Delta (miesięcznik)

Delta – polski miesięcznik popularnonaukowy poświęcony głównie matematyce, fizyce z astronomią i informatyce, wydawany przez Uniwersytet Warszawski przy współpracy czterech polskich towarzystw naukowych:

• Polskiego Towarzystwa Matematycznego (PTM),
• Polskiego Towarzystwa Fizycznego (PTF),
• Polskiego Towarzystwa Astronomicznego (PTA),
• Polskiego Towarzystwa Informatycznego (PTI).

Ten artykuł dotyczy czasopisma popularnonaukowego. Zobacz też: inne znaczenia słowa delta.

Delta

Częstotliwość	miesięcznik
Państwo	Polska
Wydawca	Uniwersytet Warszawski
Tematyka	popularnonaukowa
Pierwszy numer	1974
Redaktor naczelny	Szymon Charzyński
Średni nakład	3500 egz.
Format	A4
Liczba stron	26
ISSN	0137-3005
Strona internetowa

Odpowiedź prof. Romana Sikorskiego na zamówienie na pierwszy artykuł do "Delty" z 1973 roku

Miesięcznik ukazuje się od 1974 roku, a w 2024 roku otrzymał Nagrodę Główną w konkursie „Popularyzator Nauki” organizowanym przez Polską Agencję Prasową (PAP) i Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW)^[1].

Historia

Zaczęła się ukazywać w 1974^[2] (ale już 8 grudnia 1973 ukazał się nakład próbny pierwszego numeru w liczbie 50 egzemplarzy^[3]) z krótką przerwą po wprowadzeniu stanu wojennego. Od chwili powstania czasopisma do 30 września 2018 jego redaktorem naczelnym był Marek Kordos.

Artykuły najczęściej pisane są przez pracowników naukowych polskich uniwersytetów i politechnik związanych z tematyką czasopisma oraz studentów. Skład dokonywany jest systemem TeX. W lutym 2020 cena jednego egzemplarza zaczęła wynosić 5,50 zł.

Od lat 70. redakcja prowadzi ligę zadaniową Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki oraz Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego i Redakcji „Delty”, 10 razy do roku publikując po 2 zadania z matematyki (Klub 44M) i z fizyki (Klub 44F).

Nagroda Główna w konkursie „Popularyzator Nauki” z 2024 roku miała uzasadnienie^[1]:

„Za pół wieku popularyzacji matematyki, fizyki, astronomii i informatyki na bardzo wysokim poziomie. Za umiejętność włączania w te działania naukowców, doktorantów i nauczycieli. Za wysoką merytoryczną i redakcyjną jakość publikacji”.

Konkurs Uczniowskich Prac z Matematyki

W 1978 roku redakcja „Delty” zapoczątkowała Konkurs Uczniowskich Prac z Matematyki (KUPzM), współorganizowany przez Polskie Towarzystwo Matematyczne (PTM)^[4]. Nazwano go potem imieniem Pawła Domańskiego^[5]. Prace konkursowe dotyczą różnych działów matematyki jak:

• podstawy matematyki – logika matematyczna i teoria mnogości,
• algebra,
• geometria,
• teoria grafów,
• analiza matematyczna,
• probabilistyka.

Laureatom przyznaje się nagrody pieniężne oraz medale – złote, srebrne i brązowe, przy czym zdarzało się, że w jednej edycji przyznano dwa złote medale lub żadnego złotego^[4]. Wśród jurorów znalazł się m.in. Zdzisław Pogoda^[6].

Laureaci^[7]

	rok	laureaci	tytuły prac	[a]
1	1978	Paweł Domański	Liczby Fibonacciego	Z
		Urszula Łach	Równania różniczkowe i niektóre ich zastosowania w fizyce	S
		Bogusława Grzywacz	Przekształcenie afiniczne płaszczyzny na płaszczyznę w ujęciu analitycznym	B
2	1979	Dorota Kuchta i Piotr Ponikowski	Równania diofantyczne pierwszego stopnia	Z
		Marek Kubowicz	Równania funkcyjne	S
		Anna Brzezińska	Nierówności i ich zastosowania	B
3	1980	Zbigniew Jelonek	Pewna analogia	Z
		Robert Cozaś	Pewne równania rekurencyjne i ich zastosowanie w teorii ułamków łańcuchowych	S
		Waldemar Hołubowski	Inwersja	B
4	1981	Jarosław Wróblewski	Wokół kongruencji w pierścieniu liczb algebraicznych całkowitych	Z
		Jacek Rzeźnikowski	Elementy geometrii metrycznej	S
		Elżbieta Ziarko	Metryka miejska i jej konsekwencje w planimetrii	B
5	1982	Mariusz Skałba	O pewnym problemie z elementarnej teorii liczb	Z
		Janusz Kalinowski	Powierzchnie stopnia drugiego i rysowanie kwadryk za pomocą komputera	S
		Mirosław Matlęga	Rozcięcia powierzchni jednostronnych	B
6	1983	Jacek Kaleta	Twierdzenie o pewnej szczególnej metodzie całkowania	Z
		Wojciech Wałecki	O błonach mydlanych	S
		Henryk Łukomski	Negacje liczb n-cyfrowych oraz otrzymywanie wyników negacji w układzie dziesiątkowym bez zamiany na układ dwójkowy	B
7	1984	Michał Wojciechowski	O pewnym rozkładzie figur środkowo symetrycznych	Z
		Bogdan Pelc	Zastosowanie kongruencji w znajdowaniu cech podzielności w dowolnym układzie liczbowym	S
		Joanna Karwowska	Potęgowanie macierzy czwórników	B
8	1985	Piotr Hajłasz	O pewnej metodzie dowodzenia nierówności	Z
		Bogdan Pelc	O pewnym niezmienniku topologicznym wielościanów w przestrzeni n-wymiarowej	S
9	1986	Piotr Jędrzejewicz	O pewnych własnościach przestrzeni euklidesowych	Z
10	1987	Andrzej Żuk	Opis izometrii wybranych przestrzeni metrycznych	Z
		Lucyna Dziedzic	Teoria głodnej kozy	B
11	1988	Andrzej Daniluk	O pewnych przekształceniach płaszczyzny	Z
		Adam Czornik	Twierdzenia Steinera i Mascheroniego	S
12	1989	Krzysztof Oleszkiewicz	Skacząc po stożkowych	Z
		Rafał Kapelko	Rachunek różniczkowy i całkowy funkcji zmiennej naturalnej	S
		Katarzyna Trójca	Granica złożenia funkcji	B
13	1991	Marcin Kasperski	27 zbiorów wypukłych bez środka symetrii	Z
		Grzegorz Zwara	Wspólne punkty stałe wielomianów komutujących	S
		Małgorzata Sęk	Łamane spiralne	B
14	1992	Marek Pycia	Pewne nierówności funkcyjne	Z
		Krystian Witkowski	O pewnych ciągach rekurencyjnych	B
15	1993	Ilona Królak	Symbol Newtona – inaczej	S
		Roman Wencel	Czytając Sierpińskiego	B
16	1994	Piotr Wojciech Śniady	Geometryczne dowody twierdzeń dotyczących ułamków Fareya	S
		Piotr Matusiewicz	Ilustracja geometryczna najczęściej spotykanych średnich algebraicznych	B
17	1995	Tomasz Osman	Wielowymiarowe uogólnienie twierdzenia Bezouta	Z
		Krzysztof Krupiński i Karol Tokarczyk	Nakładanie się wielu figur wewnątrz wielokątów	S
		Rafał Łochowski	Zależności między zbieżnością i rozbieżnością pewnych szeregów	B
18	1996	Michał Stukow	Krótka historia dowodu pewnego twierdzenia	Z
		Adam Osękowski	Zastosowanie liczb zespolonych w zadaniach geometrycznych	S
		Tomasz Kowalski i Artur Wirowski	Cechy podzielności liczb	B
19	1997	Grzegorz Kapustka i Michał Kapustka	O pewnych własnościach parzystokątów wpisanych i opisanych na okręgach	Z
		Maciej Mostowski	O wielomianach przyjmujących w liczbach całkowitych wartości będące kwadratami liczb całkowitych	B
20	1998	Michał Ślęzak i Michał Tkacz	Sfera dwunastu punktów	S
		Jakub Gismatullin	O pewnych własnościach sumy cyfr	B
21	1999	Jakub Onufry Wojtaszczyk	O liczbie podziałów wielokąta wypukłego na równoległoboki	Z
		Łukasz Kamiński i Paweł Rochman	Sumy ze współczynnikami Newtona	S
22	2000	Piotr Sulich	Obrót o kąt na płaszczyźnie: zastosowania i własności	S
		Mirosław Żwiryn	Wstęp do teorii macierzy nD	S
23	2001	Juliusz Jabłecki	O pewnym równaniu funkcyjnym	Z
		Piotr Sulich	Analogia ciągu Fibonacciego i dowolnych rekurencji liniowych	S
		Łukasz Brzyski	Prosta Eulera i jej własności	B
		Jan Kowal	Nie tylko cyrklem i linijką	W
24	2002	Wiesław Zajiczek	Matematyczne modele osobliwości czasoprzestrzeni klasycznych	Z
		Łukasz Lach	Rozwiązywanie wybranych problemów planimetrii i algebry przy zastosowaniu liczb zespolonych	B
		Krzysztof Rutczyński	Anatomia zbioru Mandelbrota i jej związek z ciągiem Fibonacciego	B
		Jakub Staromłyński	Rekurencja i funkcje tworzące	W
25	2003	Marcel Kołodziejczyk	Waga szalkowa i uogólniony problem fałszywej monety	Z
		Aleksandra Kwiatkowska	O istnieniu funkcji ciągłej, przyjmującej każdą wartość z góry zadaną ilość razy	Z
		Juliusz Jabłecki	O rozrzedzeniach zbioru liczb naturalnych i szeregach P-harmonicznych	S
		Krzysztof Mroczek	Problem komiwojażera	B
		Piotr Szafruga	Wielowymiarowe muzeum i jego strażnicy	B
		Juliusz Jabłecki i Lech Stawikowski	O porządkowaniu zależności wektorów losowych związanym z pewną klasą funkcji	W
		Arkadiusz Męcel	O twierdzeniu Morleya do funkcji na wymiar	W
		Robert Obryk	O ukrytej podzielności wielomianów jednej zmiennej	W
26	2004	Marcin Pitera	Niezmienniki w geometrii	Z
		Agnieszka Kałużna	Uogólnienie twierdzenia Stewarta na czworościan	S
		Lech Stawikowski	Ciągi jednomonotoniczne, funkcje modularne i nierówności	B
		Arkadiusz Męcel	Zbiory fraktalne	W
27	2005	Michał Marcinkowski	Prz(e)chodzi Euler do Nagela...	Z
		Paweł Janica	Podziały przestrzeni euklidesowych	S
		Tomasz Warszawski	O cyklach i klikach	S
		Arkadiusz Męcel	Symetrie różniczkowe	B
		Marcin Pitera	Kilka problemów na szachownicy	B
		Jan Szejko	Dwusieczna, wysokość i środkowa przecinające się w jednym punkcie	B
		Jarosław Pyzik	O sumach, ich właściwościach i wykorzystaniu	W
28	2006	Jan Szejko	Ciąg, który lubi nierówności	Z
		Krzysztof Dorobisz	Reszty potęgowe	S
		Tomasz Tkocz	O problemie związanym z twierdzeniem Rolle'a	S
		Aleksander Kubica	Od zadania olimpijskiego do twierdzenia	B
		Magdalena Bojarska	O liczbie kątów ostrych wielokąta	W
		Jarosław Pyzik	Co je koza na śniadanie	W
29	2007	Tomasz Kobos	Zbiory kresowe dla wielomianów o współczynnikach całkowitych	Z
		Magdalena Bojarska	O cyklach Hamiltona w grafach powstałych z drzew	S
		Mateusz Pluta	Wykorzystanie inwersji względem okręgu w dowodzie twierdzenia o n+2 okręgach stycznych	S
		Mikołaj Bińkowski	O wpisywaniu trójkątów w trójkąty i pewnym szczególnym punkcie	B
		Przemysław Mazur	(Nie)rozwiązany problem w teorii nierówności	B
		Jarosław Pyzik	Waga elektroniczna i problem monety fałszywej	W
		Danuta Niedziałowska	Matematyczna zabawka, czyli o macierzy Wythoffa	W
		Krzysztof Kamil Pisera	Podzielność liczb naturalnych	W
30	2008	Joachim Jelisiejew	Nierówności między średnimi	Z
		Martha Ubik	Punkty charakterystyczne na prostej Eulera	S
		Adam Wyrzykowski	Podzielność liczb w poziomych rzędach trójkąta Pascala	S
		Mikołaj Bińkowski	Nullstellensatz w kombinatoryce przestrzennej	B
		Jacek Rzeniewicz	Numeryczne rozwiązywanie problemów matematycznych	B
31	2009	Martha Ubik	Oszacowanie sumy długości przekątnych	S
		Michał Zając	O pewnej grze grafowej	B
		Tomasz Dwojak	Twierdzenie Leibniza oraz twierdzenie o siecznych dla wielokąta	W
		Maciej Rzeszut	Charakteryzacja złożeń ustalonej liczby rzutów liniowych	W
32	2010	Michał Miśkiewicz	Urok zbioru µ	Z
		Tomasz Pełka	Jak zabrać się za potężną potęgę i znaleźć Grupę Trzymającą Rozwiązanie	S
		Mateusz Wróbel	Nieprawdopodobieństwo – czyli o tym, jak matematyk rzuca igłą	S
		Bartosz Górecki	Średnie ułamkowe, nierówności pomiędzy średnimi	B
		Kamil Piszczek	Parabole i ich własności	W
33	2011	Wojciech Nadara	O prawdopodobieństwie, wyznacznikach i pokryciach cyklowych	Z
		Anna Dymek	Sangaku – japońskie inspiracje	S
		Aleksander Czarnecki	Problem pewnych ciągów	S
		Adam Baranowski	Liczby zespolone w geometrii	B
34	2012	Wojciech Nadara	Grafy k-dobre	Z
		Bartłomiej Zawalski	Powrót średnich	Z
		Dominik Burek	O tajemniczym punkcie 442 |X	S
		Aleksander Horawa	Skończone przestrzenie metryczne	S
		Anna Szczepańska	Zadanie o spotkaniu	B
35	2013	Kamil Rychlewicz	Bramki unarne w logice wielowartościowej	Z
		Samuel Kozłowski	Punkt Miquela i powiązane zagadnienia w zadaniach geometrycznych	S
		Bartłomiej Grochal	Tajemnice funkcji σ oraz τ. Dzielniki liczb naturalnych	B
		Rafał Żelazko	Charakterystyka rozbicia zbioru co najwyżej przeliczalnego	B
36	2014	Paweł Piwek	Krzywe przegubowe	Z
		Artur Zubilewicz	Krzywe stożkowe	Z
		Michał Baran	Przeprawa przez podzielności sum kwadratów	S
		Kamil Klimkowski	O pewnym równaniu funkcyjnym	S
37	2015	Tomasz Przybyłowski	O budowaniu na trójkącie	Z
		Michał Zawalski	Uogólnione twierdzenie Grünbauma	Z
		Filip Rękawek	O równobocznym trójkącie kappa i jego własnościach	S
		Krzysztof Zamarski	Ciągi komplementarne	S
		Jadwiga Czyżewska	Kolorowanie płaszczyzny, prostych, okręgów	B
		Wojciech Niewiara, Michał Stach, Piotr Sikorski, Tobiasz Szemberg	Kolorowanie płaszczyzny	B
38	2016	Łukasz Kamiński	Przewodniki i pary maksymalne	S
		Adam Klukowski	Wielomiany z podłogami	S
		Grzegorz Dłużewski	O pewnej charakteryzacji równoległościanu	B
39	2017	Wojciech Kretowicz	Podzielność silni a suma cyfr	S
		Radosław Peszkowski, Andrzej Szablewski i Tobiasz Szemberg	Twierdzenie Sylvestera-Gallai dla okręgów	S
		Małgorzata Róg	Paradoks pierwszeństwa, czyli gry zaprzeczające intuicjom o prawdopodobieństwie	W
40	2018	Stanisław Hauke	Czworokąty bliźniacze	Z
		Filip Rękawek	O trójkątach kappa i ich własnościach	S
		Mariusz Trela	Kolorowanie prostych w |F2p	S
		Paweł Sawicki	Hexapawn wydłużony	B
41	2019	Kosma Kasprzak	Uwagi na temat pewnych granic występujących w teorii funkcji prawie okresowych	Z
		Radosław Żak	Ciągi trzech kwadratów i krzywe eliptyczne	Z
		Mikołaj Pater	Okrąg mixtilinear i jego własności	S
		Aleksander Bosek	Wybrane własności ciągów Perrina k-tego rzędu	B
		Mateusz Scharmach	Dwuwymiarowe ciągi Dolda	B
		Adam Barański	O podzielności rozwiązań równania Pella	W
42	2020	Bartosz Chomiński	O pewnym kryterium zbieżności szeregów trygonometrycznych	Z
		Radosław Żak	Sprzężenie izogonalne i kilka własności punktu X25	Z
		Stanisław Majchrzak	Od trójkątów do krzywych stożkowych, czyli o prostej innej niż wszystkie	S
		Daniel Goc	W-zbieżność funkcji	B
		Piotr Juszczyk	O ciągu z zadania 12. LXX Olimpiady Matematycznej	B
		Gabriel Kiciński	O nierówności jednorodnej z permutacjami i jej Shapiro-podobnym analogu	B
		Filip Konieczny	Przekształcenia rzutowe i inwolucje	B
43	2021	Bartłomiej Bychawski	Szczególne podgrupy skończonego indeksu w grupie warkoczy B_3	Z
		Radosław Żak	Podciągi	Z
		Łukasz Orski	Własności homotopijne przestrzeni odwzorowań surjektywnych	S
		Dawid Bugajewski	Wybrane zagadnienia teorii szeregów formalnych	B
		Stanisław Majchrzak	Okręgi i biegunowe wokół stożkowych	B
44	2022	Bartłomiej Bychawski	Trzecia liczba pitagorejska ciał liczbowych stopnia 2	Z
		Szymon Perlicki	A Novel Method of Constructing Block Ciphers Provably Resistant to Differential and Linear Cryptanalysis	Z
		Jakub Pawlak	O pewnym przekształceniu geometrycznym	S
		Piotr Kuc	Twierdzenie Helly’ego i zbiory na płaszczyźnie	B
		Jakub Zieliński	Pewne uogólnienia teorii Fouriera	B
45	2023	Jakub Pawlak	Globalna metoda Eulera przybliżania rozwiązań autonomicznych równań różniczkowych pierwszego rzędu i jej analog w przestrzeniach liniowych	Z
		Jakub Zieliński	Struktura uogólnionych sit i ciągów flawiuszowskich	Z
		Dominik Figurski	Odbijanie ortocentrum	S
		Mateusz Wawrzyniak	O pewnym szczególnym punkcie czworokąta	S
		Franciszek Hansdorfer	Odwzorowania addytywne i geometria	B
46	2024[8]	Antoni Łuczak	O Krzywych Apoloniusza w Trójkącie	Z
		Miłosz Płatek	N_aG_eL i okręgi z nimi związane	Z
		Kazimierz Chomicz	Dowód i zastosowania własności hiperboli prostokątnych	B
		Anna Koziara	O pewnym zastosowaniu punktów izogonalnie sprzężonych w czworościanie	B
		Adam Mariusz Lubiński	O weryfikacji tautologii logicznych przy użyciu przekształceń algebraicznych	B

Uwagi

1. Z – złoto, S – srebro, B – brąz, W – wyróżnienie