Беларусы Украіны

Беларусы Украіны — нацыянальная меншасць Украіны. Паводле Перапісу насельніцтва 2001 года, беларусы — трэцяя^[3] паводле колькасці этнічная група пасля ўласна украінцаў — 37 мільёнаў 541 тысяч чалавек (альбо 77,8 %) і рускіх — 8 мільёнаў 334 тысяч чалавек (або 17,3 %). Ва Украіне жыве 275 тысяч беларусаў, або 0,57 % ад агульнай колькасці насельніцтва. Большасць беларусаў перасялілася ў 19-20 ст., але невялікая частка аўтахтоны. Яны жывуць на поўначы Чарнігаўскай і Ровенскай абласцей. Таксама ёсць версія, што карэннае насельніцтва Пуціўльскага раёна у Сумскай вобласці (так званыя укр.: Горюни) — беларусы.^[4]

Бела-чырвона-белы сцяг беларускай дыяспары Украіны, з «Калюмнамі» ў форме трызуба, яго таксама выкарыстоўвае полк Каліноўскага.^[1][2]

Беларусы ва Украіне

Беларуская мова сярод беларусаў ва Украіне, паводле перапісу 2001 года

Гісторыя

Станам на 1933 год ва Украінскай ССР існавала 2 нацыянальных беларускіх сельсавета.

Сучаснасць

Вобласць	Колькасць (тыс. чал.)	%
Аўтаномная рэспубліка Крым	29,2	1,4 %
Вінніцкая вобласць	3,1	0,2 %
Валынская вобласць	3,2	0,3 %
Днепрапятроўская вобласць	29,5	0,8 %
Данецкая вобласць	44,5	0,9 %
Жытомірская вобласць	4,9	0,4 %
Запарожская вобласць	12,6	0,7 %
Кіеўская вобласць	8,6	0,5 %
Кіраваградская вобласць	5,5	0,5 %
Луганская вобласць	20,5	0,8 %
Львоўская вобласць	5,4	0,2 %
Мікалаеўская вобласць	8,3	0,2 %
Адэская вобласць	12,7	0,5 %
Палтаўская вобласць	6,3	0,4 %
Ровенская вобласць	11,8	1,0 %
Сумская вобласць	4,3	0,3 %
Харкаўская вобласць	14,7	0,5 %
Херсонская вобласць	8,1	0,7 %
Хмяльніцкая вобласць	2,7	0,2 %
Чаркаская вобласць	3,9	0,3 %
Чарнавіцкая вобласць	1,4	0,2 %
Чарнігаўская вобласць	7,1	0,6 %
горад Кіеў	16,5	0,6 %
горад Севастопаль	5,8	1,6 %

Паводле Перапісу насельніцтва 2001 года, ва Украіне пражывае 275,8 тысяч беларусаў, пры гэтым іх колькасць у параўнанні з Перапісам 1989 года скарацілася на 37,3 %^[5]. Большасць з іх пражывала на тэрыторыі Аўтаномнай Рэспублікі Крым. Пераважна беларусы жывуць у сельскай мясцовасці.

Беларускія добраахвотнікі ў Расійска-ўкраінскай вайне

Беларускія добраахвотнікі ўдзельнічаюць у баявых дзеяннях на ўсходзе Украіны з вясны 2014 года^[6]. Група беларускіх добраахвотнікаў удзельнічала ў Баях за Піскы, паблізу Данецкага аэрапорта ў ліпені 2014 года^[6]. У тым жа годзе быў створаны Атрад «Пагоня»^[7]. У чэрвені 2015 года была закладзеная Тактычная група «Беларусь»^[6].

9 сакавіка 2022 года, пасля поўнамаштабнага нападу Расіі на Украіну, беларускія добраахвотнікі заявілі пра аб’яднанне ў Батальён Кастуся Каліноўскага^[8], які пазней быў ператвораны ў полк. 30 сакавіка 2022 года стала вядома пра пачатак фарміравання беларускага палка «Пагоня» ў складзе Інтэрнацыянальнага легіёна тэрытарыяльнай абароны Украіны.^[9]

Беларускія нацыянальныя арганізацыі ва Украіне

Дзейнасць

Музеі

• Краязнаўчы музей беларускага побыту і прыкладнога мастацтва (с. Гусарка Куйбышаўскага раёна Запарожскай вобласці)

• Музей у с. Шырокае (Крым), у якім сабраныя ўнікальныя матэрыялы, рэліквіі, дакументы.

• Крымскі этнаграфічны музей (г. Сімферопаль). Адкрыта спецыяльная беларуская экспазіцыя.

Нядзельныя школы

У беларускіх арганізацыях Украіны працуюць 6 нядзельных школ: адна — у Львоўскай вобласці, адна — у г. Адэса, чатыры — у Крыме.

Данецкая абласная арганізацыя беларусаў «Неман» штомесяц публікуе ў абласной газеце «Святліца» метадычныя рэкамендацыі і матэрыялы для «хатняй беларускай школы».

СМІ

На пастаяннай аснове выпускаецца газета Беларускай абшчыны Львоўскай вобласці «Весткі з Беларусі», выходзіць газета «Белая Русь» Саюза беларусаў Крыма, выпускаецца часопіс «Крым-Беларусь», выдадзеныя буклеты пра мерапрыемствы беларускіх арганізацый у г. Данецку, г. Запарожжа, Крыму.

Кіраўнікі і актыў беларускіх арганізацый г. Чарнігава, Севастопаля, Адэсы, Ужгарада, Данецка сістэматычна друкуюць свае матэрыялы ў гарадскіх і абласных газетах, выступаюць па мясцовым тэлебачанні і радыё.

Фестывалі

У 2007—2011 гадах у Кіеве і іншых гарадах Украіны праводзіўся фестываль «Беларуская вясна».

Помнікі

Помнік Уладзіміру Караткевічу ў Кіеве

28 сакавіка 2016 года быў адкрыты Помнік беларусам, якія загінулі за Украіну.^[10]

Вядомыя беларусы і асобы беларускага паходжання ва Украіне

• Пётр Міхайлавіч Буйко — прафесар Кіеўскага медыцынскага інстытута, удзельнік партызанскага руху ва Украіне.
• Якаў Якаўлевіч Зайко — украінскі грамадска-палітычны дзеяч, журналіст і пісьменнік беларускага паходжання. Народны дэпутат Украіны I склікання. Герой Украіны.
• Арцём Уладзіміравіч Мілеўскі — украінскі футбаліст беларускага паходжання, нападнік расійскага клуба «Тосна» і былы ігрок нацыянальнай зборнай Украіны.
• Віктар Фёдаравіч Януковіч — украінскі палітычны і дзяржаўны дзеяч, які з’яўляўся чацвёртым прэзідэнтам Украіны з лютага 2010 года да незаконнага самаўхілення ад улады ў лютым 2014 года.
• Міхаіл Міхайлавіч Жызнеўскі — кавалер ордэна Героя Нябеснай сотні, Герой Украіны, пазаштатны карэспандэнт украінскай газеты «Саборная Кіеўшчына» (укр.: Соборна Київщина), грамадзянін Беларусі. Стаў адной з першых ахвяр падчас Еўрамайдану ў Кіеве.
• Алесь Чаркашын — баец тактычнай групы «Беларусь».
• Эдуард Анатолевіч Лобаў — беларускі палітычны дзеяч, сустаршыня «Маладога Фронту», палітвязень Беларусі, вязень сумлення. Баец тактычнай групы «Беларусь».
• Васіль Парфянкоў — беларускі грамадскі актывіст, палітвязень Беларусі. Баец тактычнай групы «Беларусь».
• Павел Рыгоравіч Шарамет — беларускі журналіст, працаваў у Расіі і Украіне, былы супрацоўнік Першага канала расійскага тэлебачання (ОРТ), адзін з заснавальнікаў вэб-сайта «Беларускі партызан».

Гл. таксама

• Беларуская мова ва Украіне
• Гаруны
• Спіс беларусаў, якія загінулі за Украіну
• Усеўкраінскі саюз беларусаў

Зноскі

1. Білоруси створили в Україні "Білоруський Добровольчий Корпус" (укр.). Мілітарний. Праверана 26 снежня 2022.
2. Журавель, Дмитро. В Україні з’явився «Білоруський Добровольчий Корпус» (ВІДЕО) (укр.). ШоТам (26 снежня 2022). Праверана 26 снежня 2022.
3. Національний склад населення Архівавана 24 лістапада 2007. (укр.)
4. Горюндія Архівавана 21 кастрычніка 2009., Український тиждень (укр.)
5. Нацыянальны склад
6. Аляксандр Гелагаеў. Тактычная група «Беларусь» аб'яднае беларускіх дабраахвотнікаў ва Украіне  (бел.). Наша Ніва. nashaniva.by (7 жніўня 2015). Праверана 14 студзеня 2018.
7. Участь в АТО візьме добровольчий загін білорусів «Пагоня» (укр.). Еспресо TV (8 ліпеня 2014). Праверана 14 студзеня 2018.
8. ЕВРОРАДИО. Белорусы создали батальон имени Калиновского для обороны Киева(нявызн.)(недаступная спасылка). euroradio.fm (9 сакавіка 2022). Архівавана з першакрыніцы 16 красавіка 2022. Праверана 28 мая 2022.
9. Белорусы начали создавать полк «Погоня» в составе Вооруженных сил Украины
10. Мэмарыяльны знак беларусам, якія загінулі за Ўкраіну, адкрыты ў Кіеве