Тетија (митологија)
титанида во старогрчката митологија From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Во старогрчката митологија, Тетија (/ˈтiːθɪs, ˈтɛθɪs/; грчки: Τηθύς), била Титан и ќерка на Уран и Геја, жена на нејзиниот брат, титанот-бог Океан, и на мајка на речните богови и Океаниди. Тетија немала активна улога во старогрчката митологија ниту во култовите.[1]
Remove ads
Потекло
Тетија била една од Титаните, потомци на Уран (Небото) и Геја (Земјата).[2] Хесиод ги именува нејзините титански браќа и сестри, како Океан, Коеј, Креј, Хиперион, Јапет, Теја, Реја, Темида, Мнемозина, Феба и Крон.[3] Тетија се омажила за нејзиниот брат, Океан, огромна река околу светот, и со него, станала мајка на многу синови, кои биле речни богови, како и многу ќерки, познати како Океаниди.[4]
Според Хесиод
Според Хесиод, имало три илјади речни богови.[5] Тие ги вклучуваат:
- Ахелој, бог на реката Ахелој, најголемата река во Грција, кој својата ќерка ја оженил за Алкмеон,[6] и бил поразен од Херакле во боречки натпревар за правото да се ожени со Дејанира;[7]
- Алфеј, кој се вљубил во нимфата Аретуза, гонејќи ја до Сиракуза, каде што таа била трансформирана во пролет од страна на божицата Артемида;[8] и
- Скамандер, кој се борел на страната на Тројанците за време на Тројанската Војна, и, навреден кога Ахил ги загадил неговите води со голем број на тројански трупови, се излеал од коритото и речиси го удавил Ахил.[9]
- и други речни богови.
Исто така, според Хесиод, имало три илјади Океаниди.[10] вклучително:
- Метис, првата сопруга на Зевс која Зевс ја впил со Атена и потоа ја проголтал;[11]
- Евринома, Зевсовата трета сопруга, и мајка на Харитите[12]
- Дорида, сопругата на Нереј и мајка на Нереидите[13]
- Калироја, сопругата на Хризаор и мајка на Герион[14]
- Климена, сопругата на Јапет, и мајка на Атлас, Менетиј, Прометеј, и Епиметеј[15]
- Персеида, сопруга на Хелиј и мајка на Кирке и Ејет[16]
- Идија, сопруга на Ејет и мајка на Медеја[17] и
- Стикс, божица на реката Стикс, и сопругата на Палас и мајка на Зел, Нике, Кратос, и Биа.[18]
Пасуси во делот на Илијада наречени Измамата на Зевс, укажуваат на можноста дека Хомер знаел за традицијата во која Океан и Тетија (наместо Уран и Геја, како кај Хесиод) им биле родители на Титаните.[19] Двапати кај Хомер Хера го опишува парот како "Океан, од кого изникнаа боговите, и нивната мајка Тетија",[20] додека во истиот пасус Хипнос го опишува Океан како оној "од кого сите тие бликнале".[21] Според М. Л. Вест, овие редови укажуваат на мит во кој Океан и Тетија се "првите родители на целата раса на боговите."[22] Можеби како обид да се помират недоразбирањата помеѓу Хомер и Хесиод, Платон, во неговото дело Тимеј, ги прикажува Уран и Геја, како родители на Океан и Тетија, а Океан и Тетија како родители на Крон и Реја и другите Титани, воедно и Форкис.[23]
Remove ads
Митологија
Тетија имала неактивно учество во старогрчката митологија, и на почетокот единствената приказната која се однесува на Тетија, е тоа што Хомер го кажува во Илијада, во пасусот Измамата на Зевс.[24] Таму, Хера вели дека, кога Зевс бил во војна со Крон, таа од страна на нејзината мајка Реја им била дадена на Тетија и Океан и дека тие "со љубов ја чувале во нивниот дом".[25]
Првично сопругата на Океан, подоцна Тетија почнала да се идентификува со морето, и во хеленистичката и римската поезија името на Тетија, се користело како поетски израз за море.[26]
Уште една приказна за Тетија е астралниот мит кој се однесува на поларното соѕвездие Голема мечка, за кое се сметало дека претставува катастеризам на Калиста, која била трансформирана во мечка, и поставена од страна на Зевс меѓу ѕвездите. Митот објаснува зошто соѕвездието никогаш не се поставува под хоризонтот, велејќи дека откако Калиста станала Зевсова љубовница, Тетија, загрижена за Хера, ѝ забранила да ја "допира длабочината на Океанот".[27]
Тетија се спомува и во делото Метаморфози на Овидиј. Тука таа го претвора Екас во нуркачка птица.[28]
Тетија била понекогаш мешана со една друга божица на морето и морска нимфа Тетида, сопругата на Пелеј и мајка на Ахил.[29]
Remove ads
Иконографија
Претставите на Тетија пред Римскиот период се ретки.[30]
Тетија се појавува, идентификувана со натпис (ΘΕΘΥΣ), како дел од илустрација на венчавката на Пелеј и Тетида на почетокот на шестиот век пред нашата ера, на црнофигурална керамика (Софилос динос во Британскиот Музеј 1971.111-1.1).[31]
Во текот на вториот до четвртиот век, Тетија сама или понекогаш заедно со Океан станала релативно честа одлика на мозаиците кои украсувале бањи, базени и триклиниуми на исток, особено во Антиохија и околината.[32] Нејзини атрибути се крилја кои излегуваат од челото, кормило, и кетос ("ketos"), суштество од старогрчката митологија со глава на змеј и тело на змија.[33] Најстарите мозаици, идентификувани како Тетија, биле ископани во Антиохија и датираат од 115 п.н.е (Хате Археолошки музеј 850).[34] Тетија, полулегнала на лево, заедно со Океан, прикажана е со долга коса и крилесто чело. Двајцата се голи до појасот а нејзината десна подигната рака замотан е кетос. Други мозаици на Тетија се прикажани во Хете Археолошкиот музеј[35][36] и во Музејот на Уметноста во Балтимор.[37] Кон крајот на периодот претставен од овие мозаици, Тетија се појавува заедно со иконографијата на една друга морска божица Таласа, грчка персонификација на морето (зборот thalassa на грчки означува море).[38]
Литература
- Cahn, Herbert A., "Thalassa", in Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae (LIMC) VIII.1 Artemis Verlag, Zürich and Munich, 1997. ISBM. 9783760887517.
- Caldwell, Richard, Hesiod's Theogony, Focus Publishing/R. Pullins Company (June 1, 1987). ISBM. 978-0-941051-00-2.
- Campbell, Sheila D. (1988), The Mosaics of Antioch, PIMS. ИСБН: 9780888443649.
- Campbell, Sheila D. (1998), The Mosaics of Anemurium, PIMS. 9780888443748.
- Eraslan, Şehnaz. "Oceanus, Tethys and Thalssa Figures in the Light of Antioch and Zeugma Mosaics.", in: Journal of International Social Research 8.37 (2015), pp. 454–461.
- Hesiod, Theogony, in The Homeric Hymns and Homerica with an English Translation by Hugh G. Evelyn-White, Cambridge, MA., Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1914. Online version at the Perseus Digital Library.
- Homer, The Iliad with an English Translation by A.T. Murray, Ph.D. in two volumes. Cambridge, MA., Harvard University Press; London, William Heinemann, Ltd. 1924. Online version at the Perseus Digital Library.
- Hyginus, Gaius Julius, Astronomica, in The Myths of Hyginus, edited and translated by Mary A. Grant, Lawrence: University of Kansas Press, 1960.
- Jentel, Marie-Odile, "Tethys I", in Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae (LIMC) VIII.1 Artemis Verlag, Zürich and Munich, 1997. ISBN 97837608875179783760887517.
- Kondoleon, Christine, Antioch: The Lost Ancient City, Princeton University Press, 2000. ISBN.9780691049328.
- Ovid, Ovid's Fasti: With an English translation by Sir James George Frazer, London: W. Heinemann LTD; Cambridge, Massachusetts: : Harvard University Press, 1959. Internet Archive.
- Ovid, Metamorphoses, Brookes More. Boston. Cornhill Publishing Co. 1922. Online version at the Perseus Digital Library.
- Wages, Sara M., “A Note on the Dumbarton Oaks ‘Tethys Mosaic’” in: Dumbarton Oaks Papers 40 (1986), pp. 119–128.
- West, M. L. (1966), Hesiod: Theogony, Oxford University Press.
- Williams, Dyfri, "Sophilos in the British Museum" in Greek Vases In The J. Paul Getty Museum, Getty Publications, 1983, pp. 9–34. ISBN.0-89236-058-5.
Remove ads
Поврзано
Надворешни врски
 |
„Тетија (митологија)“ на Ризницата ? |
Наводи
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads