Скопско педагошко училиште

Педагошко машко училиште во Скопје — еден од најстарите средни училишта во Скопје. Таа имала за цел да подготват ученици за свештениство во скопската епархија и за цела Македонија. Педагошките курсеви од Солунската машка гимназија се преместувале во скопското училиште, коешто дотогаш е четирикласно. Кон училиштето е создаден пансион, а на способните и заслужиле ученици се давале стипендии.

Скопско педагошко училиште
Печат на училиштето во 1902 година
Место
Општина:	Скопски Санџак, сега дел од Општина Центар
Место:	Црква „Рождество на Пресвета Богородица“ - Скопје
Основни информации
Основано:	1895 г.[1]
Директор:	Христо Матов — прв диреток
Број на ученици:	над 250
Контактни информации

Дејност

Учители и ученици од педагошкото училиште – први клас, 1908 г. Димитар Софкаров од Велес, непознат учител од Штип, Павел Ковачев, Атанасов, Трајко Благоев – тогашниот директор на училиштето, архимандрит Протасиј, Ефремов, Александар Иванов и други

Учители и ученици од Педагошкото училиште во Скопје. Александар Иванов, Димитар Галев, архимандрит Протасиј, Павел Ковачев, Димитар Софкаров и други

Учители од педагошкото училиште – Тодор Паскалев, Христо Николов, ѓакон Неофит Пасков, Коста Николов (седнатиот лево на првиот ред). Скопје, 7 јули 1900 г.

Воспитно-образовната институција е наследник на машкото неисполнето четирикласното училиште во Скопје. Во градот тогаш имало и женско четирикласно неисполнето училиште.^[2] Во учебната година 1895-1896, Бугарската егзархија го прогласило машкото училиште за педагошко училиште, отворајќи го првиот педагошки курс. Така училиштето било преобразено во третокласно и педагошко училиште, а следната учебна година 1896-1897 училиштето веќе имало втора година.^[3] Училиштето било сместено во пренаменета општинска зграда до црквата „Света Богородица“. Бројот на ученици постојано се зголемувало и скопското училиште било меѓу најпосетуваните во цела Македонија. Во првата година 10 наставници предавале 200 ученици, а следната година достигнувале 250 ученици.

Паралелно со педагошкото училиште било создадено и четирикласното скопско женско училиште во кое во прва година имало 50 ученички и 5 учителки. Со двете училишта раководниот генерален директор бил назначен од Бугарската егзархија.

Во 1902 година егзархијата одлучиле да отвораат скопско свештеничко училиште.^[4] Распределбата на часовите во трите скопски училишта - машки педагошки, женски и свештенички - било договорено меѓу учителите во нив и со Бугарската егзархија.^[5]

Во женското училиште во учебната 1901/1902 година директорот Иван Благоев предавал бугарски јазик, физика и антропологија, а учителите од машкото училиште Димитар Галев — педагогија и Никола Јанишлиев — пеење, хемија, минералогија и антропологија.^[6] Училиштето станало петто одделение од учебната година 1902/1903; учители од машкото училиште, кои предавале тогаш и таму, биле таткото Протасиј (Божјиот закон), Д. Галев (педагогија), Н. Јанишлиев (пеење, хемија, минералогија) и Хр. Николов (француски).^[7]

Одделно, во Скопје e отворено и српско училиште во 1892 година, католичко во 1894 година и влашко училиште во 1896 година, имало и 2 грчки и 1 еврејско училиште.^[8]

Директор и главен учител во 1895-1898 година бил македонскиот револуционер Христо Матов, кој накратко ја прекинал работата бидејќи бил во затвор по разоткривањето на Виничката афера.

Училиштето постоело до 1913 година. Нејзината дејност била обновена за време на Првата светска војна (1915 – 1918). Но после војната било укинато.

Професори и ученици

Прва генерација на матуранти (1897/1898)[9]
Професори Број Име Родно место Должност 1. Христо Матов Струга Директор и заменик професор по литература 2. ѓакон Неофит Охрид Професор по црковна историја 3. Димитар Павлов Штип Професор по француски јазик и псалтир 4. Панајот Манов Штип Професор по природни науки 5. Христо Димитров Штип Лекар во пансиона и професор по хигиена 6. Атанас Михајлов Бобишта Професор по психологија, пракса и надзорник во пансионот 7. Сребрен Поп Петров Горно Врбени Професор по литература 8. Евтим Наков Кочани Професор по математика и надзорник во пансионот 9. Хасан ефенди Скопје Професор по Турски јазик 10. Тодор Паскалев Старчишта Професор по историја и економска политика 11. Павел Ковачев Свиленград Професор по педагогија 12. Иван Караџов Лешко Професор по музичко
Ученици Број Име Родно место 1. Костадин Кипров Мехомија 2. Илија Крантев Скребатно 3. Иван Алексиев Дебар 4. Христо Настев Штип 5. Михаил Лазаров Лабаница 6. Михаил Хаџи Петров Јакоруда 7. Атанас Поп Георгиев Блатец 8. Зафир Тасев Долно Трогерци 9. Андреја Кожухаров Скопје 10. Сава Неделков Тетовско 11. Спиро Крстев Тетово 12. Алекси Поп Нацев Немањици 13. Петар Курдов Свиленград 14. Стефан Поп Филипов Јакоруда 15. Филип Манолов Емборе 16. Наум Дорев Ресен 17. Захари Новев Горна Бањица 18. Трајчо Гочов Ораовец 19. Тодор Пејков Велес 20. Кирил Стојанов Маврово 21. Славејко Манчов Велес 22. Димитар Атанасов Пазарџик 23. Стојан Филипов Старчишта 24. Никола Костадинов Ќустендил 25. Захари Дојчинов Скопје 26. Климент Хаџов Струга 27. Тома Поп Григоров Гостивар 28. М. Мицков Свети Никола 29. Алексиев ? 30. Стојче Зафиров Свети Никола 31. Антон Михајлов Штип 32. Милан Трнско 33. Благој Пуздерлиев Штип 34. Иван Зафиров Чучков Ново село (Штипско) 35. Игнат Мангаров Кратово 36. Тодор Хаџи Илиев Скопје 37. Мане Мишев Пилатов Штип 38. Георги Батилов Неврокопско 39. Трајчо Благоев Владимирово 40. Никола Младенов Крива Паланка 41. Григор Димитров Виница 42. Пене Петрев Младчев Штип 43. Петар Ѓаков Велес 44. Милан Коцев Добутов Штип 45. Трајчо Китанов Гостивар 46. Иван Трајков Куманово 47. Васил Георгиев Куманово 48. Спиро Стефанов Скопје 49. Тодор Александров Ново село (Штипско) 50. Крсте Митев Гостивар 51. Стефан Поп Костадинов Крива Паланка

Први клас во училиштето во 1901 г.

Сведетелство за матура на Тодор Александров од скопското машко третокласно и педагошко училиште во Скопје - 21 јуни 1898 година.

Дипломата на Ангел Голомехов од четирикласното педагошко училиште во Скопје, 1892 година.

Други истакнати македонски матуранти во училиштето се:

• Алексо Мартулков, револуционер и социјалист.^[10]
• Ѓорѓи Ацев, револуционер и член на МРО.^[11]
• Атанас Албански, револуционер.
• Борис Дрангов, револуционер и воен офицер.
• Методија Шаторов — Шарло, револуционер и комунист.^[12]
• Дончо Лазаров, револуционер
• Иван Ингилизов, револуционер
• Наум Томалевски, револуционер
• Панко Брашнаров, револуционер и социјалист
• Павел Шатев, револуционер и анархист
• Тодор Александров, револуционер и водач на ВМРО (Автономисти)

Документи

• 
  Писмо до бугарскиот егзарх, 1902 г., с. 1
• 
  Писмо до бугарскиот егзарх, 1902 г., с. 2
• 
  Писмо до бугарскиот егзарх, 1902 г., с. 3
• 
  Писмо до бугарскиот егзарх, 1902 г., с. 4
• 
  Потпис на тогашниот директор Стојан Каблешков

Поврзано

• Солунска машка гимназија
• Битолска машка гимназија