Гедзень

Гедзень (Гецень, Гіцень), Гедэн, Гадзін (Кадзін), Гедзін — мужчынскае імя.

Geden
Паходжаньне
Мова(-ы)	германскія
Утворанае ад	Geda + суфікс з элемэнтам -н- (-n-)
Іншыя формы
Варыянт(ы)	Гедэн, Гадзін, Гедзін, Гецень, Гіцень, Кадзін
Вытворныя формы	Гейдзен
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Ґедзень»

Паходжаньне

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Гадзін, Гацін, Гедэн, Гетына, Гідэн або Гідын (Gadinus^[1][2], Gatinus^[3], Gedenus, Geden^[4][5], Gedden^[6], Getina^[7], Giddinus^[8], Gidden^[9], Gidin^[10]) — імя германскага паходжаньня^[11]. Іменная аснова -гед- (-гад-, -гід-) (імёны ліцьвінаў Гедвін, Гедмонт, Гедрык; германскія імёны Gedovin, Gadamundus, Gederich) паходзіць ад старагерманскага gidd- 'пыхлівы, ганарысты', ісьляндзкага geð 'нораў, тэмпэрамэнт'^[12] або гоцкага gadiliggs 'сваяк, родзіч'^[13].

Германскае паходжаньне імя Гадзен сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў^[14].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Gadyn^[15]. Апроч таго, у Польшчы гістарычна бытавала імя Гедзін: Gedinus (1274 год)^[16].

У Прусіі бытавала імя Гедэн: Gedenne / Jedenne / Gedine (1378 і 1386 гады)^[17].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Иворъ же Геденевичъ (Ніканаўскі летапіс)^[18]; mit Gedennen von Instirburg (Gedenne^[19]; Паведамленьні аб літоўскіх дарогах)^[20]; которымъ жо людямъ имена суть: <…> Буивид а Кгедин Нановичи (28 ліпеня 1530 году)^[21]; Гатенъ Киселевичъ (1563 год)^[22]; Geten (1678 год)^[23]; Gitenie (1744 год)^[24]; folwark, Gieteniszki nazwany… folwark Giteniszki… zaścianki… Giteniszki (1782—1783 гады)^[25]; Helena Giedzin (1800 год)^[26]; Marianna Gietien (1820 год)^[27]; Jan Gieden (1828 год)^[28].

Носьбіты

• Івар Гедзеневіч — дружыньнік вялікага князя кіеўскага, які ўпамінаецца пад 1159 годам^[29]
• Гедзень — водца крыжакоў у Літву зь Інстэрбургу^[a]

Кадзіновічы (Kadzinowicz) — літоўскі шляхецкі род зь Менскага ваяводзтва^[31].

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпамінаўся фальварак Гедзенанцы ў Троцкім ваяводзтве^[32].

На гістарычнай Віленшчыне існаваў засьценак Гадзінішкі (Gadziniszki)^[33].

Заўвагі

1. Нямецкі энцыкляпэдыст XVII ст. Марцін Цайлер(ru), які карыстаўся шматлікімі гістарычнымі працамі і геаграфічнымі апісаньнямі, у сваім дапоўненым і перапрацаваным «Іншым апісаньні Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага»^[30] зазначаў, што ў Інтэрбургу (стаіць на паўднёвым беразе ракі Прэголы) «у часы Генэнбэргера(en), жылі амаль толькі літоўцы, і звыш 15 тысячаў былі шаўцамі»