Вістычы

Ві́стычы^[3] (таксама Выстычы^[4]) — вёска ў Беларусі, каля ракі Лясной. Уваходзяць у склад Чарнаўчыцкага сельсавету Берасьцейскага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2009 год — 687 чалавек. Знаходзяцца за 12 км на поўнач ад Берасьця.

Вістычы лац. Vіstyčy
Колішні касьцёл цыстэрцыянаў
Першыя згадкі:	1471
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Берасьцейскі
Сельсавет:	Чарнаўчыцкі
Насельніцтва:	697 чал. (2009)[1]
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 162
Паштовы індэкс:	225031[2]
СААТА:	1212846016
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	52°12′10″ пн. ш. 23°41′0″ у. д.
Вістычы на мапе Беларусі ± Вістычы Вістычы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Вістычы — старажытная вёска на гістарычнай Берасьцейшчыне. Да нашага часу тут захаваліся былы касьцёл Сьвятой Соф’і ў стылі віленскага барока пры зьнішчаным уладамі Расейскай імпэрыі кляштары цыстэрыянаў і мэмарыяльная калёна, помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся палац і капліца-пахавальня Ягмінаў (клясыцызм, XIX ст.), зруйнаваныя савецкімі ўладамі.

Назва

Асноўны артыкул: Віст

Вэст (West) — імя германскага паходжаньня^[5]. Іменная аснова віст- (вест-) (імёны ліцьвінаў Вештар, Вештарт; германскія імёны Wistarius, Westhard) паходзіць ад гоцкага *wist^[6], германскага west 'захад'^[7].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Вістычы ўпамінаюцца ў 1471 годзе як маёнтак у Берасьцейскім павеце Троцкага ваяводзтва. Уладальнік паселішча Ян Насута фундаваў тут парафіяльны касьцёл^[8]. У XVI ст. маёнтак перайшоў да маршалка дворнага і старосты берасьцейскага Ю. Ільлініча, пазьней — Тышкевічаў.

У 1678 годзе^[9] з фундацыі падкаморага берасьцейскага Яўстаха Тышкевіча^[10] ў Вістычах збудавалі касьцёл і кляштар цыстэрцыянаў. У 2-й палове XVIII ст. маёнтак перайшоў да Ягмінаў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Вістычы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Слонімскай, з 1797 году — у Літоўскай, з 1801 году — у Гарадзенскай губэрнях. У вайну 1812 году, у верасьні, пры пераправе праз раку Лясную каля вёсак Вістычаў, Клейнікаў і Церабуні адбылася бітва, у выніку якой загінулі 2 тыс. францускіх і 1 тыс. расейскіх салдат, а вёска згарэла.

Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1832 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар цыстэрыянаў. На 1849 год у маёнтку была плаціна і 8 мастоў. На 1863 год у Вістычах працавалі карчма, вадзяны і ветраны млыны. Маёнткам валодаў П. Ягмін. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1866 годзе касьцёл гвалтоўна перарабілі пад царкву Маскоўскааг Патрыярхату. У 1889—1890 гадох у вёсцы працавала народная вучэльня, дзе навучаліся 61 хлопчык і 3 дзяўчынкі. У 1890 годзе маёнткам валодаў С. Ягмін.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Вістычы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР^[11]. Паводле Рыскай мірнай дамовы 1921 году Вістычы апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Матыкальскай гміне Берасьцейскага павету Палескага ваяводзтва. У гэты час тут было 3 двары.

У 1939 годзе Вістычы ўвайшлі ў БССР. На 1940 год у вёсцы было 5 двароў, на 1996 год — 190, на 1997 год — 170. У 2000-я гады Вістычы атрымалі афіцыйны статус аграгарадку.

• Вёска на старых здымках
• 
  Касьцёл, 2.02.1916 г.
• 
  Алтар, 1939 г.
• 
  Брама, 1919—39 гг.
• 
  Калёна, 1919—39 гг.

• 
  Сядзіба, 14.02.1916 г.
• 
  Альтанка, 14.02.1916 г.
• 
  Палац. Ю. Клос, 1930 г.
• 
  Капліца-пахавальня, 1928 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XX стагодзьдзе: 1905 год — 74 чал.; 1921 год — 89 чал.; 1940 год — 37 чал.; 1959 год — 105 чал.; 1970 год — 103 чал.; 1996 год — 605 чал.^[12] 1997 год — 605 чал.^[13]; 1999 год — 598 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2009 год — 697 чал.^[1]

Інфраструктура

У Вістычах працуюць сярэдняя школа, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Эканоміка

Зь сьнежня 1949 году ў вёсцы працуе сельскагаспадарчае прадпрыемства, першапачаткова — калгас імя Сталіна (да сакавіка 1957 году), потым калгас «Расьсьвет», зь сьнежня 1969 году — саўгас «Расьсьвет». У 2001 годзе саўгас ператвораны ў Камунальнае ўнітарнае сельскагаспадарчае прадпрыемства саўгас-сад «Расьсьвет».

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Калёна мэмарыяльная (XVIII ст.)
• Касьцёл Сьвятой Соф’і (XVIII ст., цяпер царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату)
• Парк пры сядзібе Ягмінаў

Страчаная спадчына

• Капліца-пахавальня Ягмінаў (XIX ст.)
• Кляштар цыстэрыянаў (1678)
• Палац Ягмінаў (XIX ст.)

Галерэя

• Краявіды Вістычаў
• 
  Колішні касьцёл
• 
  З боку апсыды
• 
  Званіца
• 
  Звон