Вішнеў (Менская вобласьць)

Ві́шнеў, Ві́шнева^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Гальшанцы. Цэнтар сельсавету Валожынскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 417 чалавек. Знаходзіцца за 22 км ад Валожына, за 6 км ад чыгуначнай станцыі Багданаў, на аўтамабільнай дарозе Валожын — Ашмяны.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Вішнева.

Вішнеў лац. Višnieŭ
Касьцёл Адведзінаў Найсьвяцейшай Панны Марыі
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Валожынскі
Сельсавет:	Вішнеўскі
Вышыня:	250 м н. у. м.
Насельніцтва:	417 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1772
Паштовы індэкс:	222343
СААТА:	6220813026
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	54°8′26″ пн. ш. 26°13′2″ у. д.
Вішнеў на мапе Беларусі ± Вішнеў Вішнеў
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Вішнеў — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны). Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Адведзінаў Найсьвяцейшай Панны Марыі ў стылі барока, помнік архітэктуры XVII ст.

Назва

Варыянты назвы ў гістарычных крыніцах: Вишневъ… Вишъневъ (1553 год)^[2].

Гісторыя

Вішнеў, з мапы 1613 г.

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Вішнеў упамінаецца ў XIV ст., калі ён ўваходзіў у Крэўскае княства. У XV ст. маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Слушкаў, Осьцікаў, Сангушкаў і Пацаў. У 1424 годзе кашталян віленскі Пётар Гедыгольдавіч збудаваў тут касьцёл Адведзінаў Найсьвяцейшай Панны Марыі.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Вішнеў увайшоў у склад Ашмянскага павету. У 1600 годзе мястэчка і ваколіцы набыў ў Пацаў А. Храптовіч. У 1641 годзе на месцы драўлянага касьцёла збудавалі мураваны.

У 1780—1870 гадох у Вішневе працаваў мэталюргічны завод. Тут упершыню на Беларусі збудавалі доменную печ. Апроч таго, існавалі плавільня, кузьня, склад; штотыднёва выраблялася 600 пудоў жалеза; дзеялі плюшчыльная (пракатная) машына, ліцейня для плаўкі чыгуну, вадзяныя машыны, вадзяныя молаты, чыгунныя кавадлы і інш. Вырабляліся сашнікі, паласавое жалеза, адліўкі для сельскагаспадарчага інвэнтару, плітаў. Працавалі таксама заводы шкляных вырабаў, цагельна-ганчарны і сьпіртовы, сукнавальня, вадзяны млын. Кожны тыдзень праводзіліся таргі, штогод — 2 вялікія кірмашы. 3 1775 году ў мястэчку працавала павятовая сьвецкая школа (на 1782 году было 86 вучняў, на 1804—1805 гады — 48).

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Вішнеў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у часе паўстаньня Т. Касьцюшкі 1794 году празь мястэчка з Ашмянаў на Валожын праходзіў аддзел паўстанцаў пад камандаю М. К. Агінскага; на мэталюргічным заводзе выраблялі зброю для паўстанцаў. У Вайну 1812 году празь Вішнеў адступаў на ўсход з расейскай арміяй М. Б. Барклай дэ Толі, пад мястэчкам адбыўся бой.

За часамі нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у Вішневе пашыралі газэту «Мужыцкая праўда». Мясцовыя жыхары актыўна падтрымлівалі паўстаньне. У 1864 годзе расейскія ўлады з мэтай маскалізацыі краю збудавалі ў мястэчку царкву-мураўёўку, адкрылі царкоўна-прыходзкую школу і народную вучэльню (на 1885 год — 92 навучэнцы). Апроч таго, існавала юдэйская вучэльня (ешыбот). У канцы XIX — пачатку XX стагодзьдзяў у Вішневе збудавалі запалкавую фабрыку, майстэрню вырабу безалькагольных напояў, алейню, воўначасальню, хлебапякарні, кузьні, сталярні, шавецкія і кравецкія майстэрні, сьлясарню, бляхарню і інш.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Вішнеў занялі войскі Нямецкай імпэрыі, празь мястэчка праходзіла лінія нямецкай абароны.

• Старая графіка Вішнева
• 
  Рынак, 1896 г.
• 
  Абмеры касьцёла, 1899 г.
• 
  Праект перабудовы касьцёла
• 
  Праект алтара

• 
  Праект алтара
• 
  Касьцёл. Ф. Рушчыц, 1902 г.
• 
  Касьцёл. Ф. Рушчыц, 1902 г.
• 
  Царква-мураўёўка, 1916 г.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Вішнеў абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР^[3]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году мястэчка апынулася ў складзе міжваенннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Валожынскага павету Наваградзкага ваяводзтва. У 1920-я гады тут дзеялі касьцёл, царква і сынагога, працавалі польская 7-гадовая і жыдоўская школы, пошта, аптэка, лякарня, вэтэрынарная лячэбніца, 2 аптэчныя склады, лазьня. У ноч з 18 на 19 ліпеня 1924 году на мястэчка ўчыніла грабёжніцкі напад бальшавіцкая дывэрсійная група^[4].

У 1939 годзе Вішнеў увайшоў у БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. У Другую сусьветную вайну з чэрвеня 1941 да 6 ліпеня 1944 году Вішнеў знаходзіўся пад акупацыяй Трэцяга Райху. 30 жніўня 1942 году нацысты забілі каля 1100 жыдоў (пра гэтую трагедыю нагадвае мэмарыяльны камень). На 1940 год у вёсцы было 300 двароў, на 1970 год — 152, на 1992 год — 200. У 2000-я гады Вішнеў атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Царква-мураўёўка, каля 1900 г.
• 
  Касьцёл, каля 1900 г.
• 
  Млын на Гальшанцы, 1915—1918 гг.
• 
  Віленская вуліца, 1915—1918 гг.

• 
  Царква, 1915—1918 гг.
• 
  Касьцёл, 1915—1918 гг.
• 
  Вуліца, 1930 г.
• 
  Сынагога(de), да 1939 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1859 год — 900 чал.; 1866 год — 712 чал., зь іх 143 каталікі, 69 праваслаўных, 500 юдэяў^[5]
• XX стагодзьдзе: 1907 год — 2650 чал., зь іх 1863 юдэяў; 1940 год — 2,5 тыс. чал.; 1970 год — 530 чал.^[6]; 1992 год — 470 чал.^[7]; 1996 год — 537 чал.^[8]; 1999 год — 505 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 417 чал.

Інфраструктура

У Вішневе працуюць сярэдняя школа, лякарня, бібліятэка, дашкольная ўстанова.

Забудова

Вуліцы і пляцы

Афіцыйная назва	Гістарычная назва
Савецкая вуліца	Віленская вуліца (частка) Валожынская вуліца (частка)
?	Рынак пляц

З урбананімічнай спадчыны да нашага часу гістарычную назву захавала вуліца Загорная.

Турыстычная інфармацыя

Інфраструктура

Дзее Вішнеўскі гістарычна-краязнаўчы музэй.

Славутасьці

• Сядзіба Храптовічаў «Адворанж» (пач. ХХ ст.)
• Касьцёл Адведзінаў Найсьвяцейшай Панны Марыі (1637—1641)
• Могілкі: старыя хрысьціянскія; юдэйскія
• Царква Сьвятых Казьмы і Дзям’яна (1865; мураўёўка)

Страчаная спадчына

• Сынагога

Галерэя

• 
  Касьцёл з боку апсыды
• 
  Інтэр’ер касьцёла
• 
  Галоўны алтар
• 
  Брама-званіца касьцёла

• 
  Сядзіба Храптовічаў «Адворанж»
• 
  Царква Сьвятых Космы і Даміяна
• 
  Мэмарыяльны камень нямецкага штабу ля сядзібы Храптовічаў, 1917
• 
  Юдэйскія могілкі

Асобы

Ураджэнцы

• Нахум Гольдман (1895—1982) — грамадзкі дзяяч, адзін зь лідэраў сіянісцкага руху, заснавальнік і старшыня Сусьветнага жыдоўскага кангрэсу
• Уладзіслава Луцэвіч (1891—1960) — беларуская літаратуразнаўца, жонка Янкі Купалы
• Шымон Пэрэс (нар. 1923) — ізраільскі палітык, двойчы прэзыдэнт Ізраілю і ляўрэат Нобэлеўскай прэміі міру 1994 году; зьехаў зь Вішнева са сваёй сям’ёй у 1934 годзе

Жыхары

• Сымон Будны (каля 1530—1593) — пратэстанцкі царкоўны дзяяч і вучоны-філёзаф; жыў і памёр у Вішневе
• Канстанцыя Буйло (1893—1986) — беларуская паэтка; жыла ў пачатку XX ст. і пахаваная ў мястэчку