Нарвілішкі

Нарвілішкі (лет. Norviliškės) — вёска ў Летуве, на рацэ Падакупцы. Знаходзіцца на 12 км на паўночны ўсход ад Дзевянішак, на граніцы зь Беларусьсю.

Нарвілішкі лац. Narviliški
лет. Norviliškės
Кляштар францішканаў
Першыя згадкі:	1586
Краіна:	Летува
Павет:	Віленскі
Раён:	Салечніцкі
Насельніцтва:	9 чал. (2021)
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Геаграфічныя каардынаты:	54°14′11″ пн. ш. 25°45′36″ у. д.
Нарвілішкі на мапе Летувы Нарвілішкі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Нарвілішкі — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны), на этнічнай тэрыторыі беларусаў. Да нашага часу тут захаваўся кляштар францішканаў у стылі рэнэсансу, помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя.

Назва

Асноўны артыкул: Нарвіла

Нора (Noro) і Віла (Wilo) — імёны германскага паходжаньня^[1]. Іменная аснова -нар- (-нор-) (імёны ліцьвінаў Нарэла, Нарвід, Нарымунт; германскія імёны Narelo, Norvid, Normund) паходзіць ад гоцкага nasjan 'захоўваць, ратаваць'^[2], стараверхненямецкага -neri 'уратаваньне, утрыманьне'^[3], а аснова -віл- (імёны ліцьвінаў Вільбут, Вільгейда, Мунтвіл; германскія імёны Willebut, Williheid, Muntwil) — ад гоцкага wilja 'воля'^[4]. Такім парадкам, імя Нарвіла азначае «захаваньне волі»^[5]. У гістарычным германскім арэале адзначалася імя Norvilus^[6][7].

Паходжаньне імя Нарвіла ад складаньня германскіх імёнаў Noro і Wilo сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў^[8].

Яшчэ этнограф і мовазнаўца Яўхім Карскі зьвяртаў увагу на тое, што ў латыскай Курляндыі, «большасьць беларускіх населеных месцаў заканчваюцца на -ішкі»^[9], пазьней у рэчышчы палітыкі летувізацыі падобныя тапонімы на -ішкі азначылі як «гістарычна балтыйскія» і нават «тыпова летувіскія»^[10]. Тым часам менскі дасьледнік Алёхна Дайліда зазначае, што «ва ўсходнегерманскіх мовах быў пашыраны суфікс -isk-: такім парадкам, так менаваная „лінія Сафарэвіча“ (мяжа перавагі паселішчаў з назовамі на -ішкі ў Панямоньні) не абавязкова зьнітаваная з балтамі»^[11].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню ўпамінаюцца ў 1586 годзе. У 1617 годзе ўладальнікі маёнтку перадалі частку зямлі ордэну францішканаў і збудавалі тут мураваны кляштар ў стылі рэнэсансу і драўляны касьцёл^[12]. Кляштар рэканструявалі ў канцы XVIII стагодзьдзя на сродкі Казімера Камінскага.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Дзевянішкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Ашмянскім павеце Віленскай губэрні. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) расейскія ўлады ліквідавалі кляштар і зачынілі касьцёл, якія ператварылі ў баракі, а пазьней у школу.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Нарвілішкі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Нарвілішкі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР^[13]. У 1920 годзе Нарвілішкі апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Сьвянцянскага павету Віленскага ваяводзтва. У 1929 годзе ў вёсцы збудавалі новы драўляны касьцёл.

З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў верасьні 1939 году Нарвілішкі занялі савецкія войскі, у лістападзе таго ж году вёска ўвайшла ў склад Беларускай ССР. 1—2 кастрычніка 1940 году ўлады СССР перадалі Нарвілішкі Летувіскай ССР. У 1941—1944 гадох вёска знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.

24—26 жніўня 2007 году ў Нарвілішках упершыню прайшоў буйны музычнага фэст be2gether з удзелам гуртоў зь Летувы (IR, Skamp, Mountainside), Польшчы (Myslovitz), Эстоніі (Tanel Padar & the Sun), Вялікабрытаніі (Joana & the Wolf), Беларусі (Drum Ecstasy, Ляпіс Трубяцкой, IQ48) ды іншых краінаў.

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Кляштар. Э. Навіцкі, 1907 г.
• 
  Кляштар, 1927 г.
• 
  Касьцёл, 1930 г.
• 
  Інтэр'ер касьцёла, 1930 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XX стагодзьдзе: 1931 год — 165 чал.; 1959 год — 157 чал.; 1970 год — 107 чал.; 1979 год — 69 чал.; 1986 год — 58 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 24 чал.; 2011 год — 20 чал.; 2021 год — 9 чал.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі (1929)
• Кляштар францішканаў з званіцай (XVII ст.)
• Могілкі старыя каталіцкія

Галерэя

• Краявіды Нарвілішкаў
• 
  Кляштар
• 
  Званіца
• 
  Касьцёл
• 
  Фэст be2gether