Вайсковыя могілкі (Мінск)

Вайско́выя мо́гілкі — могілкі ў Мінску, з’яўляюцца, нароўні з Кальварыйскімі могілкамі, адным з самых старых некропаляў у межах горада. На могілках пахаваная вялікая колькасць вядомых асоб. Размешчаныя ў Савецкім раёне горада, вуліца Казлова, 11.

могілкі
Вайсковыя могілкі
Уваходная брама
53°54′30,94″ пн. ш. 27°35′11,39″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Горад	Мінск
Першая згадка	1840-я гг.
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 713Д000042шыфр 713Д000042
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Вайсковыя могілкі.

Гісторыя

Вайсковыя пахаванні

Вайсковыя пахаванні

Гісторыя вайсковых могілак у Мінску пачынаецца ў 1840-х гадах — першы аб’ект такога тыпу месціўся на вуліцы Шпітальнай на Доўгім Бродзе. У канцы стагоддзя некропаль быў перапоўнены, і ў 1895 годзе было прынята рашэнне аб закрыцці. Новыя вайсковыя могілкі былі заснаваныя побач. Алеі падзялілі іх тэрыторыю на чатыры часткі — у дзвюх частках хавалі пяхотнікаў, у дзвюх іншых — артылерыстаў і прадстаўнікоў іншых родаў войск^[1]. Урачыстае асвячэнне могілак адбылося 2 чэрвеня 1895 года, цырымонію праводзіў духоўнік 30-й пяхотнай дывізіі айцец Павел Багдановіч. Была распачата праца па будаўніцтве каменнай капліцы, аднак канчатковым рашэннем было ўзвядзенне каменнага праваслаўнага храма, прысвечанага ахвярам расійска-турэцкай вайны. Цагляная царква Аляксандра Неўскага была збудаваная ў 1898 годзе. Усярэдзіне бажніцы — пліты з выбітымі імёнамі 118 вайсковаслужбоўцаў Каломенскага палка і артылерыйскай брыгады, якія загінулі на вайне^[2].

У 1917 годзе могілкі перайшлі ў кіраванне дзяржавы і сёння з’яўляюцца ўласнасцю горада. Цяпер яны не з’яўляюцца выключна праваслаўнымі могілкамі, стаўшы даступнымі для ўсіх веравызнанняў^[1].

У 2005 годзе праведзена рэканструкцыя вайсковых пахаванняў на могілках (арх. Ганна Аксёнава)^[3]. У 2018 годзе пачалося добраўпарадкаванне могілак. Спецкамбінат КБА дэмантаваў частку агароджаў і помнікаў, многія з якіх замянілі на стандартныя падгалоўнікі^[4]. У «Мінскпраекце» распрацоўваецца праект рэканструкцыі могілак (арх. Ганна Аксёнава), які, імаверна, будзе прадугледжваць аднаўленне гістарычнай брамы, замену агароджы, новыя дарожкі, асвятленне, дэмантаж труб цеплатрасы^[4].

Сярод пахаваных на могілках

Магіла Усевалада Ігнатоўскага

• Фабіян Акінчыц (1886—1943) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч
• Барыс Акрэсцін (1923—1944) — савецкі лётчык, герой Савецкага Саюза
• Аляксандра Іванаўна Александровіч (1904—1947) — беларуская педагог і літаратуразнаўка.
• Іосіф Апанскі (1897—1927) — супрацоўнік савецкіх спецслужб
• Арсеній Арсенка (1903—1945) — беларускі савецкі спявак (барытон). Народны артыст БССР
• Зоя Бальшакова (1912—1996) — беларуская савецкая спартсменка і трэнер
• Барыс Бальшакоў (1910—1950) — беларускі савецкі спартсмен
• Мікалай Бліядуха (1878—1935) — беларускі геолаг, акадэмік БелАН
• Уладзімір Аляксеевіч Варава (1896—1929) — беларускі пісьменнік і журналіст.
• Іван Варвашэня (1904—1957) — адзін з арганізатараў і кіраўнікоў камуністычнага падполля і партызанскага руху на тэрыторыі Мінскай вобласці ў гады Вялікай Айчыннай вайны
• Генрых Грыгоніс (1889—1955) — беларускі акцёр.
• Алесь Гурло (1892—1938) — беларускі паэт, празаік, перакладчык
• Васіль Забела (1901—1949) — беларускі савецкі дзяржаўны і партыйны дзеяч
• Усевалад Ігнатоўскі (1881—1931) — беларускі гісторык, грамадскі і палітычны дзеяч
• Сяргей Кавалік (1846—1926) — рэвалюцыянер
• Міхась Клімковіч (1899—1954) — беларускі паэт, драматург, празаік, крытык, аўтар слоў гімна «Мы, беларусы»
• Якуб Колас (1882—1956) — класік беларускай літаратуры
• Яўген Корчыц (1880—1950) — беларускі хірург
• Уладзімір Крыловіч (1895—1937) — беларускі акцёр, адзін з заснавальнікаў беларускага тэатру
• Янка Купала (1882—1942) — класік беларускай літаратуры
• Бянігна Луцэвіч (1857—1942) — маці Янкі Купалы
• Уладзіслава Луцэвіч (1891—1960) — беларуская літаратуразнаўца, жонка Янкі Купалы
• Еўсцігней Міровіч (1878—1952) — беларускі драматург і тэатральны рэжысёр
• Даніла Міцкевіч (1914—1996) — беларускі дзеяч культуры, вучоны-хімік. Старэйшы сын Якуба Коласа.
• Міхась Міцкевіч (1926—2020) — беларускі навуковец у галіне апрацоўкі металаў. Малодшы сын Якуба Коласа.
• Іван Пуліхаў (1879—1906) — рэвалюцыянер, тэрарыст. Рэшткі Пуліхава перанесеныя сюды са Старажоўскіх могілак
• Мікалай Пятроў (1892—1954) — беларускі вучоны-хірург
• Юрый Герасімавіч Рудзько (1913—1948) — беларускі празаік, драматург, нарысіст.
• Парфён Савіцкі (1904—1954) — беларускі гісторык, дзяржаўны дзеяч
• Нестар Сакалоўскі (1902—1950) — беларускі кампазітар, аўтар музыкі да гімна «Мы, беларусы»
• Эдуард Самуйлёнак (1907—1939) — беларускі празаік, драматург
• Валянцін Таўлай (1914—1947) — беларускі паэт, літаратуразнаўца
• Паўлюк Трус (1904—1929) — беларускі паэт
• Рут Уолер (1921—1946) — амерыканская місіянерка, сябра беларускай місіі ААН у справе дапамогі і аднаўлення
• Аляксандр Чарвякоў (1892—1937) — дзяржаўны дзеяч БССР
• Кузьма Чорны (1900—1944) — беларускі празаік, драматург, публіцыст
• Уладзімір Шкатэлаў (1861—1940) — вучоны ў галіне лесахіміі і хімічнай тэхналогіі
• Герасім Якушка (1900—1942) — беларускі архітэктар, галоўны архітэктар Мінска (1936—1941)

Таксама на могілках пахаваны ахвяры выбуху ў Менскім тэатры 22 ліпеня 1943 года, станам на 2020 год з іх пазначана толькі магіла Леаніда Слаўніна.

На могілках месцяцца брацкія магілы салдат Чырвонай Арміі, загінулых у баях за Мінск у ліпені 1944 года.