Grecia
país do sueste europeo From Wikipedia, the free encyclopedia
Grecia (
pronunciación (axuda · info)) (en grego: Ελλάδα/Elláda, [eˈlaða] (AFI), escoitar ou Ελλάς/Ellás), oficialmente República Helénica ( pronunciación (axuda · info)) (en grego: Ελληνική Δημοκρατία/Elinikí Dimokratía, [eliniˈci ðimokraˈti.a] (AFI)) é un país do sueste meridional europeo, situado ao sur da Península Balcánica. Fai fronteira con Albania, Macedonia do Norte e Bulgaria polo norte e con Turquía polo leste. O mar Exeo atópase no leste e sur da Grecia continental, mentres o mar Xónico se atopa no leste, a través do cal ten ligazóns con Italia, e con Albania. Tanto no seu leste coma no seu oeste, Grecia posúe unha gran cantidade de illas, sendo a maior a Illa de Creta.
| Ελλάδα (el) Ελλάς (el) Ελληνική Δημοκρατία (el)  | |||||
| |||||
| Himno | Imnos is tin Eleftherian (1865) | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Lema | «Eleutheria i thanatos» | ||||
| Nomeado en referencia a | Gregos | ||||
| Localización | |||||
| |||||
| Capital | Atenas (1834–) | ||||
| Contén a división administrativa | |||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 10.482.487 (2021) (79,44 hab./km²) | ||||
| Lingua oficial | lingua grega Grego demótico (pt)  lingua grega moderna | ||||
| Xeografía | |||||
| Parte de | |||||
| Superficie | 131.957 km² | ||||
| Auga | 2,3 % | ||||
| Bañado por | Mar Mediterráneo | ||||
| Punto máis alto | Monte Olimpo (2.919 m) | ||||
| Punto máis baixo | Calypso Deep (en) (−5.269 m) | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
| Creación | 25 de marzo de 1821 (Xuliano) | ||||
| Día festivo | Aninovo (1 de xaneiro) Epifanía (6 de xaneiro) Rosenmontag (en) (Easter − 48 days (en) )Celebration of the Greek Revolution (en) (25 de marzo)Venres Santo (dois dias antes da Páscoa (pt) )Easter Sunday (en) (22 de marzo)Luns de Pascua (Easter + 1 day (en) )Día Internacional dos Traballadores (1 de maio) Asunción de María Día do Non (28 de outubro) Nadal (25 de decembro) | ||||
| Organización política | |||||
| Forma de goberno | República parlamentaria | ||||
| • Presidente da Grécia (pt) | Katerina Sakellaropoulou (pt) (2020–) | ||||
| Órgano executivo | Gabinete da Grécia (pt) | ||||
| • Primeiro ministro | Kyriakos Mitsotakis (2019–) | ||||
| Órgano lexislativo | Parlamento Helénico (pt) , (Escano: 300) | ||||
| Máxima autoridade xudicial | Court of Cassation (en) | ||||
| Membro de | |||||
| PIB nominal | 214.873.879.834 $ (2021) | ||||
| Moeda | euro | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Fuso horario | |||||
| Dominio de primeiro nivel | .gr | ||||
| Prefixo telefónico | +30 | ||||
| Teléfono de emerxencia | 112, 100, 166 (pt) e 199 (pt) | ||||
| Código de país | GR | ||||
| Código NUTS | EL | ||||
| Páxina web | government.gov.gr | ||||
 | |||||
.svg?lang=gl)
Grecia atópase na conxuntura de Europa, Asia e África. A Grecia actual constitúese como herdeira do patrimonio da Grecia antiga, o Imperio Romano o Imperio Bizantino,[1] e o Imperio Otomán.[2] Así mesmo, Grecia é o berce da democracia,[3] a filosofía occidental,[4] os Xogos Olímpicos, a literatura occidental e historiografía, as ciencias políticas, os principios matemáticos, e o drama occidental[5] incluíndo a traxedia e a comedia.
A Grecia actual é un país do primeiro mundo, membro da Unión Europea dende 1981,[6] da Unión económica e monetaria dende 2001, da OTAN dende 1952, da OCDE dende 1961,[7] e da Axencia Espacial Europea dende 2005.[8] Atenas é a súa capital; Salónica e Patras son, alén da capital, as principais cidades do país.
O nome histórico de Grecia en grego é Ἑλλάς, (transcrito como Elás). No grego moderno chámase comunmente Ελλάδα (transcrito como Elada). O nome de Grecia en galego provén do termo latino graecus (Γραικοί), que é a forma coa que Aristóteles se refería ao nome do país. Con todo, na realidade o nome está relacionado co da xente de Epiro.
O outro nome que recibe está relacionado co termo de Alexandre o Grande, "Helénico", que provén de Ellada (Ελλάδα) e que significa "terra lixeira!, onde o "h" inicial vén da pronuncia no grego antigo cun son aspirado inicial. Tamén se relacionou o país grego con "helios" (sol). Con todo, a raíz de onde se formou o seu nome é incerta, e foi durante o Imperio Romano cando comezou a recibir o nome de Grecia.
En moitas linguas europeas, como no galego, o nome provén da raíz Γραικός (Graikós) véxase o castelán e italiano: Grecia, portugués: Grécia, inglés: Greece, francés: Grèce, alemán: Griechenland ou o ruso: Греция. Por outra banda o nome en varios países asiáticos, como en turco: Yunanistan, árabe: يونان, hebreo: יוון, persa antigo: Yaunâ, pali: Yona ou indonesio: Yunani, derivan de Ἰωνία (ionía), a rexión de Xonia.
- Véxase tamén: Grecia antiga e Grecia clásica.
Historia de Grecia | |
|---|---|
| Grecia prehelénica | |
| Prehistoria de Grecia | |
| -3200 | Civilización cicládica |
| -2700 | Civilización minoica |
| -1550 | Civilización micénica |
| Grecia antiga | |
| -1200 | Idade escura |
| -800 | Época arcaica |
| -510 | Época clásica |
| -323 | Época helenística |
| -146 | Grecia romana |
| Grecia medieval | |
| 330 | Imperio bizantino |
| 1202 | Cuarta cruzada |
| 1453 | Grecia otomana |
| Grecia contemporánea | |
| 1799 | República das sete illas |
| 1822 | Guerra de independencia |
| 1832 | Reino de Grecia |
| 1936 | Réxime do 4 de agosto |
| 1941 | Ocupación |
| 1946 | Guerra civil |
| 1967 | Ditadura dos coroneis |
| 1974 | República helénica |
A antiga Grecia tiña límites con Iliria e Macedonia ao norte, ao leste co mar Exeo, ao oeste co mar Xónico, e ao sur co mar Mediterráneo. Tiña 77.000 km². As súas montañas, co ceo case sempre azul e o seu clima suave facía de Grecia un dos máis marabillosos países do mundo antigo. Foi nese pequeno país no que a primeira civilización europea comezou hai máis de dous mil anos. Naquel tempo, Grecia dominaba grandes áreas das marxes do Mediterráneo e do mar Negro. Actualmente, Grecia é un único país de poder reducido, e un dos menos desenvolvidos de Europa. Atenas é a capital e maior cidade do país, con catro millóns de habitantes. En Atenas e noutras partes de Grecia, existen ruínas de monumentos do pasado glorioso da antiga civilización.
Hai milleiros de anos, os gregos estabeleceron tradicións de xustiza e liberdade individual que son as bases da democracia e da economía de mercado. A súa arte, filosofía e ciencia tornáronse fundamentos do pensamento e da cultura occidentais. Os gregos da Antigüidade chamábanse a si mesmos helenos (tódolos que falaban o grego, mesmo que non vivisen na Grecia Continental, e daban o nome de Hélade á súa terra. Os que non falaban grego eran chamados bárbaros. Nunca chegaron a formar un goberno nacional, porén estaban unidos pola mesma cultura, relixión e lingua.
A Grecia tornouse independente o 14 de setembro de 1829, despois de que o Tratado de Adrianópolis fose asinado entre Rusia e Turquía, o cal puxo fin á guerra da independencia.
Despois de conseguir a independencia do Imperio Otomán, e como resultado das Guerras Balcánicas, Grecia conseguiu incrementar o seu territorio e poboación. Os seguintes anos, a loita entre Constantino I de Grecia e o carismático primeiro ministro Eleftherios Venizelos sobre a política estranxeira antes da primeira guerra mundial dominou a escena política grega, e dividiu o país en dous grupos enfrontado. Trala fin da Gran Guerra producinse unha loita que enfrontou os helenos cos nacionalistas turcos, liderados por Mustafa Kemal, unha guerra que provocou un intercambio importante de poboación entre os dous países tras o Tratado de Lausana.
A inestabilidade e sucesivos golpes de estado marcaron a seguinte era, que foi eclipsada pola tarefa de incorporar máis dun millón e medio de refuxiados gregos de Asia Menor dentro da sociedade grega. O 28 de outubro de 1940 a Italia fascista pediu a rendición de Grecia, mais o ditador grego Ioannis Metaxas opúxose e provocou a consecuente Guerra Greco-Italiana, onde Grecia expulsou as forzas italianas en Albania, dando aos aliados da segunda guerra mundial a primeira vitoria sobre as Potencias do Eixe. Posteriormente tívose que enfrontar as forzas alemás durante a Batalla de Grecia. Trala liberación, Grecia caeu na guerra civil entre as forzas a prol da realeza e as comunistas, o que provocou unha grave crise económica e graves tensións sociais entre as dereitas e as esquerdas os seguintes trinta anos.
Os seguintes vinte anos caracterizáronse pola marxinación dos esquerdistas dentro a esfera política e social gregas, pero cun considerable crecemento económico, grazas en parte ao Plan Marshall. O ano 1965, foi un período de turbulencia política que trouxo o golpe de estado do 21 de abril de 1967 do Réxime dos Coroneis, co apoio dos Estados Unidos. En novembro de 1973 o levantamento á Universidade Politécnica de Atenas provocou un golpe contrario que instalou a Dimitrios Ioannidis como ditador. O 20 de xullo de 1974, coa invasión turca da illa de Chipre o réxime grego colapsouse. O antigo primeiro ministro Konstantinos Karamanlis devolveu de París onde vivira dende o seu exilio en 1963, empezando a era denominada Metapolitefsi. O 14 de agosto de 1974 as forzas gregas abandonasen a estrutura militar da OTAN en protesta pola ocupación turca do norte de Chipre. En 1975 instaurouse a constitución da república democrática e aboliuse a monarquía por referendo. Andreas Papandreou fundou o Movemento Socialista Panhelénico (PASOK), en resposta ao partido Nova Democracia de Konstantinos Karamanlis, xurdindo as dúas forzas políticas dominantes da política grega durante as décadas seguintes. Grecia volveu á OTAN en 1980 e converteuse no décimo membro da Unión Europea o 1 de xaneiro de 1981, experimentando dende entón un notable crecemento económico. O país adoptou o euro en 2001 e organizou de maneira satisfactoria os Xogos Olímpicos do verán de 2004 en Atenas.
- Véxase tamén: Política de Grecia.
Grecia é unha república parlamentaria.[9] O xefe de estado é o Presidente da República, quen é elixido polo Parlamento por un período de cinco anos.[10] A vixente Constitución foi redactada e adoptada polo parlamento heleno no ano 1975, trala caída da xunta militar que gobernou o país entre 1967 e 1974. Dende aquela foi revisada dúas veces, a primeira en 1986 e a segunda no ano 2001. A Constitución, constituída por 120 artigos, establece a separación de poderes nos poderes executivo, lexislativo, e xudicial, e garante extensas e específicas liberdades e dereitos sociais.[11]
Segundo a constitución, o poder executivo é exercido polo Presidente da República e o goberno.[12] A emenda constitucional de 1986 restrinxiu significativamente as obrigacións e deberes do presidente, sendo o seu papel hoxe en día soamente cerimonial.[13] Dende o 13 de marzo de 2020 a presidenta de Grecia é Katerina Sakellaropoulou. A posición do Primeiro Ministro, xefe do goberno de Grecia, pertence ao líder do partido político que obteña a maior confianza do parlamento grego. O Presidente da República formalmente elixe o Primeiro Ministro, e, baixo recomendación, elixe e destitúe os membros do goberno.[14] O Primeiro Ministro exerce vastos poderes políticos, aumentados a conta dos do Presidente na emenda de 1986.[15] O Primeiro Ministro de Grecia dende o 8 de xullo de 2019 é Kyriakos Mitsotakis.[16]
O poder lexislativo é exercido por 300 membros do Parlamento unicameral.[17] Os estatutos aprobados polo Parlamento son promulgados polo Presidente da República.[18] As eleccións parlamentarias teñen lugar cada catro anos, mais o Presidente da República está obrigado a disolve-las cortes no caso de que o goberno o propoña en caso de acontecer asunto nacional de extrema importancia.[19] O Presidente está obrigado tamén a disolver o Parlamento, no caso de que a oposición sexa quen de levar a cabo unha moción de censura.[20]
O poder xudicial é independente do executivo e do lexislativo é abrangue tres Cortes Supremas. O sistema xudicial componse tamén de cortes civís, encargadas de xulgar casos civís e penais e cortes administrativas, encargadas de xulgar disputas entre os civís e as autoridades gregas. Dende a restauración da democracia e ata a década de 2010, imperou un sistema bipartidista dominado polos partidos Nova Democracia (liberalconservador) e Movemento Socialista Panhelénico (socialdemócrata),[21] até que este último perdeu gran parte do seu apoio nas eleccións de 2012 e nas seguintes, caendo a menos dun 10% dos votos. Paralelamente á caída do PASOK produciuse a subida da Coalición da Esquerda Radical (SYRIZA), chegando a ser a forza máis votada nas eleccións de 2015 e gobernando o país ata 2019 cando Nova Democracia volveu gañar unha maioría absoluta.
Dereitos humanos
En materia de dereitos humanos, respecto á pertenza nos sete organismos da Carta Internacional de Dereitos Humanos, que inclúen o Comité de Dereitos Humanos (HRC), Grecia firmou ou ratificou:
 Grecia |
 Status dos principais instrumentos internacionais de dereitos humanos[22] | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| CESCR | CCPR | CERD | CED | CEDAW | CAT[23] | CRC | MWC | CRPD | |||||||||
| CESCR | CESCR-OP[24] | CCPR | CCPR-OP1 | CCPR-OP2-DP | CEDAW | CEDAW-OP[25] | CAT | CAT-OP | CRC | CRC-OP-AC | CRC-OP-SC | CRPD | CRPD-OP[26] | ||||
| Pertenza |   |
 |
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
Firmado e ratificado, firmado pero non ratificado, nin firmado nin ratificado, sen información,  accedeu a firmar e ratificar o órgano en cuestión, pero tamén recoñece a competencia de recibir e procesar comunicacións individuais por parte dos órganos competentes. | |||||||||||||||||
- Véxase tamén: Periferias de Grecia e Lista de illas de Grecia.
    '
 GRECIA
Kavala
Alexandroupoli
Larisa
Volos
Heraklion
--Patmos
Kassos
Mar de
Mirtos
Mediterráneo
|
Grecia consiste nun territorio continental na extremidade sur dos Balcáns, na península do Peloponeso, separada do continente pola canle de Corinto, e de numerosas illas, incluíndo Creta, Rodas, Eubea e os arquipélagos do Dodecaneso e das Cíclades no mar Exeo, e das Illas Xónicas no Mar Xónico. Grecia ten máis de 14.880 km de costas e unha fronteira terrestre de 1.160 km. A súa superficie é de 132.562 km² incluíndo augas interiores da cunca do Exeo, illas e illotes.
Preto do 80% da Grecia é territorio montañoso ou, polo menos, accidentado. A maior parte do país é terra seca e rochosa. Só o 28% da terra é arábel. A Grecia occidental contén lagos e zonas húmidas. O Pindo, a cadea montañosa central, ten unha elevación media de 2.650 m. O lendario monte Olimpo é o punto máis alto de Grecia, atinxindo 2.917 m por riba do nivel do mar.
O clima grego é semellante ao portugués, con invernos suaves e húmidos e veráns quentes e secos. As temperaturas só raramente atinxen valores extremos, aínda que ten nevado nas montañas e ata mesmo en Atenas, nalgúns invernos.
Xeográfica e climaticamente o territorio grego é moi variado. Contando con 9.000 illas, illotes e afloramentos rochosos, 15.021 km de costa (máis de 16.000 km de costa incluíndo os afloramentos rochosos), sendo o segundo de Europa despois de Noruega e décimo do mundo detrás dos Estados Unidos en lonxitude costeira. O mar Exeo foi de grande importancia na historia e desenvolvemento da cultura e civilización helenística.
- Artigo principal: Periferias de Grecia.
Administrativamente, Grecia constitúese de 13 periferias (provincias) divididas en 51 prefecturas (en grego nomoi, singular nomos). Existen tamén unha área autónoma, o Monte Athos (en grego Agio Oros, "Outeiro sagrado"), que bordea a periferia da Macedonia central.
| Mapa | Número | Periferia | Capital | Área | Poboación |
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| 1 | Ática | Atenas | 3.808 km² | 3 761 810 | |
| 2 | Grecia central | Lamia | 15.549 km² | 605.329 | |
| 3 | Macedonia central | Salónica | 18.811 km² | 1 871 952 | |
| 4 | Creta | Heraklion | 8.259 km² | 601.131 | |
| 5 | Tracia | Kavala | 14.157 km² | 611.067 | |
| 6 | Epiro | Ioannina | 9.203 km² | 353.820 | |
| 7 | Illas Xónicas | Corfú | 2.307 km² | 212.984 | |
| 8 | Exeo setentrional | Mitilene | 3.836 km² | 206.121 | |
| 9 | Peloponeso | Calamata | 15.490 km² | 638.942 | |
| 10 | Exeo meridional | Ermoupoli | 5.286 km² | 302.686 | |
| 11 | Tesalia | Larisa | 14.037 km² | 753.888 | |
| 12 | Grecia occidental | Patras | 11.350 km² | 740.506 | |
| 13 | Macedonia occidental | Kozani | 9.451 km² | 301.522 | |
| - | Monte Athos (Autónomo) | Karyes | 390 km² | 2.262 |
- Artigo principal: Demografía de Grecia.
O corpo oficial de estatísticas de Grecia é o Servizo Nacional de Estatísticas de Grecia (en grego Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος). Segundo o corpo de estatísticas grego, Grecia tiña unha poboación total de 10,964,020 (2001)[27], dos cales 5 427 682 eran homes e 5 536 338 mulleres.[27] As estatísticas de 1971, 1981, e 2001 amosan un progresivo envellecemento da poboación grega.[27] A taxa de natalidade no ano 2003 era de 9,5 por cada 1.000 habitantes (14,5/1.000 no ano 1981). Ao mesmo tempo a taxa de mortalidade subiu do 8,9 por 1.000 habitantes no ano 1981, aos 9,6/1.000 no ano 2003. En 2001, o 16,71% da poboación tiña máis de 65 anos, un 68,12% atopábase entre os 15 e os 64 anos de idade, e un 15,18% tiña 14 anos ou menos.[27] En 1971 as cifras eran do 10,92%, 63,72%, e 25,36% respectivamente.[27] A sociedade grega sufriu un gran cambio nas últimas décadas. Os cocientes de casamentos veñen baixando nas últimas décadas dende o 71 por 1.000 do 81 ata 2002, medrando lixeiramente ata os 61 por 1.000 no 2003 e caendo de novo ata os 51 en 2004.[27] Por outro lado, os cocientes de divorcio veñen medrando dende os 191,2 por 1.000 en 1991 aos 239,5 do 2004.[27]
Cidades
Case dous terzos dos gregos viven en áreas urbanas; as dúas grandes áreas metropolitanas do país son Atenas e Salónica. Na lista de abaixo están as vinte principais cidades gregas, coa poboación segundo datos oficiais das súas aglomeracións urbanas, que pode incluír varios concellos.
Minorías
O grego é a lingua maioritaria en todo o territorio heleno, malia existir diversas zonas onde se falan outras linguas ou habitan determinadas minorías étnicas.[30] A única minoría grega que ten un especial recoñecemento legal é a minoría musulmá (Μουσουλμανική μειονότητα, Mousoulmanikí meionótita) de Tracia, que constitúe o 0.95% da poboación. Os seus membros son na súa maioría de orixe turca, pomak ou búlgaromusulmá, e xitana. Outras minorías recoñecidas son os armenios (35.000) e os xudeus (5.000).
Existen tamén outros grupos lingüísticos, cuxos membros falan ademais do grego outra lingua e se identifican como gregos.[31] Entre estes se atopan os arvanitas, o cales falan unha variante do albanés coñecido como arvanitika[32] os arromaneses e os meglenorromaneses, cuxas linguas atópanse estreitamente vencelladas co romanés. No norte de Grecia existen grupos de falantes de linguas eslavas, cuxos membros identifícanse como gregos na súa maioría. Os dialectos falados poden clasificarse lingüisticamente como formas do macedonio (localmente chamado Eslavomacedonio ou simplemente Eslavo), ou do búlgaro (distinguido coma pomak no caso da comunidade musulmá de lingua búlgara da rexión de Tracia occidental).[33] A falta dun recoñecemento oficial de ningunha minoría, agás os musulmáns de Tracia, constitúe unha fonte de críticas de numerosos organismos.[34]
Inmigración
A complexa política migratoria grega, as distintas prácticas e os diferentes datos recadados, fan que sexa difícil establecer o verdadeiro número de inmigrantes en Grecia, sendo as estatísticas actuais causa de especulación. Un estudo do Observatorio Migratorio do Mediterráneo mantén que no ano 2001 residían no país sen a cidadanía grega 762.191 persoas, o que constitúe o 7% da poboación. Deses, 48.560 eran cidadáns da UE ou da Asociación Europea de Libre Comercio (Suíza, Noruega, Islandia e Liechtenstein) e 17,426 chipriotas con status privilexiado. En canto a orixe dos inmigrantes, o 56% son albaneses, seguidos polos búlgaros (5%), xeorxianos (3%) e romaneses (3%). Os estadounidenses, chipriotas, británicos e alemáns representan un 2% cada un. O resto dos 690.000 inmigrantes pertencen a outros grupos étnicos.
A maioría dos inmigrantes de fóra da UE residen no contorno da capital ateniense (uns 132.000 inmigrantes, que constitúen o 17% da poboación). Salónica é a segunda cidade en poboación estranxeira, cuns 27.000 residentes que constitúen o 7% da poboación. Deixando estas dúas cidades, as principais zonas con asentamentos estranxeiros son os concellos que rodean a capital. Segundo o mesmo estudo, a poboación estranxeira (documentada e indocumentada) residente en Grecia podería ser maior do 8,5% oficial, chegando ao 10.3% (1,15 millóns de estranxeiros).
- Artigo principal: Economía de Grecia.
A agricultura representa un papel moi importante na economía de Grecia. As industrias creadas durante o período posterior á primeira guerra mundial foron na súa maioría destruídas durante a segunda guerra mundial e a seguinte guerra civil. Desde entón, o desenvolvemento do sector manufactureiro da economía viuse obstaculizado pola falta de combustibles e as dificultades xurdidas co uso da enerxía hidroeléctrica do país. En 1970, no entanto, a contribución das manufacturas á produción nacional anual superou por primeira vez á da agricultura. Dúas importantes fontes de ingreso para Grecia son a construción naval e o turismo. A extracción de petróleo dos campos do norte do mar Exeo foi unha grande axuda para a economía a principios da década de 1980. Grecia pasou a ser membro da Comunidade Económica Europea (hoxe Unión Europea) en 1981. O orzamento nacional a principios da década de 1990 calculouse nuns 37,6 miles de millóns de dólares de ingresos, e 45,1 miles de millóns de gasto.
A súa industria produce principalmente: alimentos e produtos do tabaco, teas e tecidos, produtos químicos, siderurxia, minería e refinación de petróleo, mentres que a súa agricultura se basea na produción de trigo, millo, cebada, remolachas para azucre, olivas, tomates, viño, tabaco, patacas; carne e produtos lácteos. A organización de sindicatos é gremial, así pois os membros de cada gremio están afiliados a federacións nacionais.
Agricultura e pesca
Unha cuarta parte da poboación activa de Grecia traballa na agricultura, que constitúe o 15% do produto interno bruto (PIB). Pero a súa produtividade é inferior á que cabería esperar deste sector da economía. As explotacións son pequenas, debido ao minifundio creado (3,4 ha de media) como consecuencia da subdivisión hereditaria, o cal dificulta o uso eficaz de equipos mecánicos. Ademais, o rendemento é baixo por mor da seca e a erosión dos chans neste lugar. O tabaco é o cultivo principal e achega preto do 3% dos ingresos por exportación. A produción anual dos cultivos máis importantes (en toneladas) no final da década de 1980 foi: tabaco, 142.000; trigo, 2,6 millóns; tomates, 1,9 millóns; laranxas, 780.000; millo, 2,1 millóns; remolacha azucreira, 1,9 millóns; uvas, 1,6 millóns; olivas, 1,5 millóns; patacas, 850.000, e algodón, 222.000. A facenda gandeira totaliza uns 10,8 millóns de cabezas de gando ovino, 3,5 millóns de caprino, 800.000 cabezas de vacún, 31 millóns de aves de curral e 2,1 millóns de porcino. O goberno grego tomou medidas para replantar as árbores que foron destruídas durante a segunda guerra mundial. Preto de 2,9 millóns de m³ de madeira cortábanse por ano no final da década de 1980. O 75% procedían dos bosques de coníferas. A pesca é limitada. No final da década de 1980 a captura anual ascendía a unhas 135.000 t, a maior parte das cales se consumía no país. As esponxas son o principal produto mariño destinado á exportación.
Outros sectores
Aínda que a minería ten escasa importancia para a economía grega, explótase unha considerable variedade de recursos minerais. A produción anual (en toneladas) a mediados da década de 1980 foi: lignito, 35,9 millóns; bauxita, 2,3 millóns; mineral de ferro, 1,3 millóns, e magnesio, 884.400. Tamén se extraeron preto de 279.200 m³ de mármore, ademais de petróleo, sal, cromo, prata, zinc, ouro e chumbo. Ao redor dunha quinta parte da poboación activa traballa neste sector, que produce un 18% do produto interior bruto anual. Os seus principais artigos son os metais básicos e os produtos metálicos, alimentos, bebidas, tabaco, téxtiles e confección, produtos químicos, cemento e viño. Atenas é o centro industrial de Grecia.
Un 90% da electricidade de Grecia xérase en instalacións termoeléctricas de lignito, carbón ou derivados do petróleo, e o resto en instalacións hidroeléctricas situadas principalmente no río Akhelóös, nos montes Pindo. No final da década de 1980 a capacidade xeradora de enerxía de Grecia era duns 10,2 millóns de kW, e a súa produción anual de 30,1 milleiros de millóns. No final da década de 1980, uns 8,1 millóns de turistas elixiron anualmente Grecia como destino das súas vacacións, para visitar as súas antigüidades e relaxarse ao sol do mar Mediterráneo. As cifras reflicten uns beneficios neste sector de 2.200 millóns de dólares ao ano.
A cultura grega é, xunto co humanismo, unha das bases da civilización occidental. Eles foron os primeiros en desenvolver o modo de pensamento que temos agora, ademais de legar un grandioso patrimonio artístico e arquitectónico. A cultura helénica evolucionou durante miles de anos, cos seus inicios nas civilizacións minoica e micénica continuando coa notable Grecia clásica, o nacemento da época helenística e por medio da influencia do Imperio Romano e o seu sucesor, o imperio bizantino, na Grecia oriental. O Imperio Otomán tamén tivo unha influencia considerable na cultura grega, pero é a guerra de independencia grega a que revitaliza Grecia e propicia o nacemento dunha identidade individual dentro da súa polifacética cultura ao longo da súa historia.
Foi ademais na Antiga Grecia, na cidade de Olimpia, onde xurdiron os Xogos Olímpicos en homenaxe aos deuses. Os gregos tamén desenvolveron unha rica mitoloxía, que é referencia para estudos e libros aínda hoxe en día. A filosofía tamén acadou un desenvolvemento sorprendente, principalmente en Atenas no século V a.C. (período clásico de Grecia), época de filósofos con Platón e Sócrates.
De entre os músicos gregos con fama internacional destacan Manos Hadjidakis, Mikis Theodorakis ou Evangelos Papathanassiou, coñecido popularmente como Vangelis. A busca e a sistematización do patrimonio musical popular, que é o obxectivo básico de famosos músicos e investigadores, ten incentivado a creación de gran número de corais que participan en concursos internacionais.
En canto ás vestimentas de Grecia, son parte dunha historia cultural mixta. Algunhas das características dos traxes folclóricos gregos poden ser achadas nas antigas vestimentas helénicos e bizantinos. De feito, moitos dos elementos dos traxes litúrxicos usados hoxe polos sacerdotes Gregos Ortodoxos están emparentados cos traxes tradicionais da Grecia moderna e teñen a súa orixe nas vestimentas do Imperio Bizantino.
Os gregos, en xeral, senten un gran vencello co seu pasado, facendo fincapé no período clásico da historia grega, dende o helenístico e o bizantino ata o presente. Ambas, a Grecia clásica e a bizantina, representan para a maioría dos gregos as precursoras da actual República Helénica. Durante o final do século XIX e comezos do XX as antigas fronteiras do imperio bizantino, ou máis en concreto aquelas que ata este período conservaran as poboacións gregas, chegaron a representar para algúns un ideal ao alcance do estado contemporáneo.
A continuidade cultural e lingüística do pobo grego, no entanto, foi complicada durante a súa historia polas influencias exteriores, como a do cristianismo sobre a antigüidade tardía ou a falta de presión ao final da época bizantina, que son cousas fortemente recalcadas polos gregos de hoxe en día sendo como son, unha das nacións máis patrióticas de Europa segundo Eurostat. Cómpre destacar que a lingua grega abrangue unha historia de máis de 4.000 anos, tendo en consecuencia un enorme impacto noutros idiomas, sobre todo do oeste europeo.
Trala revolución de 1821, Grecia pasou por un período de renacemento artístico e cultural. Os gregos actuais coidan os recordos dos anos de antes da revolución, aqueles da ocupación de Grecia polo Imperio Otomán, como os dos «anos de escuridade», en que o desenvolvemento cultural quedou completamente detido. A pesar da evidencia pola contra (en particular con respecto á literatura cretense), o rexurdimento de Grecia trala formación da primeira República Helénica en 1831 é lembrada por unha inmensa maioría dos gregos como o "renacemento" da súa nación.
A experiencia da ocupación, a da época otomá e da época moderna, deixou unha marca indeleble na psique grega. No século XX, o trauma da guerra civil grega durante o que a nación chegou a ser o primeiro teatro de guerra fría, inmediatamente trala segunda guerra mundial, a cal conduciu a enormes privacións coa ocupación nazi, e a intromisión dos EUA coa creación do "Réxime dos coroneis", que gobernou brutalmente desde 1967 a 1974; todo iso levou á aparición da idea do Ethnos Anadelfon (Nación sen irmáns), recalcando que os gregos só podían contar consigo mesmos e os seus compatriotas. Con todo, desde mediados da década de 1970 cara a adiante e sobre todo trala entrada de Grecia na Unión Europea en 1981, a orientación de Grecia, e as aspiracións da maioría, enfocouse cara á corrente principal europea.
A arte e a arquitectura da Grecia antiga tivo unha grande influencia na arte occidental ata o presente. A arte e arquitectura bizantinas tamén xogaron un importante papel nos inicios do cristianismo, e queda unha significativa influencia nas nacións cristiás ortodoxas de Europa oriental e Eurasia. Ata agora, debido aos estragos da historia, só unha pequena variedade da arte grega antiga sobreviviu, sobre todo escultura e arquitectura e artes menores, incluíndo o deseño de moedas, cerámica e o gravado de pedras preciosas. Grecia tamén ten, a partir da revolución, un peso específico na historia da arte contemporánea.
Arquitectura
- Véxase tamén: Arquitectura grega clásica.
- Véxase tamén: Acrópole de Atenas.
Os restos da arquitectura aínda sobreviven ou están ben documentados actualmente. Os antigos gregos desenvolveron dous estilos primarios (ou «ordes clásicas»). O sobrio e sólido dórico e o refinado e decorativo xónico. Hai que sinalar que o estilo xónico evolucionou dentro do estilo corintio.
A forma rectangular dos antigos templos gregos, rodeados de columnas sostidas por un pedimento triangular, construído de pedra calcaria ou mármore, segue sendo un popular estilo aínda hoxe en día. Aínda que o arco era familiar aos troianos, non estaba amplamente estendido o seu uso, en contraste coas posteriores edificacións romanas.
As obras representativas que sobreviven da arquitectura grega son o Partenón e o Erecteion de Atenas, e as estruturas romanas baseadas no modelo grego, coma o Panteón de Roma, o cal é atribuído ao arquitecto grego Apolodoro de Damasco. A arquitectura bizantina foi un xeito de construción común dende o ascenso do cristianismo baixo Constantino ata a caída do Bizancio en 1453 nas mans dos turcos otománs. Son característicos a cruz grega, o capitel de estilo bizantino (unha mestura de xónico e capiteis corintios) e unha cúpula central rodeada por varias pequenas cúpulas. Grecia experimentou tamén o rexurdimento neobizantino trala revolución grega e bastante insospeitadamente, tamén o auxe da arquitectura neoclásica nos anos seguintes á Revolución; isto viu a pola en contacto e interacción coa tradicional vila bizantina para producir unha forma específica na Grecia contemporánea.
Como outras capitais contemporáneas, Atenas, ten parte na arquitectura modernista e posmodernista, máis concretamente as últimas construcións de Santiago Calatrava para as Olimpíadas de Atenas de 2004.
Pintura e escultura
- Artigo principal: Escultura grega.
En contraste con outras formas ilustradas, as pinturas conservadas da Grecia antiga son moi escasas. Os pintores gregos traballaban principalmente en paneis de madeira, e as obras finais foron admiradas durante centos de anos logo da súa creación. Con todo, estas pinturas desapareceron despois do século IV cando non foron suficientemente protexidas. Conserváronse as copias romanas de inferior calidade, por exemplo as de Pompeia, achadas nas tumbas dos reis de Macedonia en Verxina ou en Leúcade, na antiga Macedonia, como as de Kazanlak na antiga Tracia.
As obras conservadas da antiga escultura grega son máis comúns, en particular as dos mestres escultores, como Fidias e Praxíteles. Estes artistas e os seus seguidores foron frecuentemente emulados polos romanos. Con todo, os cristiáns do século IV e V viron a destrución dos ídolos pagáns como un "acto de piedade". Moitas esculturas antigas de mármore foron queimadas con cal na Idade Media, e estatuas de bronce foron fundidas para obter o metal. As estatuas de mármore que escaparon á destrución foron esquecidas, ou no caso dos bronces, perdidos no mar.
No período bizantino, a arte relixiosa era o tema dominante, con mosaicos e iconas moi traballadas adornando os edificios relixiosos. O artista renacentista, O Greco (Domenikos Theotocopoulos), responde do bizantino e no século XVI a arte manierista, producindo escultura e pinturas de forma libre, luz e cor que inspiraría a artistas do século XX como Pablo Picasso ou Jackson Pollock.
Ademais, un importante e a miúdo pioneiro papel, foi xogado por artistas das illas Xónicas no XVIII e a comezos do XIX, que explotaron as conquistas do Renacemento italiano e dos talleres barrocos. Con persistentes esforzos cara a novas direccións e obxectivos, os artistas gregos afloraron ao mundo durante as primeiras décadas do século XIX conectando a arte grega coa súa antiga tradición, así como a procura de talleres europeos, sobre todo os da Munich School, con exemplos definitorios da arte contemporánea grego do período que inclúe a obra de Theodoros Vryzakis e Nikiphoros Lytras.
A comezos do século XX, Demetrios Galanis, contemporáneo e amigo de Picasso, conseguiu un amplo recoñecemento en Francia e foi membro vitalicio da Academia Francesa, tralo encomio do crítico André Malraux como un artista capaz «de provocar fortes emocións como Giotto». Xa en pleno século XX, Nikos Engonopoulos conseguiu recoñecemento internacional coas súas concepcións surrealistas en pintura e poesía, ao mesmo tempo en que Yannis Spyropoulos destacaba como pintor abstracto, mentres que no final da década dos 60, Dimitris Mytaras e Yiannis Psychopedis se asociaron co realismo crítico europeo.
Grecia continuou a antiga tradición escultórica nas épocas modernista e posmodernista, con colaboradores como o filósofo Costas Axelos e o afamado Constantine Andreou, receptor da Lexión de Honra de Francia.
Cerámica e moedas
- Artigo principal: Cerámica grega.
- Artigo principal: Moeda da Antiga Grecia.
A antiga Grecia foi tamén reputada pola súa cerámica, que incluía tanto formas de vasos de bebida como furnas. A cerámica de figuras negras, en cuxas decoracións aparecen siluetas negras sobre fondo vermello, son moi representativas da temperá artesanía grega. Posteriormente as formas inclúen a cerámica de figuras vermellas e a cerámica de figuras brancas.
Os gregos non consideraban o deseño da moeda como unha forma principal de arte propiamente dita. No entanto, a durabilidade e a abundancia de moedas que deseñaron é unha das máis importantes fontes de coñecemento acerca da estética grega. As moedas foron inventadas en Lida durante o século VII a.C. pero foron os gregos os primeiros que as empregaron amplamente, e quen estableceron un canon do deseño monetario que foi seguido dende entón. Esta forma de arte ten unha particular importancia no estudo da época bizantina.
Cine
A primeira sala de cine apareceu por primeira vez en Grecia en 1897, e o primeiro teatro foi construído en 1907. A primeira produción é de 1914 cando a compañía Asty Filme foi fundada e comezou a producirse longametraxes. Golfo (Γκόλφω), unha tradicional historia de amor, foi a primeira longametraxe, aínda que houbo antes varias producións menores como os noticiarios. O cine grego tivo unha historia axitada, desde momentos de relativo estancamento ata moi memorables producións. Desde a década de 1920 ata o final dos 40 houbo algúns filmes bastante notables, como Έρως και κύματα (dirixida en 1928 por D. Gaziadis), e Aplauso (Χειροκροτήματα) (dirixida en 1944 por G. Tzavelas), e a máis importante é de 1944, na que Katina Paxinou foi premiada co Óscar para a mellor actriz secundaria por Por quen dobran as campás.
A idade de ouro do cine grego foi a década dos anos 50, década nas que se produciron ata sesenta filmes por ano, cunha película como Ronsel, dirixida por Michael Cacoyannis, un dos máis famosos directores. Notables actores e directores deste período foron Alekos Sakelarios, Nikos Tsiforos, Ellie Lambeti, Dinos Iliopoulos e Irene Papas. Cacoyannis, en particular, que dirixiu nos 60 Alexis Zorbas, chegando a gañar tres premios Óscar. Dende esta época o cine grego estivo relativamente parado. Sen contar con películas como Loafing and Camoflage (Λούφα και Παραλλαγή), cuxo éxito popular sacou do punto morto usando a comedia exea. Outros temas políticos foron tocados no cine grego, como a inmigración de Albania aparecendo en 1991 con Μετέωρο βήμα του πελαργού (en inglés: The Suspended Step of the Stork), dirixida por Theo Angelopoulos.
Máis recentemente, filmes como Politiki kouzina (Un toque de pementa) e a comedia sexual tabú Safe Sex sinalaron a tendencia crecente da calidade do cine grego. Isto pode estar relacionado, en gran parte, cun inigualable período de prosperidade económica en Grecia, o cal conduciu a un incremento das produción cultural en todas as artes, tanto física como visual.
Grecia ten unha destacable, rica e forte tradición literaria que abrangue uns 2.800 anos. A época clásica é a que máis comunmente se relaciona coa literatura grega, que comeza no ano 800 a.C. e mantén a súa influencia durante o período bizantino; no entanto, a influencia do Cristianismo comezou un novo desenvolvemento da palabra escrita. Moitos elementos da antiga tradición milenaria están reflectidos na moderna literatura grega, incluíndo as obras dos laureados co Premio Nobel de Literatura, Odysseas Elytis e Giorgos Seferis.
Grecia clásica
As primeiras obras da tradición literaria occidental son os poemas épicos de Homero e Hesíodo. A primeira poesía lírica, a representada por poetas como Safo e Píndaro, foi a responsable da definición do xénero lírico como é entendido actualmente na literatura occidental.
Esopo escribiu as súas Fábulas no século VI a.C. Estas innovacións tiveron unha fonda influencia non só nos poetas romanos, como Virxilio no seu poema épico da fundación de Roma, a Eneida, senón que se estendeu a través de toda Europa.
Na Grecia clásica establécese o nacemento do teatro tal como o entendemos. Esquilo introduciu as ideas de diálogo e dramatizando as relacións dos personaxes e ao facelo, inventou o drama: a súa Orestíada, triloxía de obras, é considerada a cima da súa carreira. Outros grandes dramaturgos foron Sófocles e Eurípides. Aristófanes, un escritor de comedias, definiu e desenvolveu o concepto de comedia como forma teatral.
Herodoto e Tucídides son considerados os pioneiros do moderno estudo da historia no campo da procura filosófica, literaria, e científica. Polibio foi o primeiro en introducir no seu estudo o concepto de militar.
A filosofía introduciu literatura cos diálogos de Platón, mentres que o seu discípulo Aristóteles, na súa obra Poética, formulou o primeiro criterio da crítica literaria. Ambas as figuras literarias, no contexto das contribucións da filosofía grega nas épocas clásica e helenística, deron nacemento ao concepto de ciencia política, o estudo da evolución política e a crítica dos sistemas de goberno.
Grecia bizantina
- Artigo principal: Literatura bizantina.
A expansión do Cristianismo por todo o mundo grecorromano nos séculos IV, V e VI, xunto á Helenización do Imperio Bizantino que se produciu no período, levaría á formación dunha forma literaria única, que combinaba influencias cristiás, gregas, romanas e orientais (como as do imperio persa). Á súa vez, isto permitiu que se desenvolvese a poesía cretense, a sátira poética no Oriente grego, e o xénero histórico, con varios prominentes historiadores como Procopio de Cesarea.
Grecia moderna
A moderna literatura grega naceu a partir da revolución grega de 1821 e a subseguinte independencia de Grecia en 1831, e como tal, a literatura grega do período está fortemente influída por temas revolucionarios, aínda que o impacto da literatura grega da ilustración tamén podía ser destacada, ademais da influencia das cancións e novela acríticas do imperio bizantino.
No século XX, a tradición literaria grega moderna abrangue a obra de Constantino Cavafis, considerado unha figura clave da poesía do século XX, conmovedor Giorgos Seferis (cuxas obras e poemas aspiraron a unir a literatura da antiga e moderna Grecia) e Odysseas Elytis, quen gañaron o Premio Nobel de Literatura. Nikos Kazantzakis é tamén unha gran figura, con obras como A última tentación de Cristo e Cristo recrucificado recibindo recoñecemento internacional. Vassilis Vassilikos é cumpridamente traducido.
A educación en Grecia é obrigatoria para todos os nenos entre 6 e 15 anos; é dicir, inclúe Primaria (Dimotiko) e o Ensino Secundario Inferior (Gymnasio). A vida dos estudantes na escola, con todo, pode comezar dende a idade de dous anos e medio (preescolar) en institucións (públicas e privadas) chamadas Vrefonipiakoi Paidikoi Stathmi (creches). Nalgúns Vrefonipiakoi Stathmoi hai tamén Nipiaka Tmimata (garderías) que funcionan como a Nipiagogeia (xardín de infancia). Despois de rematar o Gymnasio os estudantes poden continuar co Ensino Secundario Superior (Lykeio).
O nivel educativo público máis alto está dividido entre universidades, "Grandes Institucións Educativas" (Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, Anótata Ekpaideytiká Idrýmata, "ΑΕΙ") e "Grandes Institucións de Formación Tecnolóxica" (Ανώτατα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, Anótata Technologiká Ekpaideytiká Idrýmata, "ATEI"). Os estudantes son admitidos nestes centros de acordo aos seus resultados dunha proba a nivel nacional xusto despois de rematar o terceiro grao de Lykeio. Ademais disto os estudantes maiores de vente e dous anos poden ser admitidos na Universidade Helénica Aberta mediante unha especie de lotaría. A Universidade Nacional e Kapodistríaca de Atenas é a universidade máis antiga do leste mediterráneo.
- Artigo principal: Grecia nos Xogos Olímpicos.
A achega de Grecia aos Xogos Olímpicos foi destacada; dende a antigüidade coa creación dos orixinais Xogos de Olimpia, ata os modernos onde Atenas foi anfitrioa en dúas ocasións (1896 e 2004), ademais de ser tradicional participante desde a súa creación. Nos últimos Xogos Olímpicos do Verán, Grecia obtivo 6 medallas de ouro, 6 de prata e 4 de bronce para un total de 16. O único título mundial que obtivo Grecia foi en fútbol, cando no ano 2004 se coroou como Campioa da Eurocopa, ao derrotar a selección local, Portugal, por 1-0.
Tamén destacan os gregos no baloncesto, onde cultivaron varios éxitos: medalla de ouro no Europeo de 2005 e prata no mundial de Osaka de 2006. No europeo disputado en España, foron privados das medallas por desenvolver un xogo estático, na opinión dos mestres, aínda que a súa perseveranza en coller os rebotes foi eloxiada polos críticos. O que máis defendeu a actuación de Grecia no Europeo foi o adestrador ruso Mikhail Lukewisky. Mikhail non é un nome calquera para os afeccionados gregos, foi adestrador da selección Helena durante os anos 1992, 93, 94, 95 e 1996, conseguindo títulos como a medalla de bronce nos Xogos Olímpicos de Barcelona 92, ou o cuarto posto no Europeo de Budapest. Lukewisky é unha lenda viva do baloncesto grego. A nivel de clubs os equipos gregos son dos máis punteiros de Europa, destacando o Olympiakos Piraeus, o PAOK Tesalónica, o Panathinaikos ou o AEK Atenas.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
