Плешчаніцы

Пле́шчаніцы^[4] (трансліт.: Plieščanicy, руск.: Плещеницы) — гарадскі пасёлак у Лагойскім раёне Мінскай вобласці, на беразе Плешчаніцкага вадасховішча. Уваходзіць у склад Плешчаніцкага сельсавета. За 27 км ад Лагойска, на скрыжаванні аўтадарог Барысаў—Вілейка і Мінск—Полацк.

Хуткія факты Краіна, Вобласць ...

Remove ads

Гісторыя

Згаданы пад 1536 годам у акце межавання маёнтка Корань^[5]. Згаданы ў XVI стагоддзі як вёска Менскага павета, ва ўладанні Тышкевічаў.

У вайну 1654—1667 гадоў пад Плешчаніцамі дзейнічаў партызанскі атрад Дзяніса Мурашкі^[6]. Мурашкаўцы нападалі на двары шляхты, якая перайшла маскоўскі бок, ставілі заставы на дарогах, перашкаджалі збіраць і вывозіць збожжа, а мясцовае насельніцтва не пускалі ехаць у акупаваны маскоўцамі Менск^[7].

Пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) у складзе Расійскай імперыі, цэнтр воласці, мястэчка. У вайну 1812 года пры адступленні французскіх войск тут адбылася бітва, атрад расійскай арміі генерала Чапліца разбіў авангард 9-га французскага корпуса маршала Віктора.

У 1817 годзе ўладальнікі Плешчаніцаў Тышкевічы збудавалі ў мястэчку царкву, у 1825 — заснавалі тэатр, які дзейнічаў да 1835 года. У XIX ст. дзейнічалі царква і сінагога; працавалі школа, бровар, 5 крам, 2 піцейныя двары, праводзіліся кірмашы.

У 1882 годзе заснавана фабрыка шавецкіх капылоў, пазней — фабрыка шавецкіх гваздоў, у 1910 годзе яна азывалася «Германа-амерыканская фабрыка драўляных шавецкіх гваздоў і шпілек». Мела 2 паравыя машыны, паравы кацёл. У 1895 годзе працавала 106 чалавек. У 1900 годзе выпушчана 10 тысяч пудоў драўляных гваздоў.

У другой палове XIX ст. — 50 двароў і 425 жыхароў^[8]. Паводле перапісу 1897 года, працавалі народнае вучылішча і паштова-тэлеграфная кантора.

17 ліпеня 1924 года Плешчаніцы сталі цэнтрам раёна БССР. Станам на 1929 год, працавалі электрастанцыя, млын, лесапільня, сукнавальня. 27 верасня 1938 года паселішча атрымала статус пасёлка гарадскога тыпу.

У Другую сусветную вайну з 28 чэрвеня 1941 да 30 чэрвеня 1944 года пасёлак пад нямецкай акупацыяй, акупанты загубілі звыш 2 тысяч чалавек.

З 25 снежня 1962 года Плешчаніцы ў складзе Лагойскага раёна.

Remove ads

Насельніцтва

XIX стагоддзе: 1886 — 595 чал.; 1897 — 1086 чал.^[9]
XX стагоддзе: 1939 — 3,7 тыс. чал.; 1974 — 6,7 тыс. чал.^[10]; 1977 — 6,7 тыс. чал.^[11]; 1995 — 7,9 тыс. чал.^[9]; 1999 — 7 860 чал.^[12]
XXI стагоддзе: 2006 — 7,8 тыс. чал.; 2009 — 6 041 чал. (перапіс)^[13]; 2015 — 5 829 чал.^[14]; 2016 — 5 835 чал.^[15]; 2017 — 5 829 чал.^[16]

Remove ads

Эканоміка

Прадпрыемствы паліўнай, дрэваапрацоўчай, будаўнічых матэрыялаў, харчовай прамысловасці. На паўднёва-заходнім беразе Плешчаніцкага вадасховішча паляўніча-рыбалоўная база (гасцініца на 60 месцаў)^[17]. Геафізічная абсерваторыя «Плешчаніцы»^[18].

Культура

Дзейнічаюць 2 бібліятэкі, дом дзіцячай творчасці, дом культуры.

Адукацыя

У Плешчаніцах працуюць 2 сярэднія, музычная, дзіцяча-юнацкая спартыўная школы, 3 дашкольныя ўстановы.

Медыцына

Медыцынскія паслугі надае местачковая бальніца.

Славутасці

Курганны могільнік (X—XIII стагоддзі), за 3 км на поўдзень ад пасёлка, на правым беразе Цімошанкі — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 613В000264шыфр 613В000264
Сядзіба Тышкевічаў
Касцёл Святой Ганны, перароблены са стайняў Тышкевічаў.
Мемарыяльны камень на месцы бою 1812 года.
Могілкі яўрэйскія
Сінагога (пачатак XX ст.)
Царква Святых апосталаў Пятра і Паўла (пачатак XX ст.)
Пратэстанцкі храм