sal

From Wiktionary, the free dictionary

Remove ads
 Binêre herwiha: şal û sał

Kurmancî

Bilêvkirin

Zêdetir agahî Tewandina, Zayenda mê ya binavkirî ...

sal m

  1. 12 meh, 365 roj, 52 hefte
    bihar û havîn û payiz û zivistan bi hev re
    • Hate gêrran hêj ne behsa Ademê
      Nê hezaran salê çûne axîrî
      Ew nebûbû Adem, hêj av û herî       — ()

Bi alfabeyên din

Gotinên pêşiyan

  • serê salê, binê salê, Xwedê kurekî bide kevaniya malê
  • sal bi sal, xwezî li par
  • sal wekî bawîşka tên û diçin
  • sala du bihar û zilamê bi guhar û pîra bi yar
  • salekê şivan e, deh salan heywan e
  • salê carek mêranî, mehê carek mêvanî, rojê carek domanî

Jê

Têkilî

Qafiye

Binêre herwiha

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî (“germ bûn”).

Hevreha soranî (sał), kurdiya başûrî sał, hewramî sał, belûçî (), farisî (sal), tacikî сол (sol), talîşî () û sor, pehlewî 𐭱𐭭𐭲‎ (/sāl/), pertî 𐫘𐫀𐫡‎ (/sar/), zazakî serre, osetî сӕрд/сӕрдӕ (særd/særdæ: havîn), (avestayî 𐬯𐬀𐬭𐬆𐬜𐬀‎ (sarəδa), hexamenişî 𐎰𐎼𐎭 (θ-r-d), sanskrîtî शरद् (şered: 1. payiz 2. sal).

Koka hindûewropî herwiha serekaniya bo nimûne latînî (“germ bûn”) ye.

Urdûyî () û hindî (, “sal”) ji zimanên îranî hatine wergirtin; peyva sanskrîtî शरद् (şered) di wan de maneya "payiz"ê dide. Bo hin nimûneyên din jî ku "-rd-" ya îraniya kevn di kurmancî de dibe "l", binêre "gul, al, gel, çil (40), kalan"...

Di makezimanê proto-hindûewropî de peyva bi wateya "sal" *yóh₁r̥ ku bo nimûne year ya îngilîzî, Jahr ya almanî û år ya swêdî jê hatine. Di nav zimanên îranî de ew di avestayî de wek 𐬫𐬁𐬭𐬆‎ (yārə: sal) û di hexamenişî de wek 𐎯𐏁𐎹𐎠𐎼𐎶 (duşi-yāram: hişkesal, sala kêmbaran) hatiye qeydkirin. Ew wek peyveke serbixwe di zimanên niha yên îranî de nemaye lê di kurdî de di peyva pêrar (du sal berî niha) û di hevwateya wê ya farisî (pîrar) de maye ku herdu ji forma îraniya kevn ya *pere-yar hatine ku li dawiyê wê "-yar" bi maneya "sal" e.

Peyva sal û peyva zazakî serre hinekî dişibin hevwateya xwe ya erebî sene (şene, şente bi zimanên din yên samî) û herwiha hevwateyên xwe yên bi zimanên tirkîkî jî, bo nimûne qazaxî û kirgîzî жыл (cıl - bi tirkî yıl) lê nêzîkiya wan ya dengî tenê tesedifî ye. Lê tirkî herwiha peyva sene bi kar tîne ku ji erebî hatiye wergirtin.

Çavkanî:
  • , Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî [""], Moskova, 2001-2010, r. 247
  • (2003): , Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, , r. 527, 450.
  • Mayrhofer, Manfred (1992–2001): Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Ferhenga etîmolojî ya hindûaryayiya kevn] (bi almanî), Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag.

Bi zaravayên din

  • Soranî: ()
  • Xwarîn:
  • Zazakî:  → 

Werger

  • Abxazî: ()
  • Adîgeyî: (), ()
  • Afrîkansî:  → 
  • Akadî:  m ()
  • Akanî:
  • Aklanon:
  • Albanî:  →  n
  • Almanî:  →  nt
    Elmanîşî:  nt,  nt
    Bayerî:  nt
    Frankoniya navendî:  nt,  nt
    Almaniya Pennsylvania:  nt
    Sathmar swabî:
    Swabî:  nt,
  • Amharî:  m ()
  • Amuzgoyî:
  • Aragonî:  → ,
  • Aramî:
    Aramiya nû ya asûrî:  m ()
    Siryaniya klasîk:  m ()
    Aramiya cihû:  m ()
  • Aromanî:  → 
  • Asamî: (), ()
  • Astûrî:  → 
  • Avarî: (), ()
  • Aymarayî:  → 
  • Azerî:  → 
  • Baskî:  → 
  • Başkîrî: ()
  • Belarusî:  →  n (), (),  n ()
  • Belûçî: ()
  • Bengalî:  →  (),  →  (),  →  ()
  • Boleyî:
  • Bretonî:  →  n,  →  n
  • Bruneyî:
  • Buduxî: ()
  • Bugî:
  • Bulgarî:  m ()
  • Burmayî:  →  ()
  • Buryatî: (), ()
  • Çamicuroyî:
  • Çamiya rojhilatî: ,
  • Çeçenî: ()
  • Çekî:  →  n
  • Çerokî: ()
  • Çîçewayî:
  • Çîkasawî:
  • Çînî:
    Kantonî: ()
    Dunganî: ()
    Ganî: ()
    Hakkayî: (), ()
    Jinî: ()
    Mandarînî:  →  (),  /  →  ()
    Min beî: ()
    Min dongî: ()
    Minnanî:  →  ()
    Wuyî:
    Xiangî: ()
  • Çukçî: ()
  • Çuvaşî: ()
  • Dalmatî:  n,  n,  n,  n
  • Danmarkî:  →  nt
  • Dargwayî: ()
  • Dusuniya navendî:
  • Emilî:  n,  n
  • Endonezyayî:  → 
  • Erebî: () (plural:  p ()),  →  m () (plural:  p ())
    Erebiya misrî:  m ()
    Erebiya hîcazî:  m (),  n ()
  • Ermenî:  →  (),  →  ()
  • Erzayî: ()
  • Esperantoyî:  → 
  • Estonî:  → 
  • Etiyopiya klasîk: ()
  • Etrûskî: ()
  • Evenî: ()
  • Evenkî:
  • Eweyî:
  • Extremaduranî:
  • Farisî:  →  ()
  • Ferî:  →  nt
  • Fîjî:  → 
  • Fînî:  → 
  • Fransî:  →  m,  →  n
  • Friyolî:  n
  • Frîsiya bakur:
    Frîsiya bakur:  nt
    Frîsiya bakur:  nt
    Mooring:  nt
  • Frîsî:  →  nt
  • Gaelîka skotî:
  • Galîsî:  → 
  • Galoyî:
  • Gotî:  nt (),  nt ()
  • Gujaratî: ()
  • Gurcî:  →  (), ()
  • Haîtî:
  • Harsusiyî:
  • Hawayî:
  • Hawsayî:  → 
  • Higaononî:
  • Hindî:  →  n (),  →  n (),  →  n (),  →  n (),  →  n (),  →  n ()
  • Hîlîgaynonî:
  • Hmongî:
  • Holendî:  →  nt
  • Hunsrikî:  nt
  • Îbranî:  →  m ()
  • Îdoyî:  → 
  • Îngilîziya kevn:  nt
  • Îngilîzî:  → 
  • Îngriyî:
  • Îngûşî: ()
  • Înterlîngua:  → 
  • Înuîtî: ()
  • Îranunî:
  • Îrlendî:  →  m
    Îrlendiya kevn:  m
  • Îsnagî:
  • Îsthmus zapotekî:
  • Îstro-romanyayî:
  • Îtalî:  →  n
  • Îu mienî:
  • Îzlendî:  →  nt
  • Japonî:  →  ()
  • Javayiya kevn:
  • Javayî:  →  ()
  • Kalmîkî: (), ()
  • Kannadayî:  →  ()
  • Karaxanîdî: ()
  • Karelî:
  • Kaşûbî:  →  n
  • Katalanî:  →  n
  • Kayingangî:
  • Keçwayî:  → 
  • Keşmîrî: ()
  • Ketî:
  • Khasiyî:
  • Kirgizî:  →  ()
  • Kîkûyûyî:  sinif c3
  • Kîngalî: ()
  • Komî-permyakî: ()
  • Koreyî: (), (),  →  ()
  • Kornî:  m
  • Korsîkayî:  →  n
  • Kreyoliya antîlleyî:
  • Kunayî:
  • Ladînî:  n
  • Ladînoyî:  m
  • Lakî: ()
  • Lakotayî:
  • Lamboyayî:
  • Latgalî:  n
  • Latînî:  →  n
  • Latviyayî:  →  n
  • Lawsî:  →  ()
  • Lezgînî: ()
  • Lîmbûrgî:  → 
  • Lîtwanî:  →  p
  • Lîvonî:
  • Lombardî:  n
  • Lueyî: (),
  • Luksembûrgî:  →  nt
  • Mòçenoyî:  nt
  • Maguindanaoyî:
  • Makasarî:
  • Makedonî:  m ()
  • Malayalamî:  →  (),  →  (),  →  (),  →  ()
  • Malezî:  → , ,
  • Maltayî:  →  m
  • Mançûyî:
  • Manksî:  m
  • Mansakayî:
  • Maorî:  → 
  • Maranaoyî: ,
  • Maratî:  →  ()
  • Mecarî:  → 
  • Megleno-romanyayî:
  • Misrî:
    M4t
    Z1
    ()
  • Mînangkabawî:
  • Mokşayî: ()
  • Mongolî:  →  ()
  • Monî: ()
  • Mwanî:
  • Nahwatlî:  → 
  • Nambasiya mezin:
  • Nanayî: ()
  • Napolîtanî:  n
  • Navajoyî: ,
  • Nedersaksî: ,  → 
  • Nenetsiya tundra: ()
  • Nganasanî:
  • Nîvxî: ()
  • Normandî: ,  n,  m,  m,  m
  • Norwecî:
    Norwecî:  →  nt
    Norweciya nînorskî:  nt
  • Ojibweyî: (literally, "winter"),
  • Oksîtanî:  → ,  →  n
  • Oriyayî:  →  ()
  • Oromoyî:
  • Osetî: ()
  • Osmanî: ()
  • Oygurî:  →  ()
    Kirîlî: ()
  • Ozbekî:  → 
  • Pa'o karen:
  • Palawî:
  • Papyamentoyî:
  • Peştûyî:  →  n ()
  • Piedmontîsî:  n
  • Pijînî:
  • Pîpîlî:
  • Plodîşî:  nt
  • Polonî:  →  m nezindî
  • Portugalî:  →  n
  • Pumpokolî:
  • Punjabi:
    Gurmuxî:  →  (), ()
    Şahmuxî: (), ()
  • Qazaxî: ()
  • Rohingyayî:
  • Romagnolî:  n
  • Romancî:
  • Romanî:  n
  • Romanyayî:  →  n
  • Rusî:  →  n (),  →  (),  →  nt (),  →  m ()
  • Rusînî:  n ()
  • Russenorskî:
  • Rutulî: ()
  • S'gaw karenî: ()
  • Samî:
    Samiya lule:
    Samiya başûr:
  • Saksoniya kevn: ,
  • Samiya bakurî:
  • Samiya skoltî:
  • Samogîtî:
  • Sanskrîtî:  →  n yan nt ()
  • Sardînî:  n
  • Sebwanoyî:
  • Sicîlî:  →  n
  • Sindhî:  →  ()
  • Sirananî:
  • Sirboxirwatî:
    Kirîlî:  m,  nt
    Latînî:  →  m,  →  nt
  • Sîlhetî: ()
  • Skotî:
  • Slaviya kevn:
    Kirîlî:  n (),  n (),  nt ()
  • Slaviya rojavayî ya kevn:  n (),  n (),  nt ()
  • Slovakî:  →  n
  • Slovenî:  →  nt
  • Slovînsî:  n
  • Somalî:  → 
  • Sorbî:
    Sorbiya jêrîn:  nt
    Sorbiya jorîn:  →  nt
  • Sotoyiya başûr:  → 
  • Spanî:  →  n
  • Sundanî:  → ,
  • Swahîlî:  → 
  • Swêdî:  → 
  • Şanî: ()
  • Tàyî:
  • Tabasaranî: ()
  • Tacikî:  →  ()
  • Talysh:
    Talişî: ()
  • Tagalogî:  → 
  • Tamîlî:  →  (),  →  (),  →  (),  →  (),  →  ()
  • Tarantinoyî:  n
  • Tarifitî:  n
  • Tatî:
  • Tausugî:
  • Tayî:  →  ()
  • Telûgûyî:  →  ()
  • Temiarî:
  • Teteriya krîmî: ,
  • Teterî:
  • Tetûmî:
  • Tigrînî: ()
  • Tirkî:  → ,  → 
  • Tirkmenî:
  • Tîbetî: ()
  • Tokpisinî:  → 
  • Toxarî B:
  • Tumbukayî:
  • Tuvanî: (), ()
  • Udî: ()
  • Udmurtî: ()
  • Ugarîtî: ()
  • Urdûyî:  n (), ()
  • Ûkraynî:  →  n ()
  • Venîsî:  → ,  → 
  • Vepsî:
  • Viyetnamî:  → 
  • Volapûkî:  → 
  • Voroyî:
  • Votî:
  • Warayî:
  • Warlpirî:
  • Weylsî:  → 
  • Wîlamowî:  nt
  • Ximêrî:  →  ()
  • Yagnobî: ()
  • Yakutî: ()
  • Yidîşî:  →  nt ()
  • Yorubayî:
  • Yûnanî:  →  n ()
    Kevn:  nt (),  n ()
  • Zêlandî:  nt
  • Zhuangî:
  • Zuluyî:  →  sinif c3/c4
  • ǃXóõ:
Remove ads

Tirkî

  1. darbeşan, kelek, cum der
  2. çardar

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads