Дзісенскі павет (1921—1940)

Дзі́сенскі павет (польск.: Powiat dziśnieński) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка Віленскага ваяводства Польскай Рэспублікі. Адміністрацыйны цэнтр — горад Глыбокае.

Дзісенскі павет
Краіна	Польская Рэспубліка
Уваходзіць у	Навагрудскае ваяводства (1921—1922) Віленская зямля (1922—1926) Віленскае ваяводства (1926—1945) Вілейская вобласць (1939—1945)
Адміністрацыйны цэнтр	Глыбокае
Дата ўтварэння	1921
Дата скасавання	15 студзеня 1940
Насельніцтва	193 263 чал. (1919)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Дзісенскі павет.

Гісторыя

Былы павет Віленскай губерні Расійскай імперыі. З 1919 года акупаваны польскімі войскамі. З 24 кастрычніка 1919 года ў складзе Віленскай акругі Цывільнага кіраўніцтва ўсходніх земляў пад польскай адміністрацыяй. Часовай сядзібай уладаў стала Глыбокае^[1]. З 7 лістапада 1920 года пад Упраўленнем прыфрантавых і этапных тэрыторый, у склад навастворанага Дунілавіцкага павета перададзены гміны Паставы і Луцк^[2].

У 1921 годзе павет адышоў да Польшчы паводле Рыжскага мірнага дагавора^[3]. З 19 лютага 1921 года ў складзе Навагрудскага ваяводства^[4]. 13 красавіка 1922 года павет перададзены ў склад Віленскай зямлі^[5], з якой 20 студзеня 1926 года створана Віленскае ваяводства^[6].

Пасля ўз’яднання Заходняй Беларусі з БССР Дзісенскі павет са снежня 1939 года ў складзе Вілейскай вобласці. 15 студзеня 1940 года скасаваны, тэрыторыя падзелена на раёны^[3].

Складаўся з 21 вясковай гміны, 2 гарадоў і 1 мястэчка.

Адміністрацыйны падзел

Гміны

• Богіна^[7] — сядзіба Богіна
• Чарасы^[7] — сядзіба Чарасы
• Чарневічы — сядзіба Чарневічы
• Друя^[7] — сядзіба Друя
• Глыбокае^[8] — сядзіба Глыбокае
• Германавічы — сядзіба Германавічы
• Язна — сядзіба Язна
• Ёды^[7] — сядзіба Ёды
• Лявонпаль^[7] — сядзіба Лявонпаль
• Лужкі — сядзіба Лужкі
• Мікалаева — сядзіба Мікалаева
• Мёры^[7] — сядзіба Мёры
• Новы Пагост^[7] — сядзіба Новы Пагост
• Арэхава^[9] — сядзіба Арэхава
• Пліса — сядзіба Пліса
• Празарокі — сядзіба Празарокі
• Пераброддзе^[7] — сядзіба Пераброддзе
• Сцяфанпаль — сядзіба Сцяфанпаль
• Шаркаўшчына^[10] — сядзіба Казлоўшчына
• Верхняе^[11]. — сядзіба Верхняе
• Залессе — сядзіба Залессе
• Тумілавічы^[12] — сядзіба Тумілавічы
• Докшыцы^[12] — сядзіба Докшыцы
• Порплішча^[12] — сядзіба Порплішча
• Параф’янава^[12] — сядзіба Параф’янава

Гарады

• Дзісна
• Глыбокае

Мястэчка

• Друя

Насельніцтва

Насельніцтва (1919) — 193 263 чалавек, з іх палякаў 38,6 %, беларусаў 24,0 %, яўрэяў 2,7 %, іншых нацянальнасцей (у асноўным рускіх) 33,7 %. На тэрыторыі павета знаходзілася 3118 населеных пунктаў, з якіх 3 мелі больш за 1 тыс. жыхароў. Найбуйнейшым з іх была Дзісна, у якой пражывалі 4445 чалавек^[13].

Зноскі

1. Dz. Urz. ZCZW z 1919 r. Nr 26, poz. 276
2. Dz. Urz. ZTPiE z 1920 r. Nr 3, poz. 24
3. Дзісенскі павет // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — 527 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
4. Dz. U. z 1921 r. Nr 16, poz. 93
5. Dz. U. z 1922 r. Nr 26, poz. 213
6. Dz. U. z 1926 r. Nr 6, poz. 29
7. 1 студзеня 1926 года перададзена ў склад Браслаўскага павета (Dz. U. z 1925 r. Nr 67, poz. 472)
8. 1 красавіка 1929 у склад гміны перададзены 11 населеных пунктаў з гміны Норыца Пастаўскага павета (Dz. U. z 1929 r. Nr 14, poz. 119)
9. 1 красавіка 1923 года скасавана, тэрыторыя далучана да гміны Празарокі (Dz. U. z 1923 r. Nr 28, poz. 172)
10. 1 красавіка 1929 у склад гміны перададзены 5 населеных пунктаў з гміны Казлоўшчына Пастаўскага павета (Dz. U. z 1929 r. Nr 14, poz. 119)
11. 1 красавіка 1929 года са складу гміны 19 населеных пунктаў перададзены ў склад гміны Казлоўшчына Пастаўскага павета (Dz. U. z 1929 r. Nr 14, poz. 119). Скасавана 11 красавіка 1929 года, тэрыторыя далучана да гмін Глыбокае, Залессе i Казлоўшчына (Dz. U. z 1929 r. Nr 22, poz. 224)
12. 1 студзеня 1926 года перададзена са складу Пастаўскага павета (Dz. U. z 1925 r. Nr 67, poz. 472)
13. Tablice ogólne. W: Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). s. 25, 31.