1 февраль

1 февраль — Милади тәкъвимендә икенче айның беренче көне. Ел ахырына кадәр 333 (кәбисә елларда – 334) көн кала.

← февраль →
Дш	Сш	Чш	Пҗ	Җм	Шм	Як
					1	2
3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16
17	18	19	20	21	22	23
24	25	26	27	28
2025 ел

	Тарих порталы
	Вакыт порталы
	Бәйрәмнәр порталы

Дөнья тарихында бу көн:

Дөньяви бәйрәмнәр һәм истәлекле вакыйгалар

Халыкара

Милли

• АКШ — Милли азатлык көне (en), Авраам Линкольн АКШ Конгрессы кабул иткән АКШ Конституциясенә 13 төзәтмәсен (Коллыкны юк итү) имзалый, 1865.^{[1][2][3][4][5]}
• Алжир — Эвакуация көне, 1968.^[4][6]
• Болгария — Коммунист режимының корбаннарына багышланган хөрмәт һәм хәтер көне (ингл. Day of Remembrance and Respect to Victims of the Communist Regime, 1945/2011).^[7][8][9]
• Маврикий — Коллыкның юкка чыгарылуы көне 1835.^{[1][2][10][11]}
• Маҗарстан — Республика хәтер көне (1946, коммунистлар илдәге демократияне юк итә/2006) .^[1][2][12]
• Никарагуа — Илнең Һава хәрби көчләренең (ru) көне.^[1][2][13]
• Руанда — Каһарманнар көне.^{[1][2][14][15]}

Һөнәри, җәмгыяви һәм өлкә бәйрәмнәре

Кыш белән Яз арасы "Имболк" төне бәйрәме

• АКШ:^[1]
  • "Каратәнлеләр тарихы ае" (en) башлана.^[3][16][17]
  • "Милли кошларны ашату ае" (en) башлана.^{[18][19][20][21][22][23][24]}
• Бөекбритания — "Лесбиан, гей, бисексуал һәм трансгендерлар тарихы ае" (en) башлана.^[1][3][25]
• Гэлларда (en, Ирландия, Бөекбританиягә керүче Мэн утравы һәм Шотландия, һ.б.) — Имболк/Кандлемас (en).^{[1][2][4][10][16][26]}
• Канада:^[1]
  • Квебекндә ( Квебек провинциясе) — дөньяның иң озын Квебек кышкы карнавалы (en) башлана (2014 тә: 31 гыйнвар-16 февраль).^[27]
  • "Каратәнлеләр тарихы ае" (en) башлана.^[3][28]
• Малайзия — Федераль территория көне (en): Куала-Лумпур, Лабуан һәмПутраджая.^{[1][2][3][16][29]}

Вакыйгалар

Хомейни Иранга кайта

• 1720 — Швеция һәм Пруссия тынычлык килешүен имзалыйлар.
• 1793 — Франция Англия һәм Нидерландларга сугыш игълан итә.
• 1896 — Пуччининың «Богема» операсы премьерасы.
• 1918 — Совет хөкүмәте григориан тәкъвименә күчә: 31 гыйнвардан соң 14 февраль җитә.
• 1924 — Бөекбритания СССРны таный.
• 1930 — «Таймс» беренче кроссвордны урнаштыра.
• 1979 — 15 еллык сөргеннән соң аятолла Хомейни Иранга кайта.^[30]
• 2003 — «Колумбия» космик шаттлы һәлакәте. Шартлау нәтиҗәсендә экипажның бар җиде әгъзасы вафат.

Туулар

Шулай ук карагыз: Төркем:1 февраль көнне туганнар

• 1561 — Генри Бригс, математика галиме, профессор.
• 1825 — Вениамин,
• 1826 — Евгений Белов,
• 1834 — Кузман Шапкарев,
• 1842 — Константин Ворошилов,
• 1857 — Владимир Бехтерев, табиб.
• 1859 — Сөләйман Аитов, беренче гильдия сәүдәгәр, меценат, күренекле татар җәмәгать эшлеклесе,
• 1867 — Василий,
• 1870 — Фёдор Чистович,
• 1871 — Владимир Николаев,
• 1873 — Семён Маслов,
• 1878 — Милан Һоджа,
• 1879 — Николай Некрасов,
• 1880 — Василий Голубков,
• 1884 — Евгений Замятин,
• 1885 — Федор Быков,
• 1897 — Петр Беневоленский,
• 1905 — Эмилио Сегре,
• 1912 — Зоя Миронова,
• 1913 — Сергей Притыцкий,
• 1920 — Гарәфетдин Сәләхетдинов,
• 1922 — Геннадий Киселев,
• 1924 — Әкрәм Хәйретдинов, Советлар Берлеге каһарманы, матрос.
• 1925 — Виктор Сажинов,
• 1927 — Владимир Гаглоев, осетин язучысы, драматург.
• 1927 — Рәис Сабиров,
• 1931 — Борис Ельцин, беренче Россия президенты (2007 елда вафат).
• 1931 — Шәмсикамал Чуракова,
• 1932 — Флүр Галимҗанов,
• 1932 — Хәләф Гыйльданов,
• 1935 — Фаадия Сәлимҗанова,
• 1936 — Рифкать Сәлимов,
• 1936 — Фәнис Садыйков,
• 1936 — Феликс Мөхәммәдов,
• 1939 — Геннадий Никитин,
• 1939 — Марат Азнабаев,
• 1939 — Муса Сираҗи, шагыйрь.
• 1940 — Владимир Житлов,
• 1940 — Мэлс Түрҗанов,
• 1940 — Рафаэль Билалов, татар композиторы.
• 1940 — Эльмира Давыдова,
• 1941 — Виталий Журавлёв
• 1942 — Ралиф Зарипов,
• 1942 — Салават Рәхмәтулла, Башкортстанда яшәп иҗат итүче татар шагыйре.
• 1943 — Дамир Ишемгулов
• 1943 — Ринат Габитов
• 1944 — Эра Җиһаншина, театр һәм кино артисты, РФ халык артисты (2005).
• 1950 — Айрат Кобагошов,
• 1952 — Роҗер Тсиен,
• 1957 — Галимҗан Гыйльманов, татар язучысы, шагыйрь.
• 1957 — Людмила Матвеева.
• 1958 — Тәүфикъ Кәримов, язучы, Казакъстан халыклары Ассамблеясе Рәисе урынбасары, «Казакъстанда татар һәм башкорт конгрессы» Республика иҗтимагый идарәсе рәисе.
• 1958 — Рөстәм Фәткуллин, «Болакта» Яшьләр театры баш режиссеры. ТР атказанган сәнгать эшлеклесе.
• 1960 — Фәрзәнә Акбулатова,
• 1962 — Дилә Барышева,
• 1968 — Камил Таңгалычев,
• 1971 — Георгий Черданцев,
• 1972 — Лейма Гбови,
• 1973 — Андрей Субботин,
• 1976 — Александр Богомолов,
• 1983 — Алексей Петров,
• 1984 — Алексей Крутов,
• 1987 — Рихард Гүнге,
• 1989 — Ләйсән Раянова,
• 1991 — Михаил Григорьев,
• 2000 — Ramil’,

Вафатлар

Шулай ук карагыз: Төркем:1 февраль көнне вафатлар

• 1733 — Аугуст II Көчле,
• 1880 — Зеф Юбани,
• 1881 — Юлиан Шелль,
• 1893 — Александр Тимашев,
• 1907 — Курманжан датка,
• 1953 — Сәетгәрәй Гайфетдинов,
• 1957 — Фридрих Паулюс, генерал-фельдмаршал.
• 1958 — Клинтон Дэвиссон, АКШ физигы, Нобель бүләге лауреаты.
• 1971 — Әмәт-Хан Солтан, совет хәрби очучысы.
• 1971 — Иван Фёдоров, Советлар Берлеге каһарманы (1945).
• 1973 — Алексей Бормусов,
• 1976 — Вернер Һейзенберг, алман теоретик физика галиме.
• 1976 — Виктор Лазарев,
• 1976 — Җорҗ Виппл,
• 1978 — Хуҗи Мәрдиев,
• 1985 — Юрий Румер,
• 1986 — Альва Мюрдаль,
• 1990 — Виктор Федоров,
• 1991 — Гыйльметдин Кырымгуҗин, Социалистик Хезмәт Каһарманы.
• 1991 — Иван Кузнецов, совет чуаш язучысы, тарихчы.
• 1993 — Әхәт Гобәйдуллин,
• 1995 — Николай Горшков,
• 1999 — Кәлимулла Якупов, Совет-фин һәм Бөек Ватан сугышлары чорында Кызыл Гаскәре медицина хезмәткәре, Советлар Берлеге каһарманы.
• 2003 — Миңнехаҗи Фәррахов,
• 2004 — Шамил Нигъмәтуллин,
• 2005 — Сергей Суров,
• 2010 — Равил Галиуллин,
• 2010 — Рамазан Шәгалиев,
• 2012 — Вислава Шымборска,
• 2017 — Дритеро Аголы,
• 2017 — Тимергали Зиннуров,

Дини бәйрәмнәр һәм истәлекле даталар

Ислам

Христианлык

Көнбатыш Христианнарда

Көнчыгыш христианнарда

Исем бәйрәмнәре

Башка диннәр/ышанулар

Шулай ук карагыз

Commons

Викиҗыентыкта бу тема буенча

медиафайллар тупланмасы