Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Języki mieszane
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Języki mieszane[1], języki hybrydowe[2][3] – języki kształtujące się w sytuacji kontaktu językowego, łączące elementy dwóch lub kilku języków[4]. Ich status z perspektywy językoznawstwa historyczno-porównawczego nie został dobrze ustalony[3]. Przeważnie powstają w społecznościach dwujęzycznych[5].
Na płaszczyźnie strukturalnej i słownikowej języki mieszane dają się sprowadzić do języków źródłowych (przeważnie dwóch), czym różnią się od innych typów języków kontaktowych: pidżynowych i kreolskich[5]. Morfosyntaktyka pochodzi z jednego języka, słownictwo zaś z drugiego[6]. U genezy języków pidżynowych i kreolskich najczęściej stoi szereg różnych języków, i choć korzenie ich słownictwa są łatwe do ustalenia, to ich struktura gramatyczna ma zwykle niejasne, trudne do określenia podłoże[5][7]. Do wyróżników języka mieszanego należą także inne okoliczności powstawania oraz sposób funkcjonowania w przestrzeni społecznej. O ile języki kreolskie powstają z potrzeby porozumienia się między różnymi grupami ludności, to języki mieszane kształtują się w grupach, które już mają wspólne środki komunikacji[8][9]. Język mieszany często współistnieje z pokrewnymi mu językami źródłowymi, niekoniecznie spełniając dla danej społeczności rolę języka ojczystego, w przeciwieństwie do języków kreolskich, które są przyjmowane jako prymarne języki etniczne[8]. Języki mieszane służą wyrażaniu nowej tożsamości społecznej[8] lub podtrzymywaniu tożsamości etnicznej w nowym środowisku językowym[9].
Języki mieszane należą do kategorii języków kontaktowych, podobnie jak języki pidżynowe i kreolskie[4]. Często, choć nie zawsze, języki mieszane są wyraźnie odróżniane od pidżynowych i kreolskich[10][11]. W innym ujęciu języki pidżynowe i kreolskie rozpatruje się jako typy języków mieszanych[3][12][13]. Językami mieszanymi zajmuje się subdyscyplina językoznawstwa – kreolingwistyka[1]. W języku angielskim języki mieszane bywają określane różnymi terminami; poza określeniem mixed languages w użyciu są terminy: split languages, intertwined languages, hybrid languages, fusion languages, fused lects[14].
Pewien stopień wymieszania wykazują wszystkie języki świata, czego świadectwem jest występowanie zapożyczeń słownikowych (np. w przypadku języka angielskiego jedynie ok. 26% leksyki ma pochodzenie germańskie)[15]. Rozróżnienie między językami mieszanymi a językami podlegającymi zjawiskom socjolingwistycznym (kontakt językowy, code switching – przełączanie kodów, zapożyczanie itp.) nie zostało dobrze wypracowane na gruncie lingwistyki[16]. Niektórzy językoznawcy wskazują jednak na istnienie zjawiska mieszania (hybrydyzacji) języków, a języki mieszane uznają za odrębną warstwę języków, skutecznie wymykającą się tradycyjnym teoriom lingwistycznym[3][17]. Przykładowo V. Velupillai (2015) omawia języki mieszane jako samodzielne i pełnoprawne systemy językowe, stwierdzając, że nie chodzi o prostą modyfikację języków źródłowych czy też jednostkowy code switching. Ich użycie trzyma się bowiem spójnych wzorców (zarówno na poziomie jednostki, jak i zbiorowości), a zmiany następujące w językach źródłowych niekoniecznie znajdują odzwierciedlenie w języku mieszanym[8]. Początkowa dwujęzyczność (znajomość języków źródłowych) może wręcz zostać utracona w późniejszych pokoleniach[18].
Do postulowanych języków mieszanych lub języków wykazujących pewne cechy hybrydowe należą m.in. następujące języki: miszif (Ameryka Północna; mieszanka języka kri i kanadyjskiej odmiany języka francuskiego), Media Lengua (Ekwador; łączący gramatykę keczua z leksyką hiszpańską)[6][19], ma’a/mbugu (Tanzania; łączący gramatykę bantu z leksyką kuszycką)[6], pecok i javindo (Indonezja, nakładające cechy gramatyki malajskiej i jawajskiej na holenderską bazę leksykalną)[20], malajski makasarski (Indonezja; łączący leksykę malajską z elementami gramatyki makasarskiej)[21], malajski Sri Lanki (Sri Lanka, łączący leksykę malajską z gramatyką tamilską i syngaleską)[22], tetum/tetun-dili (Timor Wschodni, czerpiący z zasobów austronezyjskiego tetum i zasobów portugalskich, w tym leksyki portugalskiej)[23][24], wutun (Chiny, łączący leksykę mandaryńską ze strukturą języka amdo)[25], wilamowski (Wilamowice, mieszający pierwotne podłoże germańskie z elementami języka polskiego)[26].
Pod pojęciem języków mieszanych rozumie się też takie odmiany językowe, w których jednocześnie występują składniki języka standardowego (ogólnego) i elementy dialektalne. Kody mieszane wykształciły się chociażby w Polsce, łącząc elementy języka ogólnopolskiego i gwar wiejskich[27].
Remove ads
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads