2012

20g - 21g - 22g
1960au 1970au 1980au 1990au 2000au - 2010au - 2020au 2030au 2040au 2050au 2060au
2007 2008 2009 2010 2011 - 2012 - 2013 2014 2015 2016 2017

---

Digwyddiadau

Ionawr

• 3 Ionawr - Christopher Loeak yn dod yn Arlywydd Ynysoedd Marshall.
• 5 Ionawr - Portia Simpson-Miller yn dod yn Brif Weinidog Jamaica.

Chwefror

• 25 Chwefror - "Y Gwanwyn Arabaidd": Abd Rabbuh Mansur Al-Hadi yn dod yn Arlywydd Yemen.

Mawrth

• 1 Mawrth - Mae Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri yn dod cyfrifol am Yr Ysgwrn, cartref Hedd Wyn.
• 15 Mawrth - Leanne Wood yn dod yn arweinydd Plaid Cymru
• 22 Mawrth - Coup d'état yn y Gweriniaeth Mali

Ebrill

• 2 Ebrill - László Kövér yn dod yn Arlywydd Hwngari.
• 12 Ebrill - Dioncounda Traoré yn dod Arlywydd Mali dros dro.
• 26 Ebrill-27 Ebrill - Elisabeth II, brenhines y Deyrnas Unedig yn ymweld â Caerdydd, Merthyr Tudful, Aberfan, Glyn Ebwy a Crughywel.

Mai

• 11 Mai - Tân Derby, 2012
• 12 Mai - Dechreuad Expo 12 yn Yeosu, De Corea.
• 22 Mai - Agoriad y Tokyo Skytree.

Mehefin

• 8-10 Mehefin - Llifogydd mawr yng Ngheredigion.^[1] Bu'n rhaid canslo Sioe Amaethyddol Ceredigion.

Gorffennaf

• 8 Gorffennaf - Mae Roger Federer yn ennill Wimbledon am y seithfed tro.
• 27 Gorffennaf-12 Awst - Gemau Olympaidd yr Haf yn Llundain

Awst

• 4-11 Awst - Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bro Morgannwg 2012^[2]

Medi

• 4 Medi - David Jones yn dod yn Ysgrifennydd Gwladol Cymru.
• 21 Medi - "Gangnam Style" gan PSY yn cyrraedd brig y Siart Senglau DU.

Hydref

• 22 Hydref-31 Hydref - Corwynt Sandy yng Ngogledd America; 199 o bobol yn colli ei bywydau.

Tachwedd

• 6 Tachwedd
  • Etholiad arlywyddol yr Unol Daleithiau, 2012
  • Refferendwm ar statws Puerto Rico, 2012
• 12 Tachwedd - Deddf Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Ieithoedd Swyddogol) 2012
• 17 Tachwedd - Damwain drên Manfalut
• 24 Tachwedd - Tân Dhaka, 2012

Rhagfyr

• 4 Rhagfyr - Teiffŵn Bopha yn dod i'r Pilipinas; 475 o bobol yn colli ei bywydau.
• 11 Rhagfyr - Django Sissoko yn dod yn Prif Weinidog Mali.
• 16 Rhagfyr - Achos trais Delhi

Genedigaethau

• 24 Ionawr - Tywysoges Athena o Ddenmarc, merch Tywysog Joachim o Ddenmarc a'i wraig, Tywysoges Marie

Marwolaethau

• 5 Ionawr - Idwal Fisher, chwaraewr rygbi, 76
• 6 Ionawr
  • Bob Holness, cyflwynydd teledu, 83
  • Clive Shell, chwaraewr rygbi, 64
• 8 Ionawr - Brian Curvis, paffiwr, 74
• 20 Ionawr - Etta James, cantores, 73
• 1 Chwefror
  • Olga Rapay-Markish, arlunydd, 82
  • Wisława Szymborska, bardd, 88
• 11 Chwefror - Whitney Houston, cantores, 48
• 22 Chwefror
  • Marie Colvin, newyddiadurwraig, 56
  • Frank Carson, comediwr, 85
• 24 Chwefror - Peter Halliday, actor, 88
• 29 Chwefror - Davy Jones, canwr ac actor, 66
• 5 Mawrth - Philip Madoc, actor, 77
• 15 Mawrth - Mervyn Davies, chwaraewr rygbi, 65
• 21 Mawrth - Emlyn Hooson, gwleidydd, 86
• 24 Mawrth - Jocky Wilson, chwaraewr dartiau, 62
• 30 Mawrth - Emrys Roberts, bardd, 82
• 28 Ebrill - Matilde Camus, bardd o Sbaen, 92
• 26 Mai - Stephen Healey, milwr, 29
• 17 Mehefin - Brian Hibbard, actor a chanwr, 65
• 18 Mehefin - Tom Maynard, cricedwr, 23
• 18 Gorffennaf - Jack Matthews, chwaraewr rygbi a meddyg, 91
• 21 Gorffennaf - Angharad Rees, actores, 63
• 13 Awst - Eileen Beasley, ymgyrchydd iaith, 91
• 20 Awst
  • Dom Mintoff, Prif Weinidog Malta, 96
  • Phyllis Diller, actores a chomediwraig, 95
• 25 Awst - Neil Armstrong, gofodwr, 82
• 3 Medi
  • Michael Clarke Duncan, actor, 54
  • Sun Myung Moon, 92
• 18 Medi - Malcolm Struel, cadeirydd C.P.D. Dinas Abertawe, 78
• 1 Hydref - Eric Hobsbawm, hanesydd, 95
• 10 Hydref - Basil L. Plumley, milwr, 92
• 15 Hydref - Norodom Sihanouk, brenin Cambodia, 89
• 21 Hydref - George McGovern, gwleidydd, 90
• 23 Hydref
  • Michael Marra, cerddor, 60
  • Owen Roberts, newyddiadurwr, 73
• 25 Hydref - Jacques Barzun, hanesydd ac athronydd, 104
• 27 Hydref - Hans Werner Henze, cyfansoddwr, 86
• 2 Tachwedd - Han Suyin, awdures, 95
• 6 Tachwedd
  • Clive Dunn, actor, 92
  • Ivor Powell, pêl-droediwr, 95
• 9 Tachwedd
  • Bill Tarmey, actor, 71
  • Nika Georgievna Golts, arlunydd, 87
• 18 Tachwedd - Kenny Morgans, pêl-droediwr, 73
• 5 Rhagfyr - Dave Brubeck, cerddor, 91

Y celfyddydau

Llyfrau

Gweler Llenyddiaeth yn 2012

Cerddoriaeth

Albymau

• Clinigol - Discopolis
• Marina and the Diamonds - Electra Heart^[3]
• Tom Jones - Spirit in the Room

Celf

• "Shane Williams", gan David Griffiths

Eisteddfod Genedlaethol (Bro Morgannwg)

• Cadair: Dylan Iorweth
• Coron: Gwyneth Lewis
• Medal Ryddiaeth: dim gwobr
• Gwobr Goffa Daniel Owen: Robat Gruffudd, Afallon

Gwobrau Nobel

• Ffiseg: Serge Haroche a David J. Wineland
• Cemeg: Robert Lefkowitz a Brian Kobilka
• Meddygaeth: John B. Gurdon a Shinya Yamanaka
• Llenyddiaeth: Mo Yan
• Economeg: Alvin E. Roth a Lloyd Shapley
• Heddwch: Yr Undeb Ewropeaidd

Y tywydd yng Nghymru

• Atgofion o haf 2012 gan y meteorolegydd Les Larsen o Benisarwaun

Dyma ychydig o ansoddeiriau parchus am haf 2012: glawog, cymylog, gwyntog, diflas, undonog, gyda bwrw, haul yn aml ac ambell i daran. Roedd yr haf yn wlypach na hyd yn oed haf 2007 pan gawsom 476 mm o law [tua 19 modfedd]. Eleni daeth 511mm [20 modfedd] i lawr ar y pentref [Penisarwaun]; 243.5mm ym Mehefin, 132.5mm yng Ngorffennaf a 135mm yn Awst, a hynny ar 70 ddyddiau allan o 92. Ar ben hyn oll ni chafwyd llawer o ddyddiau poeth. Yr unig ddiwrnod poeth oedd yr 11eg o Awst pan aeth y tymheredd i fyny i 24.6C. Gyda llaw yn ystod haf 2011, 49 o ddyddiau gyda glaw a gawsom.
Gwnaed yr haf yn fwy llwm oherwydd absenoldeb nifer o greaduriaid: ee. 1. Y fuwch goch gota; 2. sboncyn [sioncyn] y gwair o unrhyw fath; 3. gloynod byw onibai am y gwynion; 4. pry llwyd a'i bigiad distaw. Ar yr ochr orau o'r haf oedd ymweliad y barcut coch wrth yr hen ysgol a gardd yn Nhanycoed, LLanrug yn lloches i ddraenog. A braf oedd gweld llyffant du y dafedennog yn yr ardd acw. Hefyd bu adar y to yn llwyddiannus yn magu teulu yn nho y modurdy. Roedd gwennol y bondo hefyd yn llwyddiannus yn magu teulu ym mondo ty gerllaw.^[4]

• Ebrill 2012 (Data ac argraffiadau Les Larsen, Penisarwaun, Arfon)^[5]

Cawsom fis gwlyb, diflas, a gwyntog. Y diwrnod gorau oedd yr un olaf o’r mis pan aeth y tymheredd i fyny i 16.6C (62.F); fel arall isel oedd tymheredd y prynhawnau. Hefyd nid aeth hi’n oer iawn; yr isaf oedd 0.3C ar y 4ydd o’r mis. Yn sicr yr oedd Ebrill yn fis gwlyb iawn gyda 24 ddyddiau efo glaw a chawsom drochiad o 159.5mm [6 modfedd] ohono. Dim ond un Ebrill sydd wedi bod wlybach ers 1984 a hwnnw oedd Ebrill 2005 gyda 179.5 mm. Cofiwch nid yw Ebrill yn fis gwlyb o gwbl; yn 2010 dim ond 14.5mm o law a gafwyd. Ar y 3ydd o’r mis yr oedd eira ar y mynydd tros 3000 tr. ond drannoeth cawsom dywydd stormus gydag eira dros 700tr. Yma bu ychydig o eira, eirlaw a modfedd o law. Ar y mynyddoedd yr oedd hi’n dymhestlog iawn yn peri i’r eira ffurfio lluwchfeydd anferth a bu nifer ohonynt yn llechu yma ac acw hyd at y diwrnod olaf o’r mis ac yna i fis Mai. Gan fy mod yn son am Ebrill, mae’n braf cael enwi rhai o’r blodau a fu’n addurno ymyl ein ffyrdd; bwtsias y gog, llygad Ebrill, botwm crys, blodyn llefrith, suran y coed, dant y llew, blodau’r ddraenen ddu, cywion gwyddau, blodau,r helygen, crinllys, ceiriosen, mefus gwyllt a braidd cyn ei amser, llau’r offeiriad. Yr oeddwn wrth fy modd yn gweld wenci/bronwen yn croesi’r ffordd yn ddiofn wrth ymyl Perthi. Ond y siom o’r mwyaf oedd y ffaith nad yw’r wennol na gwennol y bondo wedi gweld yn dda ddod yma i gyfarch y gwanwyn. Mae’r wennol wedi cyrraedd Ceunant, a’r gog. Mi wn i am un wedi tynnu llun y gog yn ei ardd. Yma rydym wedi colli’r gog, y wennol y gylfinir ac yn eu lle nhw cael yr aderyn swnllyd, y durtur dorchog.”

Tywydd

Crynodeb tywydd Penisarwaun 2012
Mae'r hen drigolion yn cofio gaeafau 1947, 1963 ac 1979 oherwydd y tywydd oer gydag eira a rhew am wythnosau, gyda'r afonydd a'r llynnoedd wedi rhewi. Heb os mi fydd 2012 hefyd yn aros yn cof oherwydd y glaw di-baid. Cawsom 1888mm. a hwnnw'n disgyn arnom ar 242 o ddyddiau o'r flwyddyn. Serch hynny y flwyddyn wlybaf yn y cyfnod 1984-2012 oedd 2000 pan dadlwythodd y cymylau 1959mm.arnom. Fe ddaeth y glaw trwm yn ystod Hydref, Tachwedd a Rhagfyr, ond yn 2012 daeth bron ar hyd y flwyddyn. ...Ac mae y diwrnod gwlybaf yn hysbys i bawb sef yr 22 o Dachwedd pan gwelsom 64mm hynny yw 2.5 modfedd yn dod i lawr ar ein pennau.^[6]

Roedd y flwyddyn yn drychinebus i amaethwyr.