dux

Latine

Appellatio pronuntiatusque

API: /duks/

(classice)

Syllabificatio phonetica: dux — morphologica: dux

Nomen substantivum

du|x, -cis comm.

1. Qui ducit.

   dux itineris

   dux praefectusque classis

Declinatio

c.	sing.	plur.
nom.	dux	ducēs	I
gen.	ducis	ducum	II
dat.	ducī	ducibus	III
acc.	ducem	ducēs	IV
abl.	duce	ducibus	VI
voc.	dux	ducēs	V

Dictiones collatae

• dūcō, dūcere
• ductō, ductāre
• dūctus, ductūs

Composita

• condūcō, condūcere

Synonyma

• ducātor, ducātrīx
• ductor, ductrīx

Dictiones derivatae

• Archidux
• ducālis, ducāliter
• duciānus

Progenies

• Anglice: duke, duchess
• Francogallice: duc, duchesse

Translationes

Qui ducit	dilatare ▼

Qui ducit	collabi ▲

Anglice: conductor (en), leader (en), guide (en) Dacoromane: conducător (ro) m, ghid (ro) m Francogallice: conducteur (fr) m, conductrice (fr) f, guide (fr) c Germanice: Führer (de) m, Führerin (de) f, Leiter (de) m, Leiterin (de) f Hispanice: caudillo m, general (es) m

Discretiva

dux dictio est in variis linguis:

• Anglice: dux
• Atropatenice: dux
• Hispanice: dux

Loci

M. Tullius Cicero -106…-43

C. Sallustius Crispus –86…–34

Apuleius ca. 125-170

antiq.

class.

class.

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Latinitas Romana

class.  (45 a.C.n. / 709 a.u.)

• grues cum loca calidiora petentes maria transmittant, trianguli efficere formam; eius autem summo angulo aer ab is adversus pellitur, deinde sensim ab utroque latere, tamquam remis, ita pinnis cursus avium levatur; basis autem trianguli, quam efficiunt grues, ea tamquam a puppi ventis adiuvatur; eaeque in tergo praevolantium colla et capita reponunt; quod quia ipse dux facere non potest, quia non habet, ubi nitatur, revolat, ut ipse quoque quiescat; in eius locum succedit ex his, quae adquierunt, eaque vicissitudo in omni cursu conservatur. —De natura deorum Ciceronis ^[1]

class.  (ca. 42/41 a.C.n.)

• Sed ego haec omitto. coniuravere nobilissumi cives patriam incendere, Gallorum gentem infestissumam nomini Romano ad bellum arcessunt, dux hostium cum exercitu supra caput est; vos cunctamini etiam nunc et dubitatis, quid intra moenia deprensis hostibus faciatis? misereamini censeo - deliquere homines adulescentuli per ambitionem - atque etiam armatos dimittatis: ne ista vobis mansuetudo et misericordia, si illi arma ceperint, in miseriam convortat. —De Catilinae coniuratione C. Sallusti Crispi ^[2][3]

Latinitas postclassica

saec. II.  (ca. 170 p.C.n.)

• Dirigitur proeliaris acies. Ipse denique dux et signifer ceterorum validis me viribus adgressus ilico manibus ambabus capillo adreptum ac retro reflexum effligere lapide gestit. Quem dum sibi porrigi flagitat, certa manu percussum feliciter prosterno. Ac mox alium pedibus meis mordicus inhaerentem per scapulas ictu temperato tertiumque inprovide occurrentem pectore offenso peremo. —Metamorphoseon libri XI Apulei ^[4][3]

Fontes

1. Marcus Tullius Cicero - De natura deorum. (The Latin Library): Liber secundus. XLIX.. [125] — dux