Канвелішкі

Канвелішкі — вёска ў Беларусі, каля ракі Жыжмы. Цэнтар сельсавету Вярэнаўскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 1997 год — 457 чалавек. Знаходзяцца за 21 км на паўночны ўсход ад Вярэнава, за 9 км ад чыгуначнай станцыі Беняконі.

Канвелішкі лац. Kanvieliški
Касьцёл Найсьвяцейшага Сэрца Езуса
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Вярэнаўскі
Сельсавет:	Канвеліскі
Насельніцтва:	457 чал. (1997)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1594
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	54°13′46″ пн. ш. 25°27′59″ у. д.
Канвелішкі на мапе Беларусі ± Канвелішкі Канвелішкі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Канвелішкі — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны).

Назва

Асноўны артыкул: Канвіл

Тапонім Канвелішкі ўтварыўся ад асабістага імя або сугучнага прозьвішча.

Яшчэ этнограф і мовазнаўца Яўхім Карскі зьвяртаў увагу на тое, што ў латыскай Курляндыі, «большасьць беларускіх населеных месцаў заканчваюцца на -ішкі»^[1], пазьней у рэчышчы палітыкі летувізацыі падобныя тапонімы на -ішкі азначылі як «гістарычна балтыйскія» і нават «тыпова летувіскія»^[2]. Тым часам менскі дасьледнік Алёхна Дайліда зазначае, што «ва ўсходнегерманскіх мовах быў пашыраны суфікс -isk-: такім парадкам, так менаваная «лінія Сафарэвіча» (мяжа перавагі паселішчаў з назовамі на -ішкі ў Панямоньні) не абавязкова зьнітаваная з балтамі»^[3].

Варыянты назвы ў гістарычных крыніцах: Konwaliszki (1744 год)^[4].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню ўпамінаюцца ў другой палове XVII ст. як маёнтак Калвелішкі, уладаньне Пражмоўскіх. У гэты час паселішча ўваходзіла ў склад Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва. Маёнтак складаўся з двара, вёскі Калвелішкаў і мястэчка Смолінску (пазьней Канвалішкі, назва захавалася да XX ст.).

У XVIII ст. Канвелішкі знаходзіліся ў валоданьні Храптовічаў. У 1786 годзе маёнтак перайшоў да Францішка і Мікалая Янкоўскіх. У канцы XVIII ст. каля двара збудавалі капліцу.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Стары касьцёл, каля 1900 г.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Канвелішкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Дзевяніскай воласьці Ашмянскага павету Віленскай губэрні. У 1808 годзе Янкоўскія збудавалі ў мястэчку драўляны касьцёл Сьвятога Мікалая. Каля 1850 году Канвелішкі перайшлі ў валоданьне Ўмястоўскіх. У 1880-я гады ў мястэчку дзеяў юдэйскі малітоўны дом, працавалі 4 крамы, карчма і бровар.

За часамі Першай сусьветнай вайны Канвелішкі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Канвелішкі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР^[5]. У 1920 годзе Канвелішкі апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Дзевянішкаўскай гміне Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва. На 1921 год у мястэчку было 39 двароў, у аднайменнай вёсцы — 25 двароў.

У 1939 годзе Канвелішкі ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету Вярэнаўскага раёну. У паваенны час мястэчка і вёска злучыліся. На 1971 год у Канвелішках было 55 двароў, на 1997 год — 145, на 1998 год — 148.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1883 год — 187 чал.^[6]; 1885 год — каля 144 чал.
• XX стагодзьдзе: 1921 год — 180 чал. у мястэчку Канвелішках, 144 чал. у вёсцы Канвелішках; 1971 год — 170 чал.; 1997 год — 457 чал.^[7]; 1998 год — 458 чал.^[8]

Інфраструктура

У Канвелішках працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Эканоміка

Дапаможны цэх вырабу абутку.

Турыстычная інфармацыя

Могілкі

Славутасьці

• Касьцёл Найсьвяцейшага Сэрца Езуса (1916)
• Могілкі старыя каталіцкія

Страчаная спадчына

• Касьцёл Сьвятога Мікалая (1808)