Сяргей Савіч Бельчанка

Сярге́й Са́віч Бе́льчанка (4 кастрычніка 1902, сяло Салонэ — 9 студзеня 2002, Масква) — высокапастаўлены супрацоўнік органаў дзяржбяспекі СССР, у гады Вялікай Айчыннай вайны — арганізатар і кіраўнік партызанскага руху на акупаванай тэрыторыі. Наркам (міністр) унутраных спраў Беларускай ССР (1943—1953), намеснік старшыні КДБ СССР (1957—1959). Генерал-палкоўнік.

Сяргей Савіч Бельчанка
Міністр унутраных спраў БССР 26 сакавіка 1946 — 16 сакавіка 1953
Папярэднік	пасада ўтвораная
Пераемнік	Міхаіл Баскакаў
Народны камісар унутраных спраў БССР 30 кастрычніка 1943 — 26 сакавіка 1946
Папярэднік	Аляксандр Мацвееў
Пераемнік	пасада скасаваная
Нараджэнне	4 кастрычніка 1902(1902-10-04) ці верасень 1902[1] Салонэ, Екацярынаслаўскі павет[d], Кацярынаслаўская губерня, Расійская імперыя
Смерць	9 студзеня 2002(2002-01-09)[1] (99 гадоў) Масква, Расія
Партыя	КПСС
Месца працы	НКУС БССР
Ваенная служба
Гады службы	1924—1959
Прыналежнасць	СССР
Род войскаў	Пагранічныя войскі КДБ СССР[d], Міністэрства ўнутраных спраў СССР і KGB
Званне	Генерал-палкоўнік
Бітвы	Вялікая Айчынная вайна басмацтва
Узнагароды	Медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна» Медаль «Партызану Айчыннай вайны» II ступені Медаль «За адзнаку ў ахове дзяржаўнай мяжы СССР» Юбілейны медаль «Сорак гадоў перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» Юбілейны медаль «50 год Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» Медаль «У памяць 850-годдзя Масквы» Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.» Медаль «Ветэран Узброеных Сіл СССР» Юбілейны медаль «30 гадоў Савецкай Арміі і Флоту» Медаль «40 гадоў Узброеных Сіл СССР» Медаль «50 гадоў Узброеных Сіл СССР» Медаль «60 гадоў Узброеных Сіл СССР» Медаль «70 гадоў Узброеных Сіл СССР» Медаль «50 гадоў савецкай міліцыі» Медаль «У памяць 800-годдзя Масквы» Медаль «У памяць 250-годдзя Ленінграда»

Член РКП(б) з 1922 года. Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР (1950—1954), Вярхоўных Саветаў БССР і РСФСР.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і селяніна-батрака. З 1921 года, пасля заканчэння 3-месячных курсаў, працаваў харчінспектарам у павятовым харчовым камітэце. З сакавіка 1924 года — у РСЧА, на службе ў берагавой артылерыі Севастопальскай крэпасці. З 1925 па 1927 год навучаўся ў Кіеўскай ваенна-палітычнай школе.

З 1927 года — палітрук, затым камандзір кавалерыйскага ўзвода манеўранай групы 47-га пагранатрада (горад Керкі, Туркменія), затым — у 48-м пагранічным атрадзе (горад Сарай-Камар, Таджыкістан). З 1929 года — інструктар Асобнай Сурхан-Дар’інскай пагранкамендатуры (горад Тэрмез, Узбекістан). З 1930 года — памочнік каменданта, камендант асобнай пагранкамендатуры (горад Калаі-Хумб, Горна-Бадахшанская аўтаномная вобласць). Прымаў непасрэдны ўдзел у баявых дзеяннях супраць басмачоў.

З 1932 года — слухач камандна-палітычнага курсу Вышэйшай пагранічнай школы АДПУ ў Маскве. З 1933 года — начальнік клуба і выкладчык Вышэйшай пагранічнай школы АДПУ/НКУС. З 17 чэрвеня 1937 года — інспектар палітаддзела Галоўнага ўпраўлення пагранічных войскаў НКУС СССР. З 26 красавіка 1939 года — намеснік начальніка Аддзела культасветработы палітупраўлення Галоўнага ўпраўлення пагранічных войскаў НКУС СССР, а затым намеснік начальніка Упраўлення пагранічных войскаў НКУС БССР.

З 2 лістапада 1939 года — намеснік начальніка Упраўлення НКУС па Беластоцкай вобласці. З 1940 года — начальнік Упраўлення НКУС па Беластоцкай вобласці. Неўзабаве быў паніжаны ў пасадзе да намесніка начальніка ўпраўлення НКУС па Беластоцкай вобласці. З 1941 года — начальнік Упраўлення НКДБ па Беластоцкай вобласці.

У 1941 годзе — намеснік начальніка Асобага аддзела Заходняга фронту. З мая 1942 года — начальнік Заходняга штаба партызанскага руху. З верасня 1942 года — прадстаўнік Цэнтральнага штаба партызанскага руху, член Ваеннага савета Калінінскага фронту. У 1943 годзе — намеснік начальніка Цэнтральнага штаба партызанскага руху.

У 1943—1953 гадах — Наркам (міністр з 1946 года) унутраных спраў Беларусі.

У 1953 годзе — начальнік Трэцяга спэцаддзелу МУС СССР, пасля — камандуючы Ленінградскай пагранічнай акругай. Начальнік Упраўлення КДБ па Ленінградскай вобласці (1954—1956).

У 1956—1957 гадах — прадстаўнік КДБ у Венгрыі, у 1957—1959 гадах — намеснік старшыні КДБ пры Савеце Міністраў СССР.

З 1959 года ў адстаўцы. Пасля 1959 года працаваў у Савецкім камітэце ветэранаў вайны. Член праўлення таварыстваў дружбы «СССР — Швейцарыя» і «СССР — Люксембург». Ганаровы член таварыства «Дынама».

Узнагароды

• Ордэн Жукава (1998),
• Ордэн Дружбы,
• 4 ордэна Леніна,
• 5 ордэнаў Чырвонага Сцяга,
• Ордэн Чырвонай Зоркі,
• Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені,
• 27 медалеў
• знакі «Заслужаны работнік НКУС», «Заслужаны работнік МУС» і «Ганаровы супрацоўнік дзяржбяспекі».

Зноскі

1. Петров Н. В. Кто руководил органами госбезопасности: 1941—1954 — Мемориал, 2010. — ISBN 966-95519-0-0

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2061139'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q851563'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q28027554'></a>