Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Lista kobiet szefowych państw i rządów

lista w projekcie Wikimedia Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Lista kobiet szefowych państw i rządów
Remove ads

Lista kobiet szefowych państw i rządów – obejmuje zestawienie kobiet pełniących funkcję szefowej państwa w republikańskim systemie ustrojowym, zestawienie wszystkich kobiet pełniących funkcję szefowej rządu oraz listę obecnych monarchiń i wszystkich kobiet pełniących funkcję gubernatora generalnego.

Thumb
Posąg Kleopatry VII, ostatniego hellenistycznego króla Egiptu

Historia sprawowania władzy przez kobiety sięga swymi korzeniami okresu starożytności. W I połowie XX wieku, wraz upowszechnianiem się republikańskiego ustroju politycznego, kobiety po raz pierwszy zasiadły w fotelu prezydenckim i przewodniczyły pracom gabinetu. Pod koniec I wojny światowej pierwsza kobieta objęła urząd szefowej rządu, natomiast w czasie II wojny światowej kobieta po raz pierwszy stanęła na czele państwa. Najwyższe urzędy państwowe najwcześniej zajęły kobiety z państw socjalistycznych.

W 1997 powstała organizacja Council of Women World Leaders, skupiająca urzędujące oraz byłe szefowe państw i rządów.

Remove ads

Historia

Podsumowanie
Perspektywa

Geneza

Zobacz też: królowa (monarchini).
Thumb
Epoka wiktoriańska w Imperium brytyjskim trwała aż 64 lata

Rola kobiet w rządzeniu państwem zmieniała się na przestrzeni wieków. Choć stanowiły zdecydowaną mniejszość w polityce, niemniej jednak zaznaczyły w niej swoją obecność już od czasów starożytnych. Pierwszymi kobietami – władczyniami były egipskie królowe, rządzące starożytnym Egiptem od ok. 3000 roku p.n.e. Pierwszą władczynią znaną z imienia była Kubaba, rządząca mezopotamskim miastem-państwem Ur około 2500 roku p.n.e[1]. Niemal w każdej epoce historycznej można znaleźć przykłady kobiet stojących na czele państw[2]. Do tych najbardziej znanych, stanowiących symbole kobiecych rządów, można zaliczyć: Kleopatrę, Elżbietę I, Marię Teresę, Katarzynę II, Wiktorię, a w Polsce: królową Jadwigę oraz Annę Jagiellonkę. W Holandii nieprzerwanie przez 123 lata (1890-2013) na tronie zasiadały same kobiety: Wilhelmina (1890-1948), Juliana (1948-1980) i Beatrycze (1980-2013).

Wraz z rozpowszechnianiem się republikańskiego ustroju politycznego w XIX i XX wieku, zmianie uległa cała koncepcja sprawowania władzy. Udział w polityce i sprawowaniu władzy od początku opierał się na istnieniu wielu cenzusów. Obok cenzusu wieku czy majątku, istniał również cenzus płci. Udział kobiet w polityce od początku był mocno ograniczony. Stopniowy wzrost aktywności kobiet w tej dziedzinie następował wraz z upowszechnianiem się prawa wyborczego dla kobiet oraz rozwojem ruchu emancypacji kobiet, którego symbolem stały się sufrażystki.

XX wiek

Thumb
Ruch sufrażystek przyczynił się do zwiększenia świadomości politycznej kobiet w początkach XX wieku

Po raz pierwszy kobiety zagościły na scenie politycznej nowożytnych państw dopiero pod koniec i tuż po zakończeniu I wojny światowej. Pierwszymi gabinetami, w szeregach których znalazły się kobiety, były rewolucyjne rządy USRR (1917), Rosji (1917), Węgier (1918) oraz tymczasowy rząd Irlandii (1919)[3]. W Polsce pierwszą kobietą na stanowisku ministerialnym była Irena Kosmowska, pełniąca funkcję wiceministra pracy i opieki społecznej w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego w listopadzie 1918, a pierwszą kobietą na czele resortu – Zofia Wasilkowska, minister sprawiedliwości PRL w latach 1956–1957. Pierwszą kobietą, ministrem w gabinecie wybranym na drodze demokratycznych wyborów, była duńska minister edukacji, Nina Bang w latach 1924–1926[1].

Pierwszą kobietą stojącą na czele rządu została Jewhenija Bosz. Od grudnia 1917 do marca 1918 pełniła ona funkcję sekretarza ludowego do spraw wewnętrznych i choć oficjalnie nie została mianowana szefową rządu USRR, to de facto i wedle dokumentów rządowych pełniła tę funkcję[4]. Pierwszą wybraną premier była Sirimavo Bandaranaike, od lipca 1960 premier Sri Lanki. W 1999 Szwecja została pierwszym państwem, w gabinecie którego większość stanowiły kobiety (11 kobiet i 9 mężczyzn)[1].

W latach 40. XX wieku kobiety po raz pierwszy objęły funkcję szefowych państw. Najwcześniej po stanowisko głowy państwa (de facto lub de iure), sięgnęły kobiety w państwach socjalistycznych. Pierwszą z nich była Chertek Ancimaa-Toka. W latach 1940–1944 zajmowała stanowisko przewodniczącej Małego Churału (parlamentu) Tuwińskiej Republiki Ludowej, a w związku z tym również stanowisko szefowej państwa[5]. Następnie, w latach 1953−1954 Sühbaataryn Yanjmaa pełniła funkcję tymczasowego prezydenta Mongolii[6], a Song Qingling od 1968 do 1972 była jednym z dwóch tymczasowych przewodniczących Chińskiej Republiki Ludowej[7]. W lipcu 1970 Isabel Perón jako wiceprezydent Argentyny, po śmierci swego męża Juan Peróna, objęła urząd prezydenta, zostając pierwszą – nie tymczasową prezydent[8]. W sierpniu 1980 Vigdís Finnbogadóttir została pierwszą prezydent, wybraną w wyborach powszechnych[9].

Czasy obecne

Thumb
Królowa Elżbieta II, najdłużej panująca głowa państwa i współczesny symbol kobiecej władzy

W styczniu 2024 funkcję szefowej państwa lub rządu sprawowały 32 kobiety. Wśród nich była królowa Eswatini Ntombi (od 28 kwietnia 1986).

Reprezentantem króla Wielkiej Brytanii w państwach zrzeszonych w Commonwealth realm, jest gubernator generalny. W grudniu 2023 funkcję gubernatora generalnego pełniło 7 kobiet: Cécile La Grenade w Grenadzie (od 2013), Susan Dougan na Saint Vincent i Granady (od 2019), Mary Simon w Kanadzie (od 2021), Froyla Tzalam w Belize (od 2021), Cindy Kiro w Nowej Zelandii (od 2021), Marcella Liburd na Saint Kitts i Nevis (od 2023) oraz Cynthia A. Pratt na Bahamach (od 2023).

W styczniu 2024 stanowisko prezydenta zajmowało 16 kobiet: Tsai Ing-wen w Republice Chińskiej (od 2016), Sahle-Work Zewde w Etiopii (od 2018), Salome Zurabiszwili w Gruzji (od 2018), Zuzana Čaputová na Słowacji (od 2019), Ekaterini Sakielaropulu w Grecji (od 2020), Maia Sandu w Mołdawii (od 2020), Samia Suluhu w Tanzanii (od 2021), Vjosa Osmani w Kosowie (od 2021), Sandra Mason na Barbadosie (od 2021), Xiomara Castro w Hondurasie, Katalin Novák na Węgrzech (od 2022), Draupadi Murmu w Indiach (od 2022), Dina Boluarte w Peru (od 2022), Nataša Pirc Musar w Słowenii (od 2022), Christine Kangaloo w Trynidadzie i Tobago (od 2023), Sylvanie Burton na Dominice (od 2023) oraz Hilda Heine na Wyspach Marshalla (od 2024). Dodatkowo 3 kobiety wchodzą w skład Szwajcarskiej Rady Federalnej, która funkcjonuje jako kolegialna głowa państwa. Są to mianowicie: Viola Amherd (od 2019), Karin Keller-Sutter (od 2019) oraz Élisabeth Baume-Schneider (od 2023). Również jedna kobieta jest członkinią Prezydium Bośni i Hercegowiny: Željka Cvijanović.

