Яраслаў Антонавіч Вашчак

Яраслаў Антонавіч Вашча́к (19 лютага 1921, г. Броды — 2 сакавіка 1989, п. Лясны, Мінскі раён, Мінская вобласць, Беларуская ССР, СССР) — украінскі, расійскі, беларускі дырыжор і педагог. Народны артыст СССР (1979)^[1].

Яраслаў Антонавіч Вашчак
Дата нараджэння	19 лютага 1921(1921-02-19)
Месца нараджэння	Броды, Тарнопальскае ваяводства, Польская Рэспубліка
Дата смерці	2 сакавіка 1989(1989-03-02) (68 гадоў)
Месца смерці	Лясны, Бараўлянскі сельсавет, Мінскі раён, Мінская вобласць, Беларуская ССР, СССР
Месца пахавання	Паўночныя могілкі
Краіна	Беларусь
Альма-матар	Львоўская нацыянальная музычная акадэмія імя Мікалая Лысенкі
Месца працы	Львоўская нацыянальная музычная акадэмія імя Мікалая Лысенкі Адэскі нацыянальны акадэмічны тэатр оперы і балета Варонежскі дзяржаўны тэатр оперы і балета[d] Татарскі акадэмічны дзяржаўны тэатр оперы і балета імя Мусы Джаліля[d] Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета Рэспублікі Беларусь Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі Башкірскі дзяржаўны тэатр оперы і балета[d] Львоўскі нацыянальны акадэмічны тэатр оперы і балета імя Саламіі Крушальніцкай[d]
Музычная дзейнасць
Прафесіі	дырыжор, музычны педагог
Жанры	класічная музыка
Грамадская дзейнасць
Партыя	КПСС
Узнагароды

Біяграфія

Вучыўся ў Стрыйскім філіяле інстытута імя Лысенкі (1929-38) і Львоўскай кансерваторыі (1940-41). Выкладчыкамі Вашчака былі М. Ф. Калеса^[ru], С. П. Людкевіч^[ru], В. А. Барвінскі^[ru], А. І. Кос-Анатольскі^[ru].

З 1940 года — хормайстар, з 1944 — дырыжор, з 1953 — галоўны дырыжор Львоўскага тэатра оперы і балета.

У 1963—1965 гадах — галоўны дырыжор Адэскага тэатра оперы і балета.

У 1965—1967 гадах — галоўны дырыжор сімфанічнага аркестра Дзяржаўнай філармоніі ў Грозным (Чачэна-Інгушская АССР).

У 1967—1970 гадах — галоўны дырыжор Варонежскага тэатра оперы і балета^[ru].

У 1970—1972 гадах — галоўны дырыжор Казанскага тэатра оперы і балета^[ru]. У гэтыя ж гады выкладаў у Казанскай кансерваторыі^[ru].

З 1972 галоўны дырыжор, з 1980 дырыжор Дзяржаўнага тэатра оперы і балета БССР^[1].

У 1973—1976 гадах выкладаў у Беларускай кансерваторыі.

Памёр 2 сакавіка 1989 года ў анкалагічнай клініцы ў пасёлку Лясны.

Сям’я

• Дачка — Адарка Яраславаўна Вашчак — салістка аркестра Марыінскага тэатра^[ru], заслужаная артыстка Расіі (2009)^[2]
• Дачка — Аксана Яраславаўна, канцэртмайстар Львоўскай музычнай школы імя С. Крушальніцкай
• Першая жонка — Паліванава Галіна^[uk], спявачка, народная артыстка Украінскай ССР (1963)
  • Пасынак — Паліванаў Валерый, канцэртмайстар групы ўдарных Расійскага нацыянальнага аркестра^[ru], затым Нацыянальнага філарманічнага аркестра Расіі^[ru], заслужаны артыст Расійскай Федэрацыі
• Другая жонка — Шумілава Эмілія (пам. 2008), балерына, загадчыца кафедры Мінскага інстытута культуры, затым прафесар кафедры харэаграфіі Акадэміі славянскай культуры^[ru] (Масква)
  • Пасынак — Шумілаў Валерый.

Творчасць

Выканаўчай манеры Я. Вашчака ўласціва злучэнне эмацыйнай свабоды з асцярожнымі адносінамі да аўтарскага тэксту^[1].

Дырыжор-пастаноўшчык

Кіраваў пастаноўкамі опер і балетаў у розных тэатрах СССР.

Львоўскі тэатр оперы і балета

Оперы:

• 1954 — «У стэпах Украіны^[uk]» А. А. Сандлера^[ru]
• 1957 — «Насустрач сонцу^[uk]» («Зарава^[uk]») А. І. Кос-Анатольскага^[ru]
• 1958 — «Лясная песня» В. Д. Кірэйкі^[uk]
• 1960 — «Выкрадзенае шчасце» Ю. С. Мейтуса^[ru]
• «Багдан Хмяльніцкі^[ru]» К. Ф. Данькевіча
• «Барыс Гадуноў^[ru]» М. П. Мусаргскага
• «Іван Сусанін^[ru]» М. І. Глінкі
• «Пікавая дама» П. І. Чайкоўскага
• «Мазепа^[ru]» П. І. Чайкоўскага
• «Галька^[pl]» С. Манюшкі
• «Прададзеная нявеста^[ru]» Б. Сметаны
• «Аіда» Дж. Вердзі
• «Кармэн» Ж. Бізэ
• «Дуэнья» С. С. Пракоф’ева

Балеты:

• 1951 — «Хустка Доўбуша» А. І. Кос-Анатольскага^[ru]
• 1956 — «Сойчына крыло» А. І. Кос-Анатольскага^[ru]

Адэскі тэатр оперы і балета

Оперы:

• «Дачка ветру» Ю. С. Мейтуса^[ru]

Варонежскі тэатр оперы і балета^[ru]

Оперы:

• «Мазепа^[ru]» П. І. Чайкоўскага
• «Трубадур» Дж. Вердзі
• «Чыа-Чыа-сан» Дж. Пучыні
• «Князь Ігар» А. П. Барадзіна
• «Руская жанчына» К. У. Малчанава^[ru]
• «У буру^[ru]» Ц. М. Хрэннікава
• «Зоя» У. М. Юроўскага^[ru] на вершы М. І. Алігер (музычна-драматычная паэма)

Беларускі тэатр оперы і балета

Оперы:

• 1977 — «Джардана Бруна» С. Картэса
• 1972 — «Міндыя» А. Тактакішвілі
• 1976 — «У буру^[ru]» Ц. М. Хрэннікава
• «Сельскі гонар^[ru]» П. Масканьі
• 1974 — «Барыс Гадуноў^[ru]» М. П. Мусаргскага
• 1975 — «Галька^[pl]» С. Манюшкі
• 1979 — «Дон Карлас» Дж. Вердзі
• «Севільскі цырульнік» Дж. Расіні
• «Фаўст^[ru]» Ш. Гуно
• «Дзікае паляванне караля Стаха» У. Я. Солтана.

Балеты:

Балеты:

• «Лебядзінае возера^[ru]» П. І. Чайкоўскага
• 1974 — «Кармэн-сюіта^[ru]» Ж. Бізэ ў аркестроўцы Р. К. Шчадрына
• «Спартак^[ru]» А. І. Хачатурана
• «Балеро^[ru]» М. Равеля
• «Карміна Бурана^[ru]» на музыку К. Орфа (вакальна-харэаграфічнае прадстаўленне)
• «Крылы памяці» У. П. Кандрусевіча.
• 1976 — «Ленінградская сімфонія» на музыку Дз. Шастаковіча^[1]

Башкірскі тэатр оперы і балета^[ru]

Оперы:

• «Дон Карлас» Дж. Вердзі
• «Аіда» Дж. Вердзі
• «Салават Юлаеў» З. Г. Ісмагілава^[ru]

Прызнанне і ўзнагароды

• Народны артыст Украінскай ССР (1952)
• Народны артыст СССР (1979)
• Дзяржаўная прэмія Беларускай ССР (1990, пасмяротна)^[3]

Памяць

У 2002 годзе ў люстраным зале Львоўскага тэатра оперы і балета імя С. Крушальніцкай былі ўсталяваны бюсты пяці творцаў, якія ўнеслі значны ўклад у развіццё калектыву. Сярод іх і скульптурны партрэт дырыжора Яраслава Вашчака.

Зноскі

1. Вощак Ярослав Антонович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 128. — 737 с.
2. Указ Президента Российской Федерации от 9 августа 2009 года № 924 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» Архівавана 28 лютага 2014. (руск.)
3. Профессия-дирижер. Вощаку исполнилось бы 90(недаступная спасылка) (руск.)