняка»), у 1928—1930 узначальваў Менскую філію БелАПП^[5].

У 1930—1931 працаваў выкладчыкам у Гарадоцкім тэхнікуме механізацыі сельскай гаспадаркі^[3]. У 1931 паводле абвінавачання ў прыналежнасці да кулацкай сям'і выключаны з КП(б)Б^[5]. У пошуках працы выехаў за межы Беларусі. У 1932—1933 аграхімік Сочынскай заалагічнай даследчай станцыі^[5].

У 1933 вярнуўся ў Беларусь. Паводле сведчання С. Кандыбовіча, у 1933 быў арыштаваны, але неўзабаве вызвалены^[5].

Апошні прыжыццёвы здымак Платона Галавача. Алесь Вечар стаіць справа.

З 1933 працаваў у НДІ харчовай прамысловасці БССР^[3]. З 1937 у Інстытуце харчовай прамысловасці ў Краснадары. З 1959 загадчык лабараторыяй біяхіміі раслін, з 1970 — лабараторыяй біяхіміі і малекулярнай біялогіі ў Інстытуце біялогіі АН БССР^[3], з 1970 у Інстытуце эксперыментальнай батанікі АН БССР. Доктар біялагічных навук, прафесар (1951). Акадэмік АН БССР (1966)^[5].

Заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі Беларусі (1975). Член СП БССР з 1978^[5].

Сястра А. Вечара Ніна была жонкай Платона Галавача^[6].

Творчасць

Першы верш апублікаваў у 1926 годзе ў часопісе «Аршанскі маладняк». Вершы А. Вечара змяшчаліся на старонках часопіса «Полымя», у газеце «Савецкая Беларусь» і іншых друкаваных выданнях (1926—1931). Першую кніжку вершаў «Кола дзён» апублікаваў у 1930^[5][7] годзе. У перыяд з 1931 па 1961 гады літаратурнай дзейнасцю не займаўся. Аднавіў друкаванне літаратурных твораў у 1961 годзе. Аўтар зборніка вершаў «Зварот да слова» (1977)^[7].

Навуковая дзейнасць

Даследаванні прысвечаны прыродзе пратаплазменных  (руск.) структур расліннай клеткі, вывучэнню прыроды бялкоў. Вывучаў змены прыродных уласцівасцяў клубняў пад уздзеяннем святла. Устанавіў адсутнасць фотасінтэтычнай актыўнасці ў іх хларапластах. Выявіў наяўнасць у пластыдах бульбы дэзаксірыбануклеінавую кіслату, якая сведчыць аб наяўнасці ў іх самастойнага шляху біясінтэзу бялкоў^[4].

Распрацаваў і ўкараніў у вытворчасць метады асвятлення вінаў бентанітамі  (руск.), навукова абгрунтаваў выкарыстанне аскарбінавай кіслаты ў тэхналогіі вытворчасці пеністых вінаў. Распрацаваў методыку атрымання ізаляваных пластыд, у т. ч. хларапластаў з тканак раслін, вызначыў іх хімічны склад і выявіў наяўнасць дэзаксірыбануклеінавай кіслаты^[3].

У выніку даследаванняў, праведзеных у лабараторыі Вечара, даказаная эфектыўнасць безадходнай перапрацоўкі бульбы для кармавых і тэхнічных мэтаў. Удзельнічаў у стварэнні першага ў СССР доследна-прамысловага завода па атрыманні каратыну з морквы і першага завода па вытворчасці вітаміна В2 на аснове мікрабіялагічнага сінтэзу^[3].

Навуковыя працы

Аўтар больш за 420 навуковых прац, у тым ліку 6 манаграфій і 10 вынаходніцтваў^[4].

• Сидры и яблочные игристые вина (химия и технология). М., 1976 (совм. с Л. А. Юрченко)
• Прамысловая сушка бульбы. Мн.: Белдзяржвыд, 1932 (у сааўт.).
• Пластиды растений, их свойства, состав и строение. Мн.: Изд-во АН БССР, 1961.
• Фізіялогія і біяхімія бульбы. Мн.: Навука і тэхніка, 1984 (разам с М. М. Ганчарыкам).
• Основы физической биохимии растений. Мн.: Наука и техника, 1984.

Узнагароды

Узнагароджаны ордэнам Дружбы народаў (1981), медалямі^[4].

Зноскі

1. Library of Congress Authorities — Library of Congress. Праверана 20 кастрычніка 2025.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13219454'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454'></a>
2. Беларусь у асобах і падзеях

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112702533'></a>
3. Вечер Александр Степанович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 113. — 737 с.
4. Акадэмік ВЕЧАР Аляксандр Сцяпанавіч (руск.)
5. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.
6. Судьба в нескольких фотоснимках (руск.)
7. Беларусь 1995.