W styczniu 2024 na stanowisku szefowej rządu zasiadało 15 kobiet: Sheikh Hasina Wajed w Bangladeszu (od 2009), Saara Kuugongelwa w Namibii (od 2015), Ana Brnabić w Serbii (od 2017), Katrín Jakobsdóttir na Islandii (od 2017), Matte Frederiksen w Danii (od 2019), Victoire Tomegah Dogbé w Togo (od 2020), Ingrida Šimonytė na Litwie (od 2020), Kaja Kallas w Estonii (od 2021), Naomi Mataʻafa na Samoa (od 2021), Robinah Nabbanja w Ugandzie (od 2021), Élisabeth Borne we Francji (od 2022), Giorgia Meloni we Włoszech (od 2022), Borjana Krišto w Bośni i Hercegowinie (od 2023), Manuela Roka Botey w Gwinei Równikowej (od 2023) oraz Evika Siliņa w Łotwie (od 2023). Pierwszą osobą otwarcie homoseksualną była Jóhanna Sigurðardóttir, która zasiadała na stanowisku szefowej rządu Islandii (2009−2013)[10]. Najmłodszą kobietą, która pełniła funkcję szefowej rządu jest Sanna Marin z Finlandii (2019–2023). W 2021 roku Estonia została pierwszym krajem na świecie, w którym kobiety pełniły funkcję szefowej rządu i państwa. Takim krajem w tym samym roku stały się także Mołdawia i Barbados. W styczniu 2024 miała miejsce abdykacja królowej Danii Małgorzaty II.

Remove ads

Council of Women World Leaders

W 1997 szefowe państw i rządów powołały do życia organizację Council of Women World Leaders (Rada Kobiet Przywódczyń Świata), zrzeszającą urzędujące oraz byłe szefowe państw i rządów. Misją organizacji jest mobilizacja światowych decydentek w celu podejmowania wspólnych działań w sprawach szczególnie ważnych dla kobiet[11]. W skład Rady wchodzą obecnie 83 osoby (stan na 11-10-2021), a stanowisko przewodniczącej zajmuje premier Islandii Katrín Jakobsdóttir[12][13].

Częściami Rady są Inicjatywy Ministerialne, które tworzą obecne oraz byłe kobiety – członkinie rządów. Celem Inicjatyw Ministerialnych, zapoczątkowanych w 1998, jest promocja wymiany myśli i doświadczeń na temat spraw globalnych na poziomie ministerialnym, określenie i odpowiedź na wyzwania jakie stoją przed kobietami ministrami oraz generalnie upowszechnianie pozytywnego wizerunku kobiety ministra[11]. W ramach istniejących czterech Inicjatyw Ministerialnych: ds. środowiska, ds. zdrowia, ds. kultury oraz ds. edukacji, organizowane są spotkania odpowiednich ministrów[14].

Remove ads

Kobiety – szefowe państw i rządów według kontynentów

  • Poniższa tabela przedstawia pierwsze kobiety szefów państw i rządów, pełniące urząd na każdym z sześciu kontynentów.
Więcej informacji Kontynent, Pierwsza prezydent lub głowa państwa ...

¹ Pierwsza kobieta prezydent, wybrana w wyborach powszechnych
² Jewhenija Bosz nie została oficjalnie mianowana szefem rządu, lecz de facto pełniła tę funkcję

Opracowano na podstawie: CHRONOLOGICAL LIST OF FEMALE PRESIDENTS, Guide for Women Leaders oraz WOMAN PRIME MINISTERS, Guide for Women Leaders.

Monarchinie i kobiety gubernator generalne

Podsumowanie
Perspektywa

Funkcję szefowej państwa pełnią monarchinie wymienione w poniższej tabeli. (aktualizacja danych 14-01-2024).

Więcej informacji Osoba, Zdjęcie ...
Poniższa tabela zawiera listę kobiet – gubernatorów generalnych.
(obecnie sprawujące urząd zaznaczono niebieskim tłem – aktualizacja 13-12-2024.)
Więcej informacji Osoba, Zdjęcie ...
Remove ads

Kobiety – szefowe państw

Podsumowanie
Perspektywa
  • Lista kobiet pełniących funkcję głowy państwa w republikańskim systemie rządów
(obecnie sprawujące urząd zaznaczono niebieskim tłem – aktualizacja 16-07-2025).
Więcej informacji Osoba, Zdjęcie ...
Remove ads

Kobiety – szefowe rządów

Podsumowanie
Perspektywa
(obecnie sprawujące urząd zaznaczono niebieskim tłem – aktualizacja 21-07-2025).
Więcej informacji Osoba, Zdjęcie ...
Remove ads

Zobacz też

Uwagi

  1. [a]
    Od 12 maja do 31 sierpnia 2016 zawieszona w wykonywaniu obowiązków.
  2. [b]
    Od 9 grudnia 2016 do 10 marca 2017 zawieszona w wykonywaniu obowiązków.
  3. [c]
    Od 1 lipca 2025 zawieszona w urzędowaniu.

Przypisy

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads