Омск

Омск (себертат. Ҡара-тора) — Россиядә эре шәһәр, Омск өлкәсенең үзәге. Эре сәнәгатьле үзәк. Себер тимер юлында зур төен.

Омск
рус. Омск
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	1716
Рәсми тел	рус теле
Дөнья кисәге	Азия
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Омск өлкәсе
Административ-территориаль берәмлек	Омск өлкәсе, РСФСР, Омск өлкәсе, Көнбатыш Себер крае[d], Омск бүлгесе[d], Себер крае, Омск губернасы[d] һәм Омск өязе[d]
Сәгать поясы	UTC+06:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Омь[d] һәм Иртеш
Башкарма хакимият башлыгы	Оксана Николаевна Фадина[d][1]
Халык саны	1 101 367 (1 гыйнвар 2025)[2]
Административ бүленеше	Киров административ округы, Ленин административ округы, Октябрь административ округы, Совет административ округы һәм Үзәк административ округ
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	90 метр
Кардәш шәһәр	Павлодар[3][4], Кызылъяр[5], Луҗ, Лүблин, Гданьск[6][7], Акмәсҗит[8][9], Кайфэн[d][10][11], Пухов[d][12][13], Карловы-Вары, Чинҗу[14][15], Милуоки, Ангарск, Анталия[16][17], Братск[d], Брянск[18][19], Бургас[d], Фучжоу[d][20], Гомель[21][22], Таулы Алтай, Калининград[23][24][25], Красноярск[26][27][28], Минск[29], Новосибирск[30], Пенза[31][32], Старапул[33][34], Чиләбе[35][36], Улан-Удэ, Соргыт[37][38], Түбән Варта[39] һәм Могилёв[40][41]
Нәрсә белән чиктәш	Омский район[d]
Бүләкләр
Мәйдан	572,9 км²[42]
Почта индексы	644000–644960[43]
Рәсми веб-сайт	admomsk.ru
Феноменның икътисады	экономика Омска[d]
Беренче язма телгә алу	1716
Җирле телефон коды	3812
Шәрәфле ватандашлар төркеме	[d]
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Омск Викиҗыентыкта

2020 елның 2 июленнән — «Хезмәт даны шәһәре»^[44].

Халык исәбе 1 127 мең кеше (2009). Руслар (86 %), украиннар (2,8 %), казакълар (2,8 %), татарлар (1,9 %), алманнар (1,8 %) һ.б.

География

Омск Иртешка Омь елгасы койган урында, Көнбатыш Себер тигезлегенең көньяк өлешендә, Мәскәүдән 2555 километр көнчыгышрак урнашкан.

Омскидан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)
			Тубыл ~ 679 км Төмән ~ 629 км	Түбән Варта ~ 1483 км
			Курган ~ 543 км Петропавловск ~ 256 км	Җилләр розасы	Новосибирск ~ 663 км Кемерово ~ 937 км
			Костанай ~ 706 км	Караганда ~ 863 км	Павлодар ~ 412 км

Климат

Омски климаты континенталь, елда айларның иң салкыны — гыйнвар (уртача −16,9 °C), иң җылысы — июль (уртача 19,6 °C). Елның урта җил тизлеге — 2,8 м/с, һава дымлылыгы — 71%.

Бөтен метеокүзәтчелек тарихы буенча иң югары температура 1940 елның 18 июлендә тәшкил ителгән — 40,4 °C, иң түбән 1931 елның 3 февралендә — −45,5 °C.

Омск климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	4,2	3,6	14,1	31,3	35,5	40,1	40,4	38,0	32,9	27,4	16,1	4,5	40,4
Уртача максимум, °C	−12	−10,3	−2,5	9,0	19,0	23,9	25,3	22,7	15,9	8,1	−3,7	−9,8	7,1
Уртача температура, °C	−16,3	−15	−7,3	3,7	12,5	18,0	19,6	16,9	10,4	3,5	−7,3	−13,8	2,1
Уртача минимум, °C	−20,5	−19,4	−12	−1	6,3	12,0	14,1	11,6	5,7	−0,3	−10,5	−17,9	−2,7
Абсолют минимум, °C	−45,1	−45,5	−41,1	−26,4	−12,9	−3,1	2,1	−1,7	−7,6	−28,1	−41,2	−44,7	−45,5
Явым-төшем нормасы, мм	23	18	17	21	35	51	66	54	37	30	34	29	415
Чыганак: Погода и климат

Тарих

1716 елда чик буе ныгытмасы буларак нигезләнгән.

1782 елдан — шәһәр. 1782—1796 елларда Тубыл наместниклыгының, 1804—22, 1839—68 елларда — Тубыл губернасының өяз үзәге. 1822—1839 елларда — Омск өлкәсе, 1839 елдан 1918 елга кадәр — Акмола өлкәсе үзәге.

Россия ватандашлар сугышы вакытында — адмирал Колчак хөкүмәтенең башкаласы (1918—1920).

1925 елдан Себер краеның (соңрак — Көнбатыш Себер краеның) район һәм округ үзәге, 1934 елдан — Омск өлкәсе үзәге. Шул ук елларда шәһәр составына Ленинск-Омский (1922 елдан шәһәр, 1930 елда кертелгән) һәм Новоомск (1924 елдан шәһәр, 1931 елда кертелгән) шәһәрләре кертеләләр.

Шәһәрдә туган танылган шәхесләр

• Галина Кривошапко (1916―2013), дирижёр, РСФСРның атказанган артисты (1958) һәм сәнгать эшлеклесе (1972).

Татарлар

• Дмитрий Карбышев (1880-1945), генерал-лейтенант, Советлар Берлеге Каһарманы (1946, вафатыннан соң).
• Рәхим Гайсин (1950), әдәбият галиме, шагыйрь, бард.

Халык

1840[45]	1856[46]	1897[47]	1914[46]	1926[46]	1931[46]	1939[46]	1959[48]	1970[49]	1979[50]	1989[51]	2002[52]	2010[53]
11 116	~16 400	37 396	~134 800	~111 200	~162 200	~288 900	581 108	821 151	1 014 246	1 148 418	1 134 016	1 154 116

Милли состав

Милләт	2002[54]	2010[55]
руслар	87,6%	88,8%
казакълар	2,8%	3,4%
украиннар	2,8%	2,0%
татарлар	1,9%	1,9%
алманнар	1,8%	1,3%

Административ бүленеш

Омск 5 административ округына бүленә:

1. Киров административ округы
2. Ленин административ округы
3. Октябрь административ округы
4. Совет административ округы
5. Үзәк административ округы

	Россия порталы
	Омск өлкәсе порталы

Татар матбугаты

яңарт | SPARQL |сурәтләр тап

• Каһарман башкорт
• Кызыл Шәрекъ яшьләре
• Хакыйкать