Рэзэкнэ

Рэ́зэкнэ (лат.: Rēzekne, латг.: Rēzne, бел.: Рэжыца) — горад у Латвіі. Да 1917 і ў 1944—1945 г. афіцыйная назва Рэжыца. «Сэрца Латгаліі», пабудаваны на сямі пагорках. Знаходзіцца на ўсходзе Латвіі, за 238 км на паўднёвы ўсход ад Рыгі. Адзін з самых буйных транспартных вузлоў ў Латвіі, а таксама эканамічны, культурны і адукацыйны цэнтр краіны.

Горад Рэзэкнэ лат.: Rēzekne Герб Сцяг[d] Краіна  Латвія Каардынаты 56°30′24″ пн. ш. 27°19′51″ у. д.HGЯO Кіраўнік Aleksandrs Bartaševičs[d] Заснаваны 1773 Першая згадка XII стагоддзе Ранейшыя назвы Розіттэн, Рэжыца Плошча 17,12 км² (1 студзеня 2025)[1] 17,51 км² (1 студзеня 2025)[1] Вышыня цэнтра 158,2 м Водныя аб’екты Рэзэкнэ (рака) і Rēzekne Lake[d] Насельніцтва ▼26 131 чал. (1 студзеня 2024)[2] Паштовыя індэксы LV-4601, LV-4604, LV-4605, LV-4606 Афіцыйны сайт rezekne.lv (лат.) Рэзэкнэ на карце Латвіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Горад узнік на месцы латгальскага ўмацавання IX—XIII стагоддзяў пасля яго зруйнавання Лівонскім Ордэнам. Рыцары Ордэна пабудавалі новы замак, ад якога да цяперашняга часу засталіся толькі рэшткі. Упершыню Рэзэкнэ згадваецца ў 1285 годзе пад назвай Rositten (Розітэн).

У 1582 годзе, згодна з Ям-Запольскім мірам, які быў падпісаны ў выніку Лівонскай вайны, Рэзэкнэ апынуўся ў складзе Рэчы Паспалітай. У XVII стагоддзі горад атрымаў Магдэбургскае права.

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе Рэжыца апынулася ў складзе Расійскай імперыі, спярша ў Пскоўскай губерні, з 1776 у Полацкай губерні, а з 1802 — у Віцебскай губерні. У 1772 годзе стала цэнтрам павета і ў 1773 годзе яна атрымала статус горада.

У пачатку XX стагоддзя ў Рэжыцы развіваецца прамысловасць, горад расце. У 1914 годзе колькасць насельніцтва склала 23 тысячы чалавек. У 1917 годзе горад прымае Першы з’езд латышоў і латгалаў. З атрыманнем Латвіяй незалежнасці, Рэзэкнэ стаў цэнтрам латгальскай культуры.

Насельніцтва

Год Колькасць 1997 41 464 2002 38 054 2005 36 798 2007 36 345 [3] 2008 35 883 [3] Год Колькасць 2009 35 526 [3] 2010 35 074 [3] 2012 31 559 [3] 2013 30 756 [3] 2014 29 948 [3] Год Колькасць 2015 29 317 [3] 2016 31 216 [4] 2017 28 174 [5] 2019 27 820 [6] 2020 27 613 [7] Год Колькасць 2021 26 839 [8] 2022 26 481 [9] 2023 26 378 [10] 2024 26 131 [2]

Нацыянальны склад

Станам на 2018 год нацыянальны склад жыхароў Рэзэкнэ выглядаў наступным чынам^[11]:

• Латышы (у т.л. латгальцы) — 13 820 чалавек
• Рускія — 13 609 чалавек
• Палякі — 690 чалавек
• Яўрэі — 470 чалавек
• Беларусы — 455 чалавек
• Украінцы — 381 чалавек

Адукацыя і культура

• Рэзэкнэнская тэхналагічная акадэмія

Славутасці

• Руіны Рэзэкненскага замка
• Сабор Найсвяцейшага Сэрца Ісуса
• Касцёл Маці Балеснай
• Лютэранская Траецкая царква
• Стараверская Царква Святога Мікалая
• Драўляная (г.зв. «Зялёная») сінагога
• Помнік «Latgales Mara»
• Музей гісторыі і культуры Латгаліі

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Івета Апкална — латвійская арганістка і піяністка
• Ілзэ Вінькеле — латвійскі палітычны і дзяржаўны дзеяч
• Антоній Спрынговіч — рыжскі арцыбіскуп
• Юрый Тынянаў — расійскі пісьменнік, крытык, літаратуразнаўца
• Фрыдрых Эрмлер — савецкі кінарэжысёр, акцёр, сцэнарыст
• Жанна Юшканэ — латвійкая біятланістка

Галерэя

• 
  Сабор Найсвяцейшага Сэрца Ісуса
• 
  Царква Нараджэння Багародзіцы
• 
  Траецкая царква (лютэранская)
• 
  Царква Святога Мікалая (стараверская)
• 
  Зялёная сінагога
• 
  Замкавая гара