Гердзень (імя)

From Wikipedia, the free encyclopedia

Remove ads

Гердзень (Гірдзен), Гердзін (Гердын, Гардзінь) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Хуткія факты Паходжаньне, Мова(-ы) ...

Паходжаньне

Гардзін, Гардэн, Гердзін, Гердзіна або Герцін (Gardin, Garden[1], Gerdin[2], Gerdina[3], Geerdina[4], Gertinus[5]) — імя германскага паходжаньня[6]. Іменная аснова -гард- (-герд-, -герт-) (імёны ліцьвінаў Альгерд, Мундыгерд, Тэўтыгерд; германскія імёны Algardus, Mundgerd, Teutgerdis) паходзіць ад гоцкага gairdan 'падпяразваць' (пераноснае 'ахоўваць'), garda 'агароджа' (пераноснае 'ахова, бясьпека')[7]. Такім парадкам, імя Гердзень азначае «ахоўнік»[8].

Адпаведнасьць імя Гардзін германскаму імю Gardin, засьведчанаму ў IX стагодзьдзі, сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[9].

Мовазнаўца і гісторык Алесь Жлутка супастаўляе імя Гердзень з адпаведнікамі ст.-польск. Gerdin (1445), Gerden (1471), Girden (1460); ст.-чэск. Gridon (1029), Gherdon (1186), Hyrdon (1205); серб. Gerdanus (1278—1301) і тлумачыць яго як скарочаную форму (гіпакарыстык) ад двухасноўнага імя Гердобор, Gerdobor[10]. Гісторык Павал Урбан у сваёй кнізе «Старажытныя ліцьвіны» таксама адзначае яшчэ адзін адпаведнік — памянёнага Козьмам Праскім чэскага вяльможу Грдоня, сына Янека[11].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Gerden (Gerdin, Girden)[12].

У Прусіі адзначалася прозьвішча Gardien (Gardin)[13][14]. У ваколіцах Мэмэлю бытавала прозьвішча Gerdien[15].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Gerdine de Nailse (15 чэрвеня 1260 году)[16][17]; Гердень (1263 год[18], Наўгародзкі першы летапіс[19], Наўгародзкі чацьверты летапіс[20], Сафійскі першы летапіс[21]); Hirdeny Zabelski[a] або Гирдений Забельский[b] (1370—1387 гады)[22]; Ердень[23] або Гердень[24] (Васкрасенскі летапіс); вотчину въ Масалскомъ уѣздѣ село Гертенъ (Новы летапісец)[25]; Gerdzina (1671—1681 гады)[26]; Łukasz Girdenowicz (1667 год)[27]; Józefata Gardiniewicz (1837 год)[28]; Justyn Gardziniewicz (1839 год)[29].

Remove ads

Носьбіты

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналася сяло Гердзены каля Крэтынгі[31].

У XVI ст. існавала «поле» Гардыны ў Жамойцкім старостве[32]. У 1594 годзе ўпаміналася зямля Гердзены ў Жамойцкім старостве[33].

У гістарычнай Прусіі існуе вёска Гардыны.

Remove ads

Заўвагі

  1. Паводле копіі 1529 году
  2. Паводле копіі 1584 году

Крыніцы

Літаратура

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads