គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ (កម្ពុជា)

គណបក្សនយោបាយនៅកម្ពុជា From Wikipedia, the free encyclopedia

Remove ads

គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ (អង់គ្លេស: Democratic Party; បារាំង: Parti démocrate) ជាទូទៅគេហៅថាក្រុមប្រជាធិបតេយ្យ គឺជាគណបក្សនយោបាយឆ្វេងនិយម ដែលបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៤៦ ដោយព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ យុត្តិវង្ស ដែលពីមុនជាសមាជិកនៃផ្នែកបារាំងនៃអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ។ គណបក្សនេះមានអំណាច​ភាគច្រើនតែ​មួយ​គត់​នៅ​កម្ពុជា​ពី​ឆ្នាំ​១៩៤៦​រហូត​ដល់​ការ​បង្កើត​សង្គម​រាស្ត្រ​និយម​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៥៥។

ព័ត៌មានសង្ខេប គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ Democratic PartyParti démocrate, ស្ថាបនិក ...

ពាក្យស្លោករបស់វាគឺ "សន្តិភាព ឯករាជ្យ វិន័យ និងភាពក្លាហាន" ហើយនិមិត្តសញ្ញាបោះឆ្នោតរបស់វាគឺក្បាលដំរី និងផ្កាឈូកបី។[]

Remove ads

នៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលសម័យអាណានិគម

នៅក្នុងការបោះឆ្នោតសភាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្រោមអាណានិគមរបស់បារាំងដែលបានធ្វើឡើងនៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៤៦ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យបានទទួល ៥០ អាសនៈ ក្នុងចំណោម ៦៧ អាសនៈ ហើយអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំទៅមុខពួកគេនៅតែជាគណបក្សដែលមានប្រជាប្រិយភាពច្រើនបំផុតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ទោះបីលោក យុធវង្ស បានទទួលមរណភាពនៅឆ្នាំ ១៩៤៧ ក៏ដោយ។[] ពួកប្រជាធិបតេយ្យ - ផ្ទុយពីគូប្រជែងរបស់ពួកគេ គណបក្សសេរីនិយម របស់ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម នរិន្ទដេត និងពួក ប្រជាធិបតេយ្យរីកចម្រើន ដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម ម៉ុងតាណា- បានគាំទ្រឯករាជ្យនៃប្រទេសជាតិភ្លាមៗ ដោយផ្អែកលើគំរូនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបារាំង​; ពួកគេ​ក៏​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​បារាំង​ខឹង ដោយអះអាង​ថាការ​តស៊ូ​របស់​ខ្មែរ​ឥស្សរៈ​ដែល​ឧបត្ថម្ភ​ដោយ​ថៃ​គឺជាពួកស្នេហាជាតិ​។[]

គណបក្ស​នេះ​គឺ​ដើម្បី​ដណ្តើម​យក​ការ​បោះ​ឆ្នោត​សភា​ជាតិ​ឆ្នាំ១៩៤៧ ដែល​ជួយ​ដោយ​ក្រុម​សកម្ម​ជន​រីករាយ (រួមទាំងយុវជនសាឡុត ស ដែលក្រោយមកត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាប៉ុល ពត និងអៀង សារី).[] ឥស្សរជន​លេចធ្លោ​ផ្សេងទៀត​ដែល​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹងពួកប្រជាធិបតេយ្យ​ក្នុង​សម័យកាល​នេះ​គឺ​លោក អ៊ិន តាំ និង​អ្នក​ឆ្វេងនិយម ​ហ៊ូ នឹម ដែល​ជា​កម្មាភិបាល​ខ្មែរក្រហម​នាពេលអនាគត​។

ការរត់ចោលរបស់ យ៉ែម សំបួរ និងអ្នកតំណាងរាស្ត្រមួយចំនួនទៀតទៅកាន់គណបក្សសេរីនិយម នៅឆ្នាំ ១៩៤៨ និងការធ្វើឃាតជាបន្តបន្ទាប់លើអៀវ កើស ដែលជាមេដឹកនាំនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យយនៅឆ្នាំ១៩៥០ ដោយក្រុមរបស់នរិន្ទដេត បាននាំឱ្យមកនូវការបែកបាក់នៅក្នុងបក្សនេះ។[] ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ជាមួយនឹងការឡើងជាបណ្តោះនៃពួកសេរីនិយម ក៏ពួកប្រជាធិបតេយ្យបានបន្តទាក់ទាញសមាជិកជាច្រើននៃឥស្សរជនបញ្ញវន្តខ្មែរនៅក្នុងសម័យដែលឈានទៅដល់ ឯករាជ្យភ្លាមៗរបស់ប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ ១៩៥៣[] និងរក្សាបានការគាំទ្រ ជាពិសេសក្នុងចំណោមមន្ត្រីរាជការ និងថ្នាក់អប់រំនៅទីក្រុង។ លោកសឺង ង៉ុកថាញ់ ដែលជាអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីក្រោមការត្រួតត្រារបស់ជប៉ុន ក៏ត្រូវចូលរួមជាមួយពួកប្រជាធិបតេយ្យនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៥១ និង ១៩៥២ នៅពេលដែលគាត់បានរត់ចូលព្រៃនៅភាគខាងជើងនៃប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីចាប់ផ្តើមចលនាឯករាជ្យស្ដាំនិយមរបស់គាត់។

Remove ads

រំកិលទៅឆ្វេងនិយម និងការចាញ់ក្រោយឯករាជ្យ

ក្នុងកំឡុងឆ្នាំ១៩៥៤ គណបក្សនេះបានផ្លាស់ប្តូរមនោគមន៍វិជ្ជាខ្លួនទៅខាងឆ្វេង ក្រោមឥទ្ធិពលនៃរ៉ាឌីកាល់នយោបាយដែលអប់រំនៅទីក្រុងប៉ារីស ដែលដឹកនាំដោយ កេង វ៉ាន់សាក់; ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្ដម ភូរីស្សរ៉ា បានក្លាយជាអគ្គលេខាធិការរបស់បក្សនេះ។[] នៅដំណាក់កាលនេះ គោលជំហររបស់ខ្លួនបានសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃសន្និសីទទីក្រុងហ្សឺណែវឆ្នាំ ១៩៥៤ ក្នុងការធានាឯករាជ្យភាព និងការមិនចង់បាននៃការទទួលយកជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកជាលទ្ធផល (គោលជំហរស្រដៀងនឹងក្រុមប្រជាជន ដែលជាគូប្រជែង)។

នៅឆ្នាំ ១៩៥៥ ព្រះបាទនរោត្តមសីហនុបានដាក់រាជ្យ ហើយបានបង្កើតចលនានយោបាយប្រឆាំងកុម្មុយនិស្តផ្ទាល់ខ្លួន ដែលមានឈ្មោះថាសង្គមរាស្ត្រនិយមដើម្បីចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៥។ ពួកប្រជាធិបតេយ្យលេចធ្លោមួយចំនួន (ដូចជា ប៉ែន នុត) បានចាកចេញពីបក្ស ហើយចូលរួមជាមួយសីហនុ។[] កេង វ៉ាន់សាក់ ត្រូវ​បាន​ភ្នាក់ងារ​រដ្ឋាភិបាល (​នោះគឺជាសង្គម​រាស្ត្រ​និយម) បណ្តេញ​ចេញ​ក្នុង​ការ​ប្រមូល​ផ្តុំ​មុន​ថ្ងៃ​បោះ​ឆ្នោត ហើយ​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន​ដាក់​ពន្ធនាគារ​ក្នុង​ពេល​បោះឆ្នោត ក្នុងខណៈពេលនេះ ​ទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួន​នៅ​ខេត្ត​បាត់ដំបង ត្រូវ​បាន​គេ​រឹប​អូស។[១០] នៅទីបំផុត ពួកប្រជាធិបតេយ្យទទួលបានសំឡេងគាំទ្រ១២% ​និងសង្គមរាស្ត្រនិយមទទួលបាន ៨២% ដោយទទួលបានអាសនៈទាំងអស់។

នៅខែសីហាឆ្នាំ ១៩៥៧ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យបានរំលាយខ្លួនឯង។ នេះ​បើ​តាម​កំណត់​ត្រា​ទុក​ដោយ​ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ មុន្នីរ៉េត ព្រឹត្តិការណ៍នេះបានកើតឡើងបន្ទាប់ពីមេដឹកនាំដែលនៅសេសសល់ត្រូវបានហៅឱ្យសម្រាប់ "សន្និសីទមិត្តភាព" ជាមួយព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ និងត្រូវបានវាយដំដោយប៉ូលីសរបស់ លន់ នល់ ពេលចេញដំណើរ។[១១]

Remove ads

បង្កើតឡើងវិញដោយ អ៊ិន តាំ

បន្ទាប់ពី លន់ នល់ ទម្លាក់សីហនុ ក្នុងរដ្ឋប្រហារកម្ពុជាឆ្នាំ១៩៧០, និងការ​បង្កើតឡើង​​នៃសាធារណរដ្ឋ​ខ្មែរ​ជា​បន្តបន្ទាប់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​វិញ​ដោយ​លោក អ៊ិន តាំ ដែល​ជា​មេដឹកនាំ​រដ្ឋប្រហារ​នេះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការរៀបចំការបោះឆ្នោតសភាឆ្នាំ ១៩៧២ ដោយ លន់ នល់ និងបងរបស់គាត់ លន់ ណុន មានន័យថា គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យយបដិសេធមិនចូលរួម។ លោក អ៊ិន តាំ ក្រោយ​មក​ត្រូវ​បានចូល​និវត្តន៍​ពី​នយោបាយ ហើយបក្សនេះ​ត្រូវ​បាន​ដឹកនាំ​ដោយ ​ចោ សៅ; ក្នុង​អំឡុង​ពេល​នេះវា​ក៏​បាន​ធ្វើសំណើជា​អ្នក​នយោបាយនិរទេស សឺន សាន។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ពួកប្រជាធិបតេយ្យ មិនបានទទួលបានអំណាចនយោបាយទៀតទេ មុនពេលសាធារណរដ្ឋខ្មែរខ្លួនឯងដួលរលំនៅឆ្នាំ១៩៧៥ ហើយត្រូវបានពួកខ្មែរក្រហមបង្កើតកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ

លោក អ៊ិន តាំ ក្រោយ​សម័យ​កាល​ដែល​គាត់​មាន​ទំនាក់​ទំនង​ជាមួយ​អ្នក​រាជា​និយម​នៅ​ក្រោម​សីហនុ​ម្ដង​ទៀត ក៏សម្រេចចិត្ត​​បង្កើតគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យយ​ឡើង​វិញ​បន្ទាប់​ពី​សន្តិភាពក្នុង​ឆ្នាំ ១៩៩១នៅ​កម្ពុជា។ គណបក្ស​ត្រូវបាន​ប្រកួត​ប្រជែង​ក្នុង​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ឆ្នាំ​១៩៩៣ ប៉ុន្តែ​មិន​បាន​ទទួល​អាសនៈ​ណា​មួយ​ឡើយ។

លទ្ធផលបោះឆ្នោត

ព័ត៌មានបន្ថែម បោះឆ្នោត, ប្រធានគណបក្ស ...
Remove ads

ឯកសារយោង

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads