Драгош

Драгош — село во областа Пелагонија, во Општина Битола, во околината на градот Битола и во непосредна близина на државната граница со Грција.

Драгош
Воздушен поглед на селото Драгош
Драгош Местоположба на Драгош во Македонија Драгош на карта
Координати 40°52′59″N 21°21′0″E
Регион	Пелагониски
Општина	Битола
Област	Пелагонија
Население	10 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	7223
Повик. бр.	047
Шифра на КО	02045
Надм. вис.	653 м
Слава	Илинден
Драгош на општинската карта Атарот на Драгош во рамките на општината
Драгош на Ризницата

Потекло и значење на името

Името на селото доаѓа личното име на некој Драго или Драгош, кој прв се населил на оваа месност.^[2]

Географија и местоположба

Улица во селото

Селото се наоѓа во Пелагонија, во крајниот јужен дел на Битолското Поле и на територијата на Општина Битола, под источната страна на планината Баба, со што може да се смета како потпелистерско село. Воедно, атарот на селото се допира со државната ганична линија со Грција.^[3] Селото е ридско, чии куќи се издигаат на надморска височина од 650 до 700 метри. Од градот Битола, селото е оддалечено 21 километар во јужна насока, додека од регионалниот пат 2333 е оддалечено 1,1 километар.^[3]

До селото води асфалтен пат, кој се двои од регионалниот пат 2333.

Драгош е потпланинско село, вовлечено во долината на Драгошка Река, а 800 метри јужно од него се протега државната граница со Грција. Најблиско село е Опсирино (денес во Леринско), кое се наоѓа јужно од Драгош. Други блиски околни села се: Граешница на север, Кишава на северозапад, Лажец на североисток, Света Петка (во Грција) на југоисток и Раково (во Леринско) на југозапад. Во минатото, водата за пиење се добивала од бунари.^[4]

Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Невестина, Бела Вода, Преслап, Горни Ниво, Коловоз, Крив Камен, Гнојиште, Кишавско Патче, Дренче, Стамат, Закланик, Чука, Под Корија, Палего, Завој, Емирица, Тумба, Сува Река и Ластојца.^[4]

Селото има низински тип и во него јасно се изделуваат маалата. Селото е поделено на четири маала: Бандевско, Колевско, Средно и Горно.^[4]

Историја

Жени и дете во носии од селото (ноември 1916 г.)

Драгош се смета за многу старо село, во него има голем број на староседелски и стари доселени родови со непознато потекло. Селото растело по природен пат, како и со доселениците што доаѓале. За време на турското ропство жителите на селото имале нешто своја земја. Таа воглавно била на неплодните делови на атарот.^[4]

Селото се споменува во 1638 година (помеѓу 16 и 25 април) во една изјава дадена пред судот од Петко, син на Јорго, од село Драгош - Битолско, дека примил од Хусеин-бег црвена чоја и пари за бричење на неговиот син кој бил земен како данок во крв (девширме).^[5]

Вкупно 3 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.^[6]

Стопанство

Сретселото

Атарот на селото зафаќа простор од 12 км². На него преовладуваат шумите на површина од 512,5 хектари, на обработливото земјиште отпаѓаат 363,5 хектари, а на пасиштата 236,3 хектари.^[3]

Селото, во основа, има мешовита земјоделска функција.^[3]

Дел од населението во минатото морало да оди на печалба, работејќи во Романија, Бугарија, Србија и Северна Америка. Заминувањето на печалба престанало по Првата светска војна.^[4]

Со заработените пари од печалба, на почетокот на XX век, селаните купиле доста земјиште во полето источно од Драго, со што неговиот атар се проширил. Купената земја припаѓала на Арбанасите населени во селото Лажец. Во 1912 година, со промена на границата околу 60 хектари обработлива земја припаднала на Грција и неа ја обработуваат селаните од Опсирино и Света Петка.^[4]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 627 —     1953 605 −3.5% 1961 449 −25.8% 1971 599 +33.4% 1981 429 −28.4%	Година Нас. ±% 1991 101 −76.5% 1994 44 −56.4% 2002 33 −25.0% 2021 10 −69.7%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Драгош живееле 800 жители, сите Македонци.^[7]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 година, Драгош се води како чисто македонско село во Битолската Каза на Битолскиот Санџак со 65 куќи.^[8]

Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Драгош имало 760 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.^[9]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 550 Македонци.^[10]

Во 1961 година селото броело 449 жители, а во 1994 година 44 жители, македонско население.^[3]

Според пописот од 2002 селото броело 33 жители, сите Македонци.^[11]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 10 жители, од кои 9 Македонци и 1 лице без податоци.^[12]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	800	760	627	605	449	599	429	101	44	33	10

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[13]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[14]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[15]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[16]

Родови

Драгош е македонско православно село, во селото има староседелци и доселеници.^[4]

Според истражувањата од 1953 година, родови во селото:

• Староседелски и доселенички со непозната старина родови: Шунтовци (4 к.), Јосифовци (3 к.), Јоновци (2 к.), Мамалевци (2 к.), Мусалевци (2 к.), Шановци (2 к.), Анѓелевци (2 к.), Поповци (2 к.), Радевци (1 к.), Кастревци (1 к.), Атанасовци (1 к.), Миновци (1 к.), Ќифтевци (1 к.), Чифкаровци (1 к.), Јолевци (1 к.), Богојевци (3 к.), Пачовци (3 к.), Грдановци (2 к.) и Јанкуловци (1 к.).
• Доселени родови со позната старина: Бандевци (18 к.) се делат на Рендевци, Пурлевци, Шапкаровци и други. Доселени се од некое село во сливот на Бабуна; ’Ржановци (8 к.) и Васковци (4 к.), потекнуваат од ист предок доселени се од некое село во Преспанско; Бакаловци (2 к.), и тие доселени се од Преспанско; Дујовци (4 к.) и Нешовци (2 к.), доселени од исто место како и Бандевци; Трајановци (5 к.), доселени се од селото Груништа, во Мариово, овде се доселил Трајан; Гасковци (3 к.) и Раковчевци (2 к.), доселени се од некое село во околината на Лерин; Перало (1 к.), доселени се од некое село во Мариово; Ќосевци (1 к.), доселени се во турско време од селото Гугово во Воденско.

Иселеништво

Се знае за следните иселеници од селото: Шамовци (2 к.), се иселени во Породин, Ѓеферовци (2 к.) и Драговци (2 к.), се иселени во Лажец, Илијевци (1 к.), се иселени во Жабјани, а постари иселеници има и во Битола и САД (10 семејства).^[4]

Од селото емигрирало околу 800 жители, а најголем дел од нив во градовите Битола и Скопје, прекуокеанските земји и Европа.^[4]

Општествени установи

• Поранешно основно училиште

• 
  Автобуска постојка
• 
  Поранешното основно училиште

Самоуправа и политика

На крајот од XIX век, Драгош било чисто македонско село во Битолската Каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Битола, која била проширена при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Бистрица.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Битола. Во периодот од 1955 до 1965 година, селото влегувало во рамките на тогашната општина Бистрица.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Велушина, во која покрај селото Драгош се наоѓале селата Барешани, Велушина, Граешница, Жабени, Канино, Кишава, Лажец, Олевени, Острец и Породин. Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната општина Граешница, во која влегувале селата Граешница, Драгош и Кишава.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 0144 според Државната изборна комисија, сместено во простории на објект на општината.^[17]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 24 гласачи.^[18] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 25 гласачи.^[19]

Културни и природни знаменитости

Поглед на Драгошкиот манастир

Археолошки наоѓалишта^[20]

• Ластојца — некропола од железно време.

Цркви^[21]

• Црква „Св. Никола“ — главна селска и гробишна црква изградена во втората половина на XIX век;
• Црква „Св. Варвара“ — се наоѓа под селото. Градена е на темели од старо време;
• Црква „Св. Илија“ — манастирска црква; и
• Црква „Св. Недела“ — мала црква над селото во месноста Присој изградена во 30^тите години на XX век; и
• Црква „Св. Петка“ — мала црква над црквата „Св. Недела“.

Манастири

• Драгошки манастир — манастир на самата гранична линија

Споменици

• Спомен-плоча од НОБ

Реки

• Драгошка Река — река низ селото

• 
  Спомен-плоча на НОБ
• 
  Реката низ селото
• 
  Манастирската црква „Св. Илија“
• 
  Црквата „Св. Недела“
• 
  Главната селска црква „Св. Никола“
• 
  Црквата „Св. Варвара“

Редовни настани

Слави^[4]

• Илинден (2 август) — селска и манастирска слава

Личности

Родени во или по потекло од Драгош

• Димко Николов (1883-1908) - македонски револуционер;
• Ѓорѓи Јовановски (1922-1944) - партизан, учесник во НОБ;^[22]
• Спиро Спасевски (1924-1944) - партизан, учесник во НОБ;

Култура и спорт

Во селото порано постоел фудбалски клуб „Илинден“.

Галерија

• 
  Куќа во селото
• 
  Чешма
• 
  Стара куќа во селото
• 
  Влезот на училиштето
• 
  Куќа во селото

Поврзано

• Општина Битола
• Пелагонија