Adolf Hitler

Adolf Hitler^ⓘAdolf Hitler (wym. /ˈadɔlf ˈhɪtlɐ/; ur. 20 kwietnia 1889 w Braunau am Inn, zm. 30 kwietnia 1945 w Berlinie) – niemiecki polityk pochodzenia austriackiego, kanclerz Rzeszy od 30 stycznia 1933, Wódz i kanclerz Rzeszy (niem. Der Führer und Reichskanzler) od 2 sierpnia 1934 do śmierci; twórca i dyktator III Rzeszy, przywódca Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP), ideolog narodowego socjalizmu; zbrodniarz wojenny, odpowiedzialny za zbrodnie przeciw ludzkości. Uznawany za osobiście odpowiedzialnego za politykę rasową III Rzeszy i śmierć milionów ludzi zabitych podczas jego rządów – w tym – za Holocaust i Porajmos.

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „Hitler”. Zobacz też: inne znaczenia.

Zobacz też: inne znaczenia.

Quick facts: Data i miejsce urodzenia, Data i mi... ▼

Adolf Hitler

Oficjalny portret Adolfa Hitlera (1938)
Data i miejsce urodzenia	20 kwietnia 1889 Braunau am Inn
Data i miejsce śmierci	30 kwietnia 1945 Berlin
Kanclerz Rzeszy
Okres	od 30 stycznia 1933 do 30 kwietnia 1945
Przynależność polityczna	Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników
Poprzednik	Kurt von Schleicher
Następca	Joseph Goebbels
Wódz Rzeszy[uwaga 1]
Okres	od 2 sierpnia 1934 do 30 kwietnia 1945
Przynależność polityczna	Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników
Poprzednik	Paul von Hindenburg (jako Prezydent Rzeszy)
Następca	Karl Dönitz (jako Prezydent Rzeszy)
Naczelny Dowódca Wehrmachtu
Okres	od 4 lutego 1938 do 30 kwietnia 1945
Poprzednik	Werner von Blomberg
Następca	Karl Dönitz
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Urodził się na obszarze ówczesnych Austro-Węgier i wychował się w pobliżu Linzu. W 1913 przeniósł się do Niemiec. W czasie I wojny światowej walczył na froncie zachodnim. W 1919 wstąpił do Niemieckiej Partii Robotników (DAP). W 1923 usiłował przejąć władzę w wyniku nieudanego zamachu stanu w Monachium i został pozbawiony wolności na pięć lat. Tam stworzył pierwszy tom Mein Kampf (Moja walka). W 1924 z pomocą charyzmatycznych przemówień i nazistowskiej propagandy atakował traktat wersalski oraz promował pangermanizm, antysemityzm i antykomunizm. Dzięki temu zyskał powszechne poparcie.

W listopadzie 1932 roku partia nazistowska miała najwięcej miejsc w niemieckim Reichstagu, ale nie miała większości. W rezultacie żadna partia nie była w stanie utworzyć większości parlamentarnej popierającej kandydata na kanclerza. Były kanclerz Franz von Papen i inni konserwatywni przywódcy przekonali prezydenta Paula von Hindenburga, by 30 stycznia 1933 mianował Hitlera na stanowisko kanclerza. Wkrótce potem rozpoczął się proces przekształcania Republiki Weimarskiej w III Rzeszę. Dążył do wyeliminowania Żydów z Niemiec i ustanowienia nowego ładu, aby przeciwdziałać temu, co uważał za niesprawiedliwość międzynarodowego porządku zdominowanego przez Wielką Brytanię i Francję po I wojnie światowej. Pierwsze sześć lat jego władzy zaowocowało szybkim ożywieniem gospodarczym po Wielkim kryzysie, zniesieniem ograniczeń nałożonych na Niemcy i aneksją terytoriów zamieszkanych przez miliony Niemców.

Poszukiwał Lebensraum (dosł. „przestrzeni życiowej”) dla narodu niemieckiego w Europie Wschodniej. Był ściśle zaangażowany w operacje wojskowe podczas wojny. Prowadzona pod jego przywództwem agresywna polityka zagraniczna oraz atak na Polskę 1 września 1939 roku doprowadziły do rozpoczęcia przez Niemcy II wojny światowej, w wyniku której zginęło ok. 50 milionów ludzi[1]. W czerwcu 1941 roku zarządził inwazję na Związek Radziecki. Do końca 1941 roku siły niemieckie i państwa Osi zajęły większość Europy i Afryki Północnej. Po 1941 roku sytuacja ulegała odwróceniu, a w 1945 wojska alianckie pokonały wojska niemieckie. 29 kwietnia 1945 roku poślubił swoją wieloletnią kochankę Evę Braun w bunkrze Führera w Berlinie. Niecałe dwa dni później para popełniła samobójstwo, aby uniknąć schwytania przez sowiecką Armię Czerwoną. Ich zwłoki zostały spalone.