Наваельня

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Наваельня (значэнні).

Наваельня^[2] — гарадскі пасёлак у Дзятлаўскім раёне Гродзенскай вобласці Беларусі, пры зліцці рэк Моўчадзь і Ятранка. За 13 км на ўсход ад Дзятлава; чыгуначная станцыя на лініі Баранавічы — Ліда. Насельніцтва 2 678 чал. (2017)^[3].

Гарадскі пасёлак Наваельня Свята-Раства-Багародзіцкая царква Краіна Беларусь Вобласць Гродзенская Раён Дзятлаўскі Сельсавет Новаяльнянскі Каардынаты 53°27′42,71″ пн. ш. 25°35′22,83″ у. д.HGЯO Першая згадка XVI стагоддзе Гарадскі пасёлак з 1945 Насельніцтва ▼2 584 чал. (1 студзеня 2025)[1] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1563 Паштовы індэкс 231470 Аўтамабільны код 4 СААТА 4223831906 Наваельня на карце Беларусі ±

Наваельня на Вікісховішчы

Гісторыя

Польская школа ў Наваельні, 1937 год. Трэці з левай сядзіць яе кіраўнік Ян Табіш, забіты пасля прыходу саветаў ў 1939 годзе.

Вядомая з XVI стагоддзя як вёска Ельня ў Новагародскім павеце Вялікага Княства Літоўскага. З 1795 года ў складзе Расійскай імперыі, з 1801 года мястэчка ў Навагрудскім павеце. З адкрыццём руху на ўчастку чыгункі Вільня — Лунінец у 1884 годзе — чыгуначная станцыя. 15 красавіка 1919 года часці Войска Польскага пад кіраўніцтвам маёра Леана Завістоўскага адбілі Наваельню ў бальшавікоў^[4]. У 1921—1939 гадах у складзе Польскай Рэспублікі, у Навагрудскім ваяводстве. З 1939 года ў БССР, з 1940 года — цэнтр Новаяльнянскага сельсавета ў Дзятлаўскім раёне. У час Вялікай Айчыннай вайны акупавана з чэрвеня 1941 года да 9 ліпеня 1941 года^[5], нацыстамі было ўтворана гета ў Наваельні. З 1945 года гарадскі пасёлак, цэнтр Дзятлаўскага раёна (да 1954 года). У 1962—1965 гадах у Навагрудскім раёне.

Насельніцтва

• 1995 год — 4,3 тыс. чал.^[5]
• 2006 год — 3,4 тыс. чал.
• 2008 год — 3,3 тыс. чал.
• 2016 год — 2 700 чал.^[6]
• 2017 год — 2 678 чал.^[3]

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай прамысловасці. Курорт рэспубліканскага значэння Наваельня. Наваельнянская ГЭС.

Славутасці

Касцёл у 1936 г.

Мемарыяльная калона XVIII—XIX ст. пасля рэканструкцыі 2022

• Свята-Раства-Багародзіцкая царква (1876—1879 г., мураваная) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 413Г000702шыфр 413Г000702.
• Касцёл Сэрца Ісуса (1936)
• Мемарыяльная калона ў гонар прыняцця Канстытуцыі 1791 года
• Будынак чыгуначнай станцыі 1923 г.

Вядомыя асобы

• Віктар Міхайлавіч Анішчык — беларускі фізік.
• Сяргей Трафімавіч Асапрылка (нар. 1958) — беларускі мастак.
• Аляксандр Аляксандравіч Гранкоўскі (нар. 1963) — беларускі палітык.
• Канстанцін Мікалаевіч Ільюшчыц — беларускі паэт.
• Бенядзікт Кляйноў (1926—1985) — беларускі грамадскі дзеяч.
• Міхаіл Яфімавіч Нікіфараў (нар. 1956) — беларускі біёлаг, заолаг, эколаг.
• Антоні Тызенгаўз — падскарбі надворны літоўскі, гарадзенскі староста.