Мікалай Радзівіл (1470—1521)

Мікалай Радзівіл (мянушка «amor Poloniae»; каля 1470 — 1521) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Крайчы (1488—1493), падчашы (1493—1505) і маршалак вялікі літоўскі (1505), ваявода троцкі (1505—1510) і віленскі (з 1510), канцлер вялікі літоўскі (з 1510)^[6]. Заснавальнік гонядзка-мядзельскай лініі роду Радзівілаў.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Мікалай Радзівіл.

Мікалай Радзівіл
лац. Mikałaj Radzivił

Мікалай Радзівіл
Герб Трубы
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	1470[1][2][3][…]
Памёр	1521[4][1] або студзень 1522[5]
Род	Радзівілы
Бацькі	Мікалай Радзівіл «Стары» Соф’я з Манівідаў
Жонка	Альжбета з Саковічаў
Дзеці	Мікалай, Соф'я, Станіслаў, Ян, Алена, Альжбета
Дзейнасьць	афіцэр

Меў шматлікія маёнткі на тэрыторыі сучаснай Летувы (Шырвінты, Кейданы, Упнікі, Солы^[6] ды іншыя), на Падляшшы (Гонядзь, Райгорад, Кнышын), Хоўхлу і Хаценчыцы каля Маладэчна, трымаў Бабруйскую воласьць. Быў старостам бельскім. Князь Сьвятой Рымскай імпэрыі на Гонядзі і Мядзелі (1518).

Імя

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Миколай Миколаевич Радивилович (19 кастрычніка 1503 году)^[7].

Біяграфія

Мікалай III Радзівіл і яго жонка Альжбета з Саковічаў. Г. Ляйбовіч, 1758 г.

З шляхецкага роду Радзівілаў гербу Трубы, сын Мікалая «Старога», ваяводы віленскага і канцлера вялікага літоўскага, і Соф’і з Манівідаў. Меў братоў Яна, кашталяна троцкага, Войцеха, біскупа віленскага, Юрыя, гетмана вялікага літоўскага, і сястру Ганну, жонку Конрада III Рудога, апошнюю ўдзельную мазавецкую княгіню^[8].

Браў удзел у маскоўска-літоўскіх войнах 1500—1503, 1507—1508 і 1512—1522 гадоў, у бітве пры Ведрашы 1500 году, Клецкай бітве 1506 году з татарамі.

Невядомы мастак, XVII ст.

У 1488 годзе атрымаў урад крайчага, у 1493 годзе — падчашага, у 1505 годзе — маршалка вялікага літоўскага. Таго ж году стаў ваяводам троцкім, з 1510 году — ваяводам віленскім і адначасна канцлерам вялікім літоўскім. У 1515 годзе ўзначальваў пасольства Вялікага Княства Літоўскага на зьезьдзе Ягелонаў і Габсбургаў у Пожані (Браціславе) і Вене. Змагаўся за ўладу з Альбэртам Гаштольдам, быў адным з выдаўцоў першага Статуту Вялікага Княства Літоўскага (1529).

У 1518 годзе атрымаў ад імпэратара Сьвятой Рымскай імпэрыі Максіміляна I тытул князя «на Гонядзі і Мядзелі».

Ажаніўся з Альжбетай, дачкой ваяводы троцкага Багдана Саковіча. У шлюбе нарадзіліся дзеці^[6]:

• Ян (1492—1542), падчашы вялікі літоўскі і староста генэральны жамойцкі
• Мікалай (каля 1492 — 1529/1530), біскуп жамойцкі
• Станіслаў (пам. 1531)
• Соф’я, жонка Яна Забярэзінскага, намесьніка гарадзенскага і ваўкавыскага
• Алена, жонка князя Юрыя Алелькавіча
• Альжбета, жонка князя Януша Гальшанскага-Дубровіцкага, ваяводы троцкага

Памёр у канцы кастрычніка або ў пачатку лістапада 1521 году. Спачыў у Віленскай катэдры^[9].

Галерэя

• Іканаграфія Мікалая Радзівіла
• 
  Невядомы мастак, 1646—53 гг.
• 
  Зь Нясьвіскай партрэтнай галерэі, 1733—37 гг.
• 
  З фрэскі касьцёла Сьвятога Юрыя ў Вільні, XVIII ст.
• 
  М. Старкман, 1857 г.

У картцы да артыкула прыводзіцца партрэт XVII ст. пэндзля невядомага мастака, які цяпер захоўваецца ў Летувіскім мастацкім музэі.