Сараева

Сараева (басн.: Sarajevo [sǎrajɛʋɔ]) — горад у Босніі і Герцагавіне, сталіца краіны. Размешчаны на вышыні 500 м над узроўнем мора, стаіць на берагах ракі Міляцка. Індустрыяльны і культурны цэнтр краіны.

Горад
Сараева
басн.: Sarajevo
Сцяг Герб
43°52′ пн. ш. 18°25′ у. д.HGЯO
Краіна	Боснія і Герцагавіна
Кіраўнік	Predrag Puharić[d][1]
Гісторыя і геаграфія
Заснаваны	1462
Вышыня цэнтра	527 м[2]
Водныя аб’екты	Рака Міляцка
Часавы пояс	Цэнтральнаеўрапейскі час
Насельніцтва
Насельніцтва	▼275 524 чал. (2013)[3]
Афіцыйная мова	баснійская мова, харвацкая мова і сербская мова
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код	033
Паштовы індэкс	71000
sarajevo.ba (басн.)​ (англ.)​ (серб.)​ (харв.)
Паказаць/схаваць карты
Сараева
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Упершыню згадваецца ў 1244 пад назвай Врхбосна. У 1435 заваяваны туркамі-асманамі. 3 1507 называецца Сараева. На гэты час прыпадае росквіт горада як гандлёвага і рамеснага цэнтра. У XVII—XIX ст. неаднаразова зруйнаваны пажарамі. 3 сярэдзіны XIX ст. адміністрацыйны і палітычны цэнтр баснійскага намесніцтва Асманскай імперыі. У 1878—1908 галоўны горад Босніі, акупіраванай Аўстра-Венгрыяй. У 1908—18 адміністрацыйны цэнтр правінцый Боснія і Герцагавіна. 28.6.1914 у Сараеве забіты аўстрыйскі наследнік прастола Франц Фердынанд (Сараеўскае забойства). Са снежня 1918 у складзе Каралеўства сербаў, харватаў і славенцаў (з 1929 Югаславія). У ІІ сусветную вайну акупіраваны нацыстамі (1941-45). Адзін з цэнтраў Народна-вызваленчай вайны ў Югаславіі 1941-45. 3 1946 сталіца Босніі і Герцагавіны. У 1984 ў Сараеве адбыліся XIV зімовыя Алімпійскія гульні. У выніку ваенных дзеянняў пач. 1990-х г. горад перажыў цяжкія разбурэнні і пашкоджанні.

Насельніцтва

Па дадзеных перапісу 1991, колькасць насельніцтва складала 429 672; на 2006 год — каля 800 000.

Год Колькасць 1971 244 000 [4] 1996 350 000 [5] 2013 275 524 [3]

Гаспадарка

Тут знаходзяцца шматлікія прамысловыя прадпрыемствы (машынабудаванне, у т.л. аўтамабільная, электра-тэхнічная, радыёэлектронная прамысловасць; хімічная, тэкстыльная, гарбарна-абутковая, дрэваапрацоўчая, харчасмакавая). Саматужны выраб дываноў і рамёствы.

Транспарт

Вузел чыгунак і аўтадарог. Міжнародны аэрапорт.

Культура, адукацыя, навука

Акадэмія навук і мастацтваў Босніі і Герцагавіны. Універсітэт, кансерваторыя.

Музей Босніі і Герцагавіны. Мастацкая галерэя.

Архітэктура і планіроўка

Каларыт старога горада ствараюць пабудаваныя паводле ўсходняй традыцыі кварталы са шчыльнай планіроўкай. Захавалася сярэдневяковая Старая царква з абразамі XV—XVII ст. Узоры рэгіянальнага варыянта класічнага стылю турэцкай архітэктуры: мячэці Хусрэў-бега (1531) з мінарэтам выш. 45 м (арх. Сінан), Алі-Пашы (1561), Царова (1566) і інш., медрэсэ Хусрэў-бега (1537) і інш. Адметныя крытыя базары XVI ст. — паўпадземны безістэні Хусрэў-бега (1557, даўж. 109 м), купальны Бруса-безістэні (1557), каменныя масты — Козі (да 1550), Лацінскі (да 1565), Шэхерчэхайін (1620). 3 2-й пал. ХІХ ст. ўзводзіліся жылая забудова і грамадскія будынкі ў аўстрыйскіх архітэктурных стылях (гістарызм, сецэсіён) з выкарыстаннем усходніх (ратуша, кафедральны каталіцкі сабор) і класічных матываў (Прэзідыум урада, чыгуначнае ўпраўленне, Міністэрства фінансаў, тэатр, музей). Пабудовы 1918-45 і 2-й пал. ХХ ст. ў духу функцыяналізму: банкі, Вышэйшая педагагічная школа, чыгуначны вакзал, новыя карпусы ўніверсітэта, аэрапорт. Паводле генплана 1963 створаны новыя раёны (Габрычава).

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Сараева

• Эмір Кустурыца (нар. 1954) — кінарэжысёр, сцэнарыст.
• Алена Лолавіч (нар. 19841) — сербская гарналыжніца.
• Саша Чаджа (нар. 1989) — сербская баскетбалістка.

Гарады-пабрацімы

•  Serre Chevalier^[d], Францыя (1995)
•  Ізмір, Турцыя (2022)^[6]
•  Інсбрук, Аўстрыя (27 кастрычніка 1980)^[7]
•  Аман, Іарданія (2005)
•  Амстэрдам, Нідэрланды
•  Анкара, Турцыя (1994)
•  Астана, Казахстан
•  Афіны, Грэцыя
•  Бад-Ішль, Аўстрыя (2015)
•  Баку, Азербайджан (1972)^[8][9][…]
•  Барселона, Іспанія (1996)
•  Будапешт, Венгрыя (28 студзеня 1995)
•  Бурса, Турцыя (1979)
•  Венецыя, Італія (1994)
•  Вольфсбург, Германія (1985)
•  Дуброўнік, Харватыя
•  Дэйтан, ЗША (1999)
•  Заграб, Харватыя (2001)
•  Калгары, Канада (1986)
•  Каленья, Італія (1994)
•  Каір, Егіпет
•  Ковентры, Вялікабрытанія (1957)^[10]
•  Конья, Турцыя
•  Кувейт, Кувейт (1998)
•  Кіеў, Украіна (28 лістапада 2022)^[11][12]
•  Любляна, Славенія (2002)
•  Магдэбург, Германія (1977)
•  Мадрыд, Іспанія (2007)
•  Мехіка, Мексіка
•  Неапаль, Італія (1976)
•  Прата, Італія (1995)
•  Пула, Харватыя (21 верасня 2012)^[13]
•  Руэй-Мальмезон^[d], Францыя^[14]
•  Сабадэль, Іспанія
•  Скандзічы, Італія
•  Скоп’е, Паўночная Македонія (2017)^[15]
•  Стамбул, Турцыя (1997)
•  Тлемсен, Алжыр (1964)
•  Трыпалі, Лівія (1976)
•  Тырана, Албанія (1996)^[16][17]
•  Ферара, Італія (1978)
•  /  Фрыдрыхсхафен, Германія / Бадэн-Вюртэмберг (1972)
•  Цяньцзінь, Кітай (1981)