Удалёўка

Удалёўка^[1] — вёска ў Малінаўскім сельсавеце Лоеўскага раёну Гомельскай вобласьці.

Удалёўка лац. Udaloŭka
Першыя згадкі:	1574 год
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Брагінскі
Сельсавет:	Малінаўскі
Насельніцтва:	▼0 чал. (2019)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2344
СААТА:	3230815076
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	52°0′22″ пн. ш. 30°25′21″ у. д.
Удалёўка на мапе Беларусі ± Удалёўка Удалёўка

Геаграфія

За 23 км на паўночны захад ад Лоева, 62 км ад чыгуначнай станцыі Рэчыца (на лініі Гомель — Каленкавічы), за 83 км ад Гомеля.

Гісторыя

Карона Каралеўства Польскага

Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.

Фрагмэнт запісу князя Ярэмія Вішнявецкага 1638 г.

Урывак з тэксту «darowizny Brahinia» пані Крысьціны з князёў Вішнявецкіх Даніловічавай 1641 г.

Вёска Удалёўка вядомая зь ліста 1574 году^[a] князя Аляксандра Аляксандравіча Вішнявецкага брату. На той час гэта быў аднайменны востраў у Брагінскім маёнтку, які дастаўся князю Міхаілу Аляксандравічу Вішнявецкаму^[3]:

... А ку тому теж остров Удалевка з даню грошовою и медовою, с полми, сеножатми, з дубровами, чертежами, з деревом бортным, з ловы зверинными, з лесом Вовжином и зо всим тым, яко тот остров сам в собе мает.

У часы Рэчы Паспалітай паселішча належала да Кіеўскага, ад XVII ст. да Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва Кароны Польскай^[b], а уласьнікамі яго былі тыя, хто валодаў Брагінскім ключом – малодшая галіна князёў Вішнявецкіх, Канецпольскія, застаўныя ўладальнікі Бандынэлі і Сілічы, князь Міхал Сэрвацы Вішнявецкі са старэйшай галіны роду, Замойскія, Ракіцкія.

Паловай Брагінскага замку і места зь сёламі, спаміж якіх была і Удалёўка, валодаў, а ў 1638 г. заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых пану Мікалаю Лосятынскаму князь Ярэмі Міхал, сын Міхаіла, Вішнявецкі^[4]. Ён жа і аб’яднаў абедзьве паловы Брагінскай спадчыны малодшай галіны роду Вішнявецкіх у сваіх руках^[5]. 20 ліпеня 1641 году Крысьціна, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю Ярэмію сваю палову замку і места Брагін зь сёламі, сярод якіх ізноў жа названая Удалёўка^[6]. Імаверна, людзьмі колішні востраў асаджалі (што нялёгка) абедзьве сям'і Вішнявецкіх, таму і паўсталі два сяла, якія ўрэшце займелі аднаго ўладальніка.

Астраглядавіцкая парафія ў 1748 г.

З тарыфа Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году вынікае, што вёска Удалёўка належала да частцы Брагінскага маёнтку, якую трымаў у заставе дорпацкі падкаморы пан Аляксандар Антоні Бандынэлі, а хутар Удалёўка — да застаўнай часткі пана Сіліча^[7]. А. Бандынэлі спачыў у 1733 годзе і менавіта тады князь Міхал Сэрвацы з старэйшай галіны і апошні ў родзе Вішнявецкіх ці не ўпершыню падпісаўся як «hrabia… na Brahiniu», відавочна, выкупіўшы увесь маёнтак у крэдытораў^[8]. Так Удалёўка ізноў апынулася ў адных руках.

У 1748 годзе сярод паселішчаў, жыхары якіх належалі да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі, названыя Рудня Удалёўская і Буда Удалёўская^[9].

Герб Равіч паноў Ракіцкіх.

На 1754 год з 12 двароў (×6 — прыблізна 72 жыхары) вёскі Удалёўка Брагінскага маёнтку выплачвалася «do grodu» (Оўруцкага замку) 1 злоты і 26 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 7 злотых і 14 грошаў^[10]. У тым жа годзе маёнтак Брагін быў куплены ў княгіні Эльжбэты, дачкі Міхала Сэрвацыя, Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім, войскім ашмянскім.

Wieś Udalowka ў эксплікацыі да мапы Брагінскага графства 1783 г.

Згодна зь перапісамі габрэйскага насельніцтва 1765, 1778, у вёсцы Удалёўка пражывалі адпаведна 3 і 3 гаспадары — плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Брагінскага кагалу. У перапісе 1784 году Удалёўка адсутная, але, магчыма, яна названая проста Рудняй^[c], у якой таксама жылі 3 głowy^[11].

Вёска Удалёўка згаданая ў эксплікацыі да мапы Брагінскага графства, датаванай 27 днём жніўня 1783 году.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Удалёўка — у межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 года ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага Рэчыцкага павету Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 года Менскай губэрні Расейскай імпэрыі^[12]. Паводле «Камерального описания… Речицкой округи» 1796 г., вёска Удалёўка з рудняй была супольнай уласнасьцю братоў Людвіка і Алаіза Рафала Ракіцкіх^[13].

У парэформавы пэрыяд вёска Удалёўка адміністрацыйна належала да Ручаёўскай воласьці.

Найноўшы час

9 лютага 1918 года, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскага міру з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта, 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Удалёўка ў складзе Ручаёўскай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гэтмана Паўла Скарападзкага^[14].

1 студзеня 1919 г., згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі, але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да РСФСР.

Зазвагі

1. Не з XVIII ст., як пісаў С. В. Марцэлеў^[2]
2. Ня Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва, як у С. В. Марцэлева^[2]
3. Яе няма ў перапісах 1785 і 1778 годоў.