Гаўсманіт

Гаўсмані́т^[2] — мінерал падкласа складаных аксідаў, аксід марганцу ${\displaystyle {\ce {Mn^2+Mn2^3+ O4}}}$. Мае 72,03 % марганцу, 27,97 % кіслароду, прымесі жалеза, цынку, барыю, магнію, кальцыю і інш. Упершыню адкрыты і названы ў 1813^[3] годзе нямецкім мінералогам, прафесарам Гётынгенскага ўніверсітэта І. Гаўсманам^[2] (J. F. L. Hausmann^[4]) і ў 1827 годзе названы ў яго гонар Вільгельмам Хайдынгерам^[3] (Wilhelm Karl Haidinger).

Гаўсманіт
Формула	Mn2+Mn23+O4
Прымесь	Fe, Zn, Ba, Ca, Mg
Статус IMA	grandfathered mineral (G)[d][1]
Фізічныя ўласцівасці
Колер	карычнева-чорны, шэры
Колер рысы	карычневы, чырванавата-буры
Бляск	паўметалічны
Празрыстасць	празрысты, непразрысты
Цвёрдасць	5.5
Спайнасць	дасканалая па {001}
Злом	ракавісты
Шчыльнасць	4,84 г/см³
Сінгонія	тэтраганальная
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Уласцівасці

Крышталізуецца ў тэтраганальнай сінгоніі. Утварае псеўдаактаэдрычныя крышталі, зярністыя або шчыльныя агрэгаты. Колер карычнева-чорны, шэры. Бляск паўметалічны. Цвёрдасць 5,5 па шкале Моаса. Крохкі. Немагнітны. Шчыльнасць 4,84 г/см³. Малекулярная маса 228,81^[4].

Паходжанне і радовішчы

Гаўсманіт мае кантактава-метасаматычнае і гідратэрмальнае паходжанне. Уваходзіць у склад марганцавых руд. Сустракаецца разам з радахразітам, піралюзітам, браўнітам, андрадытам, барытам^[5].

Радовішчы гаўсманіту маюцца ў Англіі, Аўстраліі, Афрыцы, Бразіліі, Канадзе, ЗША, Намібіі, Казахстане, Расіі, Швецыі.

Зноскі

1. Nickel E. H., Nichols M. C. IMA/CNMNC List of Mineral Names (March 2007) — 2007.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q20645057'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q16917772'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1356348'></a>
2. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5.
3. Hausmannite // Mindat.org and the Hudson Institute of Mineralogy (англ.)
4. Hausmannite Mineral Data // The Mineralogy Database (англ.)
5. Гаусманнит // Кристаллов.net — Систематика и классификация минералов, горных пород, метеоритов, окаменелостей (руск.)