Gospodarka Bydgoszczy
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Bydgoszcz jest jednym z większych ośrodków gospodarczych Polski. Jest ośrodkiem przemysłu, handlu i usług, wraz z powiatem skupiając około jednej trzeciej potencjału gospodarczego regionu kujawsko-pomorskiego.
Bydgoszcz jest ósmym pod względem wielkości w kraju[1] i największym w regionie kujawsko-pomorskim ośrodkiem gospodarczym. Zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wynosiło 56 tys. osób (7. miejsce w kraju), z czego 90% przypadało na sektor prywatny[2].
Pierwszoplanowe znaczenie w gospodarce miasta mają usługi i przemysł. Jego struktura jest zdywersyfikowana, lecz najważniejsze znaczenie mają branże[3]:
- chemiczna, w tym przetwórstwa tworzyw sztucznych, skupione w ramach Bydgoskiego Klastra Przemysłowego,
- informatyczna (IT) i nowoczesnych usług dla biznesu Business Process Outsourcing (BPO) / Share Service Center (SSC), skupione w ramach Bydgoskiego Klastra Informatycznego,
- elektromaszynowa, w tym produkcji taboru kolejowego i tramwajowego skoncentrowana wokół firmy PESA i jej poddostawców,
- spożywcza.
Wizytówką gospodarczą miasta i największym miejscowym przedsiębiorstwem są Pojazdy Szynowe Pesa Bydgoszcz, produkujące tabor kolejowy i tramwajowy. W mieście obecnych jest wiele grup kapitałowych, koncernów i korporacji międzynarodowych. W Bydgoszczy znajduje się około 25% kujawsko-pomorskich przedsiębiorstw eksportujących swoje wyroby za granicę[4]. Przychody bydgoskich podmiotów gospodarczych w latach 2003–2007 wzrosły z 19,71 do 24,83 mld zł[5]. Duże znaczenie posiada rozwinięte otoczenie biznesu – banki, usługi finansowe, instytucje ubezpieczeniowe, obsługa nieruchomości i firm, targi, klastry przemysłowe, organizacje gospodarcze, baza hotelowa klasy prestiż, połączenia lotnicze (w tym towarowe).
Specyfika bydgoskiej gospodarki wyraża się m.in. w skromnej obecności w rankingach przedsiębiorstw o największych przychodach (np. 500 Polityki), gdyż to nie przedsiębiorstwa handlowe, wykazujące duży obrót decydują o obrazie gospodarczym miasta, lecz m.in. branża przetwórcza (przychody – 7 miejsce w kraju)[1]. Największe przedsiębiorstwa bydgoskie są często filiami, względnie oddziałami ogólnopolskich lub globalnych grup kapitałowych, a jednocześnie ponad połowa regionalnych przedsiębiorstw o największym zatrudnieniu znajduje się właśnie w Bydgoszczy[6]. Bydgoskie przedsiębiorstwa są szeroko reprezentowane w rankingach promujących jakość wyrobów i usług (Teraz Polska, Dobre bo Polskie, Medal Europejski itp.), wskaźniki rozwoju (Gazele Biznesu, Złota Setka itp.) lub etykę prowadzenia działalności gospodarczej (Firmy Fair Play). W 2015 roku spośród 121 przedsiębiorstw z kujawsko-pomorskiego wyróżnionych jako Diamenty Forbesa jedna trzecia to przedsiębiorstwa z Bydgoszczy (28) i powiatu (10)[7].
Specyfikę gospodarczą Bydgoszczy dopełnia otoczenie, powiat bydgoski, a zwłaszcza najbliżej położone i rozwinięte gminy: Białe Błota, Osielsko, Nowa Wieś Wielka i Solec Kujawski, których wskaźniki gospodarcze są wyraźnie lepsze niż przeciętne obszary wiejskie. Aglomeracja Bydgoszczy grupuje 30% podmiotów gospodarczych w województwie kujawsko-pomorskim, w tym ponad 50% podmiotów dużych, zatrudniających ponad 1000 osób. Aktywność zawodowa w Bydgoszczy jest najwyższa w regionie, natomiast stopa bezrobocia – najniższa. Dodatkowo Bydgoszcz stanowi miejsce pracy dla 30 tys. osób dojeżdżających z zewnątrz (dane z 2011)[8]. Saldo dojazdów daje Bydgoszczy 4. miejsce w Polsce północnej, po Warszawie, Poznaniu i Gdańsku[9].
Nagrody i wyróżnienia gospodarcze
Za prowadzoną politykę proinwestycyjną, Bydgoszcz otrzymała szereg nagród i wyróżnień, między innymi[10]:
- Gmina Fair Play (2007, 2008, 2009) – Certyfikowana Lokalizacja Inwestycji[11]
- trzecie miejsce w rankingu Forbes dla miast najbardziej przyjaznych biznesowi,
- tytuł Wschodzącej Gwiazdy na lokalizację usług BPO przyznany przez Colliers International (2008)[4],
- tytuł Regionalnego Centrum Gospodarczego przyznany przez PricewaterhouseCoopers
- siódme miejsce (na 600 miast i gmin) w rankingu Gmina na 5 organizowanym przez Szkołę Główną Handlową (2015)[12]
- pierwsze miejsce wśród miast polskich w rankingu Doing Business in Poland 2015 przygotowanym przez Bank Światowy[13].
- pierwsze miejsce w kategorii nowych lokalizacji dla centrów usług wspólnych 2015 (CEE Shared Services and Outsourcing Awards)[14]
Bydgoszcz od 2000 roku poddaje się międzynarodowej weryfikacji ratingowej, otrzymując początkowo ocenę BBB-, od 2009 – ocenę BBB[15], a od 2015 – ocenę BBB+[16].
W 2013 r. w Bydgoszczy zatrudnionych było 117 tys. osób, co stanowiło 27% zatrudnionych w województwie kujawsko-pomorskim[17]. Stopa bezrobocia w lipcu 2015 r. wynosiła 6,2%, wobec 11,7% w kraju i 15,8% w regionie[18]. W 2013 roku co trzecia oferta pracy w województwie dotyczyła pracodawcy z Bydgoszczy[17]. W mieście funkcjonowało 43,4 tys. podmiotów gospodarczych, z tego jedynie 2% w sektorze publicznym. Najwięcej w sekcji handel i naprawy (26%), budownictwo (10%), działalność naukowo-techniczna (10%) i przetwórstwo przemysłowe (9%)[19]. Według sekcji PKD 2007 w Bydgoszczy prowadziło działalność 31 tys. osób fizycznych, 12,4 tys. osób prawnych, 350 jednostek samorządowych[20]. W podziale na formy prawne funkcjonowały 3 przedsiębiorstwa państwowe, 115 spółdzielni, 1085 fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych oraz 4,4 tys. spółek handlowych, w tym 563 z udziałem kapitału zagranicznego[2]. 96% podmiotów gospodarczych to mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 10 osób. Prawie 2 tys. przedsiębiorstw zatrudniało od 10 do 250 osób, 53 – w zakresie 250-1000 osób, a 14 – powyżej 1000 osób[20]. W 2013 roku przychody ze sprzedaży produktów i usług (bez sekcji handel i naprawy) wynosiły w Bydgoszczy 12,4 mld zł, z czego 70% wartości przypadało na przemysł, a 10% – budownictwo[2]. W strukturze produkcji sprzedanej przemysłu największy udział mają wyroby z tworzyw sztucznych