Быстрыца

Бы́стрыца^[2] — вёска ў Беларусі, на рацэ Вяльлі. Уваходзіць у склад Варнянскага сельсавету Астравецкага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2014 год — 154 чалавекі^[1]. Знаходзіцца за 29 км на поўнач ад Астраўцу, за 34 км ад чыгуначнай станцыі Гудагай.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Быстрыца (неадназначнасьць).

Быстрыца лац. Bystryca
Першыя згадкі:	1390
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Астравецкі
Сельсавет:	Варнянскі
Насельніцтва
колькасьць:	154 чал. (2014)[1]
колькасьць двароў:	80
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1591
Паштовы індэкс:	231221
СААТА:	4246838006
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	54°47′47″ пн. ш. 25°52′30″ у. д.
Быстрыца на мапе Беларусі ± Быстрыца Быстрыца
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Быстрыца — даўняе мястэчка гістарычнай Віленшчыны. Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа ў стылі віленскага барока, помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя.

Назва

На думку географа Вадзіма Жучкевіча, тапонім Быстрыцы ўтварыўся ад тэрміну «быстрыца» — дзялянка хуткай плыні ў рацэ^[3].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Быстрыцу датуецца 1390 годам, калі вялікі князь Ягайла заснаваў тут касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа. У канцы XIV — пачатку XVI стагодзьдзяў пры касьцёле дзеяў кляштар белых аўгустынаў (канонікаў рэгулярных).

У першай палове XVI ст. Быстрыца была цэнтрам воласьці ў Віленскім ваяводзтве і рэзыдэнцыяй ваяводы. У 1537 годзе яна атрымала статус мястэчка. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў мястэчка ўвайшло ў склад Віленскага павету.

Касьцёл аўгустынаў, 1871 г.

У XVII—XVIII стагодзьдзях Быстрыца — цэнтар староства Бжастоўскіх. На 1612 год у мястэчку было 56 двароў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Касьцёл па маскоўскай перабудове, 1904 г.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Быстрыца апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стала цэнтрам воласьці Віленскага павету Віленскай губэрні. На 1886 год у мястэчку існавалі расейская народная вучэльня, прытулак, крама, 2 карчмы.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Быстрыцу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Быстрыца абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 3 кастрычніка 1920 году мястэчка ўваходзіла ў склад Сярэдняй Літвы, з 1922 году — міжваенннай Польскай Рэспублікі.

У 1939 годзе Быстрыца ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стала цэнтрам сельсавету Астравецкага раёну (з 25 сьнежня 1962 году — Ашмянскага^[4], з 6 студзеня 1965 году — Астравецкага^[5]) раёну Вялейскай вобласьці (з 20 верасьня 1944 году — Маладэчанскай, з 20 студзеня 1960 году — Гарадзенскай) вобласьці^[6]. Статус паселішча панізілі да вёскі.

У Другую сусьветную вайну з чэрвеня 1941 да ліпеня 1944 году Быстрыца знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. З 17 студзеня 1969 году ў складзе Трокеніцкага сельсавету. На 1971 год тут быў 91 двор, на 1991 год — 86, на 1995 год — 82, на 2014 — 80. 26 лютага 2013 году ў зьвязку зь ліквідацыяй Трокеніцкага вёску перавялі ў склад Варнянскага сельсавету^[7].

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1880 год — каля 103 чал.^[8]
• XX стагодзьдзе: 1901 год — каля 405 чал.; 1971 год — 295 чал.; 1991 год — 251 чал.^[9]; 1995 год — 234 чал.^[10]; 1999 год — 216 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 174 чал.; 2014 год — 154 чал.^[1]

Інфраструктура

У Быстрыцы працуе няпоўная сярэдняя школа.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа (1760—1761)

Страчаная спадчына

• Кляштар аўгустынаў