សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ី

សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ី (ភាសាអង់គ្លេស៖ Asian Football Confederation) សរសេរកាត់ថា AFC, គឺជាសហព័ន្ធមួយក្នុងចំណោមសហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់ទាំង ៦ របស់ហ្វីហ្វា និងត្រូវជាអង្គភាពគ្រប់គ្រងនៃសមាគមកីឡាបាល់ទាត់នៅអាស៊ីនិងអូស្ត្រាលី។ វាមានសមាជិកប្រទេសចំនួន ៤៧ ដែលសុទ្ធតែមានទីតាំងស្ថិតនៅទ្វីបអាស៊ីទាំងអស់ ចំណែកឯប្រទេសដែលឆ្លងទ្វីបគឺមិនរាប់បញ្ចូលឡើយ – ដូចជា អាស៊ែបៃសង់ ហ្សកហ្សី កាហ្សាក់ស្ថាន រុស្ស៊ី និងតួកគី។ ប្រទេសស៊ីប អាមេនី និងអ៊ីស្រាអែលគឺត្រូវជាសមាជិកUEFA ទោះបីជាប្រទេសទាំងបីនេះមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រនៅទ្វីបអាស៊ីក្តី។ ប្រទេសអូស្ត្រាលីដែលត្រូវជាអតីតសមាជិកនៃ OFC បានចូលរួមជាមួយសហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ីនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៦។ ក្វាម និងកោះម៉ារីអាណាខាងជើងដែលជាទឹកដីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅអូសេអានីក៏ត្រូវជាសមាជិកនៃ AFC ផងដែរ។ ទីក្រុងហុងកុង និងម៉ាកាវក៏ជាសមាជិកនៃ AFC ដែរ ទោះបីជាក្រុងទាំងពីរមិនមានឯករាជ្យពេញលេញក៏ដោយ (ត្រូវជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសរបស់ចិន)។

សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ី

អក្សរ​កាត់	AFC
ស្ថាបនា	៨ ឧសភា ១៩៥៤, ៦៦ ឆ្នាំមុន
ទីតាំងស្ថាបនា	ម៉ានីល ហ្វីលីពីន
ប្រភេទ	អង្គការកីឡា
ទី​ស្នាក់ការកណ្ដាល	ប៊ូគីតចាលីល, គូឡាឡាំពួ, ម៉ាឡេស៊ី
តំបន់ ​ដែល​ត្រូវ​បម្រើ	អាស៊ី (AFC)
សមាជិកភាព	សមាជិកសមាគមចំនួន ៤៧
ភាសា​ផ្លូវ​ការ	ភាសាអង់គ្លេស និងភាសាអារ៉ាប់[១]
ប្រធាន	សាលម៉ាន ប៊ីន អ៊ីប្រាហ៊ីម អាល់ កាលីហ្វា
អង្គលេខាធិការ	វីនសឺរ ចន[២][៣]
អង្គការ​មេ	ហ្វីហ្វា
បុត្រសម្ព័ន្ធ	៥ AFF CAFA EAFF SAFF WAFF
គេហទំព័រ	the-afc.com

សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ី (AFC) ត្រូវបានបង្កើតឡើងជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៤ នៅឯទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វីលីពីន។ ទីស្នាក់ការបច្ចុប្បន្នមានទីតាំងស្ថិតនៅទីក្រុងគូឡាឡាំពួ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ហើយមានលោកសាលម៉ាន ប៊ីន អ៊ីប្រាហ៊ីម អាល់ កាលីហ្វាជាប្រធាន។

ប្រវត្តិ

សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ីត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៤។ ប្រទេសសមាជិកស្ថាបនិកនៃ AFC មានដូចជា៖ អាហ្វកានីស្ថាន ភូមា(មីយ៉ាន់ម៉ា) សាធារណរដ្ឋចិន(ចិនតៃប៉ិ) ហុងកុង អ៊ីរ៉ង់ ឥណ្ឌា អ៊ីស្រាអែល ឥណ្ឌូនេស៊ី ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង ប៉ាគីស្ថាន ហ្វីលីពីន សិង្ហបុរី និងវៀតណាមខាងត្បូង។^[៤][៥]

ពានរង្វាន់ជើងឯកប្រចាំទ្វីបអាស៊ី គឺជាការប្រកួតកីឡាបាល់ទាត់ប្រចាំទ្វីបចំណាស់ជាងគេទីពីរនៅលើពិភពលោក ដោយមានក្រុមចំនួន ៤ ចូលរួមនៅក្នុងការប្រកួតដំបូងក្នុងឆ្នាំ១៩៥៦ នៅឯទីក្រុងហុងកុង។^[៦]

សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់នារីអាស៊ី (ALFC) គឺជាផ្នែកមួយនៃ AFC ដែលគ្រប់គ្រងកីឡាបាល់ទាត់នារីនៅអាស៊ី។ ក្រុមនេះបានបង្កើតនៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៦៨ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកីឡារវាងតៃវ៉ាន់ ហុងកុង ម៉ាឡេស៊ី និងសិង្ហបុរី។ នៅឆ្នាំ១៩៨៦ ALFC ក៏ត្រូវបញ្ចូលជាមួយ AFC ជាផ្លូវការ។^[៧] សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់នារីអាស៊ីបានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួតដូចជា៖ ពានរង្វាន់ជើងឯកនារីប្រចាំទ្វីបអាស៊ី (ចាប់ធ្វើឡើងដំបូងនៅឆ្នាំ១៩៧៥) ពានរង្វាន់ជើងឯកនារីប្រចាំទ្វីបអាស៊ីអាយុក្រោម១៩ឆ្នាំ និងពានរង្វាន់ជើងឯកនារីប្រចាំទ្វីបអាស៊ីអាយុក្រោម១៧ឆ្នាំ។

វាទប្បដិវាទ

សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ីធ្លាប់ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ពីបទបក្សពួកនិយមនយោបាយនិងសកម្មភាពអំពើពុករលួយពីមុនមក។

ហាឃីម អាល-អារ៉ៃប៊ីដែលបច្ចុប្បន្នត្រូវជាជនភៀសខ្លួននយោបាយកំពុងរស់នៅប្រទេសអូស្ត្រាលី, ធ្លាប់បានកងនគរបាលជាតិថៃចាប់ខ្លួនខណៈពេលកំពុងធ្វើដំណើរកំសាន្តនៅប្រទេសថៃក្នុងកំឡុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨។ លោកត្រូវបានប្រឈមនឹងការចោទប្រកាន់ពីការធ្វើបត្យាប័នពីរដ្ឋាភិបាលបារ៉ែនស្តីពីការចោទប្រកាន់ (មិនពិត) ជុំវិញការចូលរួមរបស់លោកនៅក្នុងការបះបោរនៅបារ៉ែនកាលពីឆ្នាំ២០១១។ ដោយសារតែប្រទេសថៃមិនបានចុះហត្ថលេខាលើអនុសញ្ញាទាក់ទងស្ថានការណ៍ជនភៀសខ្លួន លោកសាលម៉ាន ប៊ីន អ៊ីប្រាហ៊ីម អាល់ កាលីហ្វាដែលជាសមាជិករាជវង្សនៃប្រទេសបារ៉ែនបានកើតមានការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងដោយខ្លាយថារឿងទាំងនេះអាចនឹងបង្កឱ្យមានការប្រឆាំងជំទាស់ពីសំណាក់អន្តរជាតិ។ ទីបំផុត ប្រទេសអូស្ត្រាលីហើយនិងហ្វីហ្វាក៏សម្រេចចូលធ្វើអន្តរាគមន៍ហើយនៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩ ហាឃីមក៏ត្រូវមន្ត្រីថៃដោះលែងវិញ។ នេះគឺជាចំណុចមួយដែលបង្ហាញអំពីការរីករាលដាលនៃអំពើពុករលួយនយោបាយនៅក្នុងសហព័ន្ធ។^[៨][៩]

សមាជិកសមាគម

រូបទីស្នាក់ការ AFC នៅឯទីក្រុងគូឡាឡាំពួរ, ប្រទេសម៉ាឡេ។

AFC មានសមាជិកសមាគមចំនួន ៤៧ ដែលបែងចែកទៅជា ៥ តំបន់ផ្សេងៗគ្នា។^{[១០][១១][១២]}

កូដ	សមាគម	ក្រុមជម្រើសជាតិ	បង្កើត	ចូលជាសមាជិកហ្វីហ្វា	ចូលជាសមាជិក AFC	សមាជិកគអអ
សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ីខាងលិច (WAFF) (១២)
QAT	កាតា	(បុរស,នារី)	១៩៦០	១៩៧២	១៩៧៤	ស្រប
KUW	គុយវ៉ែត	(បុរស,នារី)	១៩៥២	១៩៦៤	១៩៦៤	ស្រប
PLE	ប៉ាឡេស្ទីន	(បុរស,នារី)	១៩២៨	១៩៩៥	១៩៩៥	ស្រប
BHR	បារ៉ែន	(បុរស,នារី)	១៩៥៧	១៩៦៨	១៩៦៩	ស្រប
YEM	យេម៉ែន	(បុរស,នារី)	១៩៦២	១៩៨០	១៩៨០	ស្រប
LBN	លីបង់	(បុរស,នារី)	១៩៣៣	១៩៣៦	១៩៦៤	ស្រប
SYR	ស៊ីរី	(បុរស,នារី)	១៩៣៦	១៩៣៧	១៩៧០	ស្រប
JOR	ហ្សកដានី	(បុរស,នារី)	១៩៤៩	១៩៥៦	១៩៧០	ស្រប
IRQ	អ៊ីរ៉ាក់	(បុរស,នារី)	១៩៤៨	១៩៥០	១៩៧០	ស្រប
KSA	អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត	(បុរស)	១៩៥៦	១៩៥៦	១៩៧២	ស្រប
OMA	អូម៉ង់	(បុរស,នារី)	១៩៧៨	១៩៨០	១៩៨០	ស្រប
UAE	អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម	(បុរស,នារី)	១៩៧១	១៩៧៤	១៩៧៤	ស្រប
សមាគមកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ីកណ្តាល (CAFA) (៦)
KGZ	កៀគីស្ថាន	(បុរស,នារី)	១៩៩២	១៩៩៤	១៩៩៣	ស្រប
TJK	តាជីគីស្ថាន	(បុរស,នារី)	១៩៣៦	១៩៩៤	១៩៩៣	ស្រប
TKM	តួកមេនីស្ថាន	(បុរស,នារី)	១៩៩២	១៩៩៤	១៩៩៣	ស្រប
IRN	អ៊ីរ៉ង់	(បុរស,នារី)	១៩២០	១៩៤៨	១៩៥៤	ស្រប
UZB	អ៊ូសបេគីស្ថាន	(បុរស,នារី)	១៩៤៦	១៩៩៤	១៩៩៣	ស្រប
AFG	អាហ្វកានីស្ថាន	(បុរស,នារី)	១៩៣៣	១៩៤៨	១៩៥៤	ស្រប
សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ីខាងត្បូង (SAFF) (៧)
NEP	នេប៉ាល់	(បុរស,នារី)	១៩៥១	១៩៧២	១៩៥៤	ស្រប
BAN	ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស បង់ក្លាដេស បង់ក្លាដេស	(បុរស,នារី)	១៩៧២	១៩៧៦	១៩៧៤	ស្រប
PAK	ប៉ាគីស្ថាន	(បុរស,នារី)	១៩៤៧	១៩៤៨	១៩៥៤	ស្រប
BHU	ភូតាន	(បុរស,នារី)	១៩៨៣	២០០០	១៩៩៣	ស្រប
MDV	ម៉ាល់ឌីវ	(បុរស,នារី)	១៩៨២	១៩៨៦	១៩៨៤	ស្រប
SRI	ស្រីលង្កា	(បុរស,នារី)	១៩៣៩	១៩៥២	១៩៥៤	ស្រប
IND	ឥណ្ឌា	(បុរស,នារី)	១៩៣៧	១៩៤៨	១៩៥៤	ស្រប
សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ាន (AFF) (១២)
CAM	កម្ពុជា	(បុរស,នារី)	១៩៣៣	១៩៥៤	១៩៥៤	ស្រប
THA	ថៃ	(បុរស,នារី)	១៩១៦	១៩២៥	១៩៥៤	ស្រប
TLS	ទីម័រខាងកើត	(បុរស,នារី)	២០០២	២០០៥	២០០២	ស្រប
BRU	ប៊្រុយណេ	(បុរស,នារី)	១៩៥២	១៩៧២	១៩៦៩	ស្រប
MAS	ម៉ាឡេស៊ី	(បុរស,នារី)	១៩៣៣	១៩៥៤	១៩៥៤	ស្រប
MYA	មីយ៉ាន់ម៉ា	(បុរស,នារី)	១៩៤៧	១៩៤៨	១៩៥៤	ស្រប
VIE	វៀតណាម	(បុរស,នារី)	១៩៦០	១៩៥២	១៩៥៤	ស្រប
SIN	សិង្ហបុរី	(បុរស,នារី)	១៨៩២	១៩៥២	១៩៥៤	ស្រប
PHI	ហ្វីលីពីន	(បុរស,នារី)	១៩០៧	១៩៣០	១៩៥៤	ស្រប
LAO	ឡាវ	(បុរស,នារី)	១៩៥១	១៩៥២	១៩៦៨	ស្រប
AUS	អូស្ត្រាលី[m ១][m ២]	(បុរស,នារី)	១៩៦១	១៩៦៣	២០០៦	ស្រប[m ៣]
IDN	ឥណ្ឌូនេស៊ី	(បុរស,នារី)	១៩៣០	១៩៥២	១៩៥៤	ស្រប
សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អាស៊ីខាងកើត (EAFF) (១០)
PRK	កូរ៉េខាងជើង	(បុរស,នារី)	១៩៤៥	១៩៥៨	១៩៧៤	ស្រប
KOR	កូរ៉េខាងត្បូង	(បុរស,នារី)	១៩២៨	១៩៤៨	១៩៥៤	ស្រប
GUM	ទំព័រគំរូ:ទិន្នន័យប្រទេស ហ្គួហាន ក្វាម[m ១]	(បុរស,នារី)	១៩៧៥	១៩៩៦	១៩៩១	ស្រប[m ៣]
CHN	ចិន	(បុរស,នារី)	១៩២៤	១៩៣១	១៩៧៤	ស្រប
TPE	ចិនតៃប៉ិ[m ៤]	(បុរស,នារី)	១៩៣៦	១៩៥៤	១៩៥៤	ស្រប
JPN	ជប៉ុន	(បុរស,នារី)	១៩២១	១៩២១	១៩៥៤	ស្រប
MAC	ម៉ាកាវ	(បុរស,នារី)	១៩៣៩	១៩៧៨	១៩៧៨	គ្មាន[m ៥]
NMI	កោះម៉ារីអាណាខាងជើង[m ១][m ៦]	(បុរស,នារី)	២០០៥	N/A	២០០៩	គ្មាន[m ៧]
MNG	ម៉ុងហ្គោលី	(បុរស,នារី)	១៩៥៩	១៩៩៨	១៩៩៣	ស្រប
HKG	ហុងកុង	(បុរស,នារី)	១៩១៤	១៩៥៤	១៩៥៤	ស្រប

កំណត់សម្គាល់

1. ជារដ្ឋនៅអូសេអានីតែមានសមាជិកភាពក្នុង AFC។
2. អតីតសមាជិកនៃសហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អូសេអានី (១៩៦៦–១៩៧២, ១៩៧៨–២០០៦), ចូលជាមួយ AFC។
3. រដ្ឋនៅអូសេអានីដែលជាសមាជិកនៃគណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកជាតិអូសេអានីច្រើនជាជាងក្រុមប្រឹក្សាអូឡាំពិកអាស៊ី។
4. អតីតសមាជិកសហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់អូសេអានី (១៩៧៦–១៩៨២) ហើយចូលជាមួយ AFC នៅឆ្នាំ១៩៨២។
5. Macau's Olympic Committee is an OCA member, but not an IOC member.
6. Associate AFC member, not a FIFA member.
7. ជាផ្នែកនៃគណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកនៃសហរដ្ឋអាមេរិក។

អតីតសមាជិក

• សមាគមកីឡាបាល់ទាត់អ៊ីស្រាអែល (១៩៥៤–១៩៧៤) ត្រូវបានបណ្តេញចេញពី AFC នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៤ ដែលជាលទ្ធផលនៃសំណើរបស់គុយវ៉ែតដែលត្រូវបានអនុម័តដោយសំឡេង ១៧ ទល់នឹង ១៣ ដោយមានអនុវប្បវាទ ៦។^[១៣] វាត្រូវបានក្លាយជាសមាជិកពេញសឹទ្ធិរបស់យូហ្វានៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៤។
• កីឡាបាល់ទាត់នូវែលសេឡង់ បានចូលជាមួយ AFC នៅឆ្នាំ១៩៦៤^[១៤] ហើយចេញនៅទៅវិញក្នុងឆ្នាំ១៩៦៦ បន្ទាប់ពីខ្លួនក្លាយជាសមាជិកស្ថាបនិកនៃ OFC។
• សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់យេម៉ែនខាងត្បូង, ១៩៧២–១៩៩០។^[១៥]
• សហព័ន្ធកីឡាបាល់ទាត់កាសាក់ស្ថាន (១៩៩៣–២០០២) បានក្លាយជាសមាជិកពេញសឹទ្ធិរបស់យូហ្វាក្នុងឆ្នាំ២០០២។

អ្នកឧបត្ថម

ខាងក្រោមនេះគឺជាក្រុមហ៊ុនអ្នកឧបត្ថម (sponsors) របស់ AFC^[១៦] ៖

• អេមីរ៉ាត
• សាជីវកម្មនីកុន
• គីរីន
• អាសាហ៊ី
• តូយ៉ូតា
• សៃសុន
• ម៉ាគីតា
• ហ្វាម៉ាលីម៉ាត
• KDDI
• មុលថិន
• ថិកហ័យអឺរ
• មីកូល័រ