Вольга Васільеўна Лепяшынская

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Лепяшынская.

Вольга Васільеўна Лепешынская (руск.: Ольга Васильевна Лепешинская; нар. 28 верасня 1916, Кіеў, Расійская імперыя — 20 снежня 2008, Масква, Расія) — савецкая артыстка балета, балетны педагог, грамадскі дзеяч. Прыма-балерына Вялікага тэатра; народная артыстка СССР (1951), лаўрэат чатырох Сталінскіх прэмій (1941, 1946, 1947, 1950). Кавалер ордэна Леніна (1971).

Вольга Васільеўна Лепяшынская
Дата нараджэння	15 (28) верасня 1916
Месца нараджэння	Кіеў, Кіеўская губерня, Расійская імперыя[1]
Дата смерці	20 снежня 2008(2008-12-20)[2][3][…] (92 гады)
Месца смерці	Масква, Расія
Месца пахавання	Увядзенскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  Расійская рэспубліка  Украінская Народная Рэспубліка  Украінская дзяржава  СССР  Расія
Адукацыя	Маскоўская дзяржаўная акадэмія харэаграфіі[d]
Прафесія	харэограф, балерына, педагог, танцоўшчыца, балерына, танцавальны педагог, балетны педагог
Гады актыўнасці	з 1935
Тэатр	Расійскі інстытут тэатральнага мастацтва[d]
Прэміі
Узнагароды	Patriotic Order of Merit in Gold[d]
IMDb	ID 0503270
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аляксей Інакенцьевіч Антонаў і Вольга Васільеўна Лепяшынская падчас адпачынку ў Карлавых Варах. Пачатак 1960-х гадоў.

Біяграфія

Нарадзілася 28 верасня 1916 года ў Кіеве ў шляхецкай сям’і з польскімі каранямі.

Пачынала займацца харэаграфіяй сама. Увесь вольны час вучылася танцаваць, некалькі разоў на тыдзень брала ўрокі ў А. В. Някрасавай. У 1933 годзе скончыла дзяржаўны Маскоўскі балетны тэхнікум пры ДАВТ (сёння Маскоўская акадэмія харэаграфіі) (педагог А. І. Чэкрыгін, Е. А. Шарпанцье, Е. М. Адамовіч, В. А. Сямёнаў).

У 1933 годзе дэбютавала ў Вялікім тэатры, у партыі Лізы ў балеце «Марная засцярога» Ж. Даберваля. Валодаючы бліскучай тэхнікай, філіграннай дакладнасцю рухаў, жывым тэмпераментам, з поспехам танчыла як класічныя, так і сучасныя партыі.

У гады вайны выступала на фронце са спецыяльна падрыхтаванымі праграмамі. 30 снежня 1942 года ў эвакуацыі ў Куйбышаве Вялікім тэатры адбылася прэм’ера балета «Пунсовыя ветразі» В. М. Юроўскага, пастаўленага па аднайменнай аповесці А. С. Грына. З гэтым балетам трупа гастралявала па вызваленых гарадах.

Пасля вайны шмат гастралявала па гарадах СССР і за мяжой.

Сярод яе партнёраў былі А. Н. Ермалаеў, А. М. Месерэр, П. А. Гусеў і іншыя танцоўшчыкі.

Завяршыўшы кар’еру балярыны ў 1963 годзе, займалася выкладаннем як у СССР, так і за мяжой: у Рыме, Будапешце, Мюнхене, Берліне, Дрэздэне, Штутгарце, Вене, Бялградзе, Стакгольме, Нью-Йорку, Токіа, Лондане, Осла і іншых гарадах. У 1997 годзе стала прафесарам Дзяржаўнага інстытута тэатральнага мастацтва. Больш за 50 гадоў узначальвала дзяржаўную экзаменацыйную камісію на кафедры харэаграфіі ДІТМа.

З 1973 года ўзначальвала аргкамітэт міжнародных конкурсаў артыстаў балета ў Маскве. Старшыня журы першага Маскоўскага міжнароднага незалежнага конкурсу маладых артыстаў балета імя С. П. Дзягілева (1992). Таксама была аглядальнікам Цэнтральнага тэлебачання і членам рэдкалегіі «Энцыклапедыі балета». З 1992 года — прэзідэнт Расійскай харэаграфічнай асацыяцыі, а з 1996 узначальвала праўленне Цэнтральнага дома работнікаў мастацтваў. Уваходзіла ў кіраванне таварыстваў «СССР — Японія» і «СССР — ЗША».

Член ВКП (б) з 1943 года.

Памерла 20 снежня 2008 года на 93-м годзе жыцця ва ўласнай кватэры ў Маскве. «Яна заснула і не прачнулася», — распавёў сваяк балерыны^[4]. Пахавана 23 снежня 2008 года на Увядзенскіх могілках.

Сям’я

Першы муж — Ілля Трауберг (1905—1948), кінарэжысёр (развяліся незадоўга да пачатку Вялікай Айчыннай вайны).

Другі муж — Леанід Райхман (1908—1990), супрацоўнік МДБ СССР, генерал-лейтэнант (арыштаваны ў 1951 годзе, пасля вызвалення да жонкі не вярнуўся).

Трэці муж — Аляксей Антонаў (1896—1962), военачальнік, генерал арміі, член Стаўкі ВГК, начальнік Генеральнага штаба ВС СССР у 1945—1946 гадах, першы (з 1955 года) начальнік Штаба Аб’яднаных узброеных сіл краін АВД.

Дзяцей Вольга Лепяшынская не мела.

Спадчына

Пасля смерці балерыны група супрацоўнікаў Цэнтральнага дома работнікаў мастацтваў звярнулася ў Генеральную пракуратуру Расійскай Федэрацыі з просьбай праверыць абставіны, звязаныя з перадачай грамадзянам у спадчыну маёмасці балерыны. Пракуратуры Масквы даручылі правесці праверку ў адпаведнасці з законам^[5].

Рэчы з гардэроба балерыны пасля яе смерці былі перададзеныя спадкаемцамі гісторыку моды А. Васільеву. У 2012 годзе некалькі нарадаў і сцэнічных касцюмаў (да нумара «Дзяўчына і гусар» і да балета «Дон Кіхот») былі прадстаўлены на выставе «Мода за жалезнай заслонай. З гардэроба зорак савецкай эпохі», якая прайшла ў Хлебным доме музея-запаведніка Царыцына.

Узнагароды і званні

Вольга Лепяшынская і Уладзімір Пуцін на цырымоніі ўручэння дзяржаўных узнагарод у Крамлі, 6 кастрычніка 2006.

• Заслужаная артыстка РСФСР (1942)
• Народная артыстка РСФСР (1947)
• Народная артыстка СССР (1951)
• Сталінская прэмія першай ступені (1941) — за выдатныя заслугі ў галіне балетнага мастацтва
• Сталінская прэмія першай ступені (1946) — за выкананне загалоўнай партыі ў балеце «Папялушка» С. С. Пракоф’ева
• Сталінская прэмія першай ступені (1947) — за выкананне партыі Жанны у балеце «Полымя Парыжа» Б. В. Асаф’ева
• Сталінская прэмія другой ступені (1950) — за выкананне партыі Тао Хоа у балеце «Чырвоны мак» Р. М. Глиэра
• Ордэн «За заслугі перад Айчынай» II ступені (2006) — за выдатны ўклад у развіццё айчыннага харэаграфічнага мастацтва і шматгадовую плённую працу^[6]
• Ордэн «За заслугі перад Айчынай» III ступені (1996) — за выдатны ўклад у развіццё айчыннай культуры^[7]
• Два ордэна Леніна (1971, 1976^[8])
• Ордэн Кастрычніцкай рэвалюцыі (1986)
• Два ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга (1951, 1966)
• Ордэн «Знак Пашаны» (1937)
• Ордэн Сцяга (ВНР)
• Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
• Медаль «За абарону Масквы»
• Медаль «За доблесную працу. У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна»
• Медаль «Ветэран працы»
• Медаль «У памяць 800-годдзя Масквы»
• Медаль «У памяць 850-годдзя Масквы»
• Медаль «За ратную доблесць»
• Падзяка Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі (2005) — за шматгадовую плённую культурна-асветніцкую дзейнасць^[9]
• Вышэйшы ордэн Філіпін
• Ордэны і медалі Албаніі, Германіі, Венгрыі, Румыніі, Швецыі, Югаславіі і Егіпта
• Першая прэмія I Сусветнага фестывалю моладзі і студэнтаў ў Празе (1947)
• Прыз «Душа танца» часопіса «Балет» у намінацыі «Мэтр танца» (2000)
• Вялікі Бурштынавы крыж рускай акадэміі мастацтвазнаўства і музычнага выканальніцтва — за талент, працу, гонар і сталасць
• Медаль шведскай балерыны Карыны арыі
• Ганаровы грамадзянін Заходняга і ўсходняга Берліна, Бялград і Стакгольм
• Акадэмік Міжнароднай Акадэміі Творчасці
• Сапраўдны член чатырох замежных акадэмій
• Член-карэспандэнт Акадэміі мастацтваў ГДР (1970)
• Доктар гуманітарных навук Філіпін (1974).

Партыі

А. Лепешынская (Кітры) у балеце «Дон Кіхот», 1940 год.

• 1933 — Амур («Полымя Парыжа» Б. В. Асаф’ева)
• 1933 — Фея Дражэ («Шчаўкунок» П. І. Чайкоўскага)
• 1933 — Ліза («Марная засцярога» Ж. Даберваля)
• 1934 — Салістка («Шапэніяна» на музыку Ф. Шапэна)
• 1934 — Сванільда («Коппелія» Л. Дэліба)
• 1935 — Суок («Тры таўстуна» В. А. Аранскага) (першае выкананне)
• 1935 — Зіна («Светлы ручай» Д. Д. Шастаковіча)
• 1936 — Аўрора («Спячая прыгажуня» П. І. Чайкоўскага)
• 1938 — Паліна («Каўказскі палонны» Б. В. Асаф’ева)
• 1939 — Святлана («Святлана» Д. Л. Клябанава) (першае выкананне)
• 1939 — Маша («Шчаўкунок» П. І. Чайкоўскага)
• 1940 — Кітры («Дон Кіхот» Л. Ф. Мінкуса)
• 1941 — Аксана («Тарас Бульба» В. П. Салаўёва-Сівога) (першае выкананне)
• 1941 — Адэта і Адылія («Лебядзінае возера» П. І. Чайкоўскага)
• 1943 — Асоль («Пунсовыя ветразі» В. М. Юроўскага)^[10]
• 1945 — Папялушка («Папялушка» С. С. Пракоф’ева) (першае выкананне)
• 1946 — Ліза («Паненка-сялянка»  Б. В. Асаф’ева)
• 1947 — Жанна («Полымя Парыжа» Б. В. Асаф’ева)
• 1947 — Таццяна «Таццяна» («Дачка народа») на музыку А. А. Крэйна
• 1949 — Сванільда («Капелія» Л. Дэліба)
• 1949 — Тао Хоа («Чырвоны мак» Р. М. Гліэра)
• 1949 — Мірандаліна («Мірандаліна» С. Н. Васіленка)
• 1949 — Параша («Медны вершнік» Р. М. Гліэра) (першае выкананне)
• 1952 — Ранішняя зара («Спячая прыгажуня» П. І. Чайкоўскага)
• 1952 — Фадэта («Фадэта» Л. Дэліба) (першае выкананне)
• 1956 — Лаўрэнсія («Лаўрэнсія» А. А. Крэйна)
• 1959 — Сары («Сцежкаю грому» К. А. Караева) (першае выкананне)

У операх, на канцэртнай эстрадзе

• Мініяцюра «Дзяўчына і гусар» — Дзяўчына
• Канцэртны нумар «Вальс» на музыку І. Штраўса
• 1939 — Балетная сцэна з оперы «Іван Сусанін» М. І. Глінка (харэаграфія Р. В. Захарава) — Німфа
• 1940 — харэаграфічная мініяцюра Л. В. Якабсона «Паляўнічы і птушка» на музыку Э. Грыга
• 1941 — харэаграфічная мініяцюра Л. В. Якабсона «Сляпая» на музыку М. Понсэ
• 1944 — Балетная карціна «Палавецкія скокі» з оперы «Князь Ігар» А. П. Барадзіна (харэаграфія К. Я. Галчйзоўскага) — Чага
• 1949 — Балетная карціна «Вальпургіева ноч» з оперы «Фаўст» Ш. Гуно (харэаграфія Л. М. Лаўроўскага) — Вахканка
• 1950 — у оперы «Хаваншчына» М. П. Мусаргскага (харэаграфія С. Г. Корань) — Персідка^[11]

Фільмаграфія

• 1942 — Канцэрт фронту (музычны фільм) — салістка балета, танец з А. Рудэнка
• 1951 — Вялікі канцэрт (музычны фільм) — Вольга Аляксандраўна
• 1959 — Граф Нулін (фільм-балет) — Наталля Паўлаўна

Удзел у фільмах

• 1969 — Малады балет свету (Дакументальны)
• 2004 — Дыялог з легендай (Дакументальны), рэжысёр Мікіта Ціханаў

Памяць

7 кастрычніка 2022 года на доме, дзе жыла Лепяшынская з 1944 па 2008 год (1-я Цвярская-Ямская вуліца, д. 36, будынак 1), была адкрыта мемарыяльная дошка^[12] работы скульптара і графіка Алега Закаморнага.

Факты

На пытанне эстонскага выдання Postimees, чаму балет карыстаўся такой вялікай увагай ва ўладзе, Лепяшынская заявіла: «Таму што ў Вялікі тэатр прыходзіў Сталін. Калі ў яго быў вольны час, ён заўсёды прыязджаў, садзіўся ў сваю ложу, і мы ведалі, што Сталін у тэатры. За кулісамі з’яўлялася шмат маладых, добра апранутых мужчын. Сталін вельмі любіў балет „Полымя Парыжа“, які і для нас быў святым. Ён часта прыходзіў толькі на адзін акт, у якім адбывалася ўзяцце Цюільры. Сталін зрабіў вельмі шмат для Вялікага тэатра, пры ім тэатр ператварыўся ў адзінае цэлае. З’явіліся першакласныя музыканты, а сам аркестр стаў такім жа цэхам, як балет і опера»^[13].

Зноскі

1. Лепешинская Ольга Васильевна // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
2. http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/3919378/Olga-Lepeshinskaya.html
3. Person Profile // Internet Movie Database — 1990. Праверана 13 кастрычніка 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q37312'></a>
4. Скончалась балерина Ольга Лепешинская (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 22 снежня 2008.
5. Прокуратура проверит наследство Ольги Лепешинской (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 12 лютага 2009.
6. Указ Президента РФ от 28 сентября 2006 г. № 1052
7. Указ Президента РФ от 12 сентября 1996 г. № 1352(недаступная спасылка)
8. Архивированная копия (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 19 жніўня 2019.
9. Распоряжение Президента РФ от 08.03.2005 г. № 85-рп «О поощрении Лепешинской О. В.»
10. Алые паруса // Балет. Энциклопедия, 1981.
11. Артисты и администрация (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 27 сакавіка 2018.
12. Агентство городских новостей «Москва» — Мемориальную доску балерине Ольге Лепешинской открыли в Москве
13. Танькова Я. и др. Умерла любимая женщина Сталина, балерина Ольга Лепешинская. https://www.kp.ru/online/news/180837/ Архівавана 8 лютага 2018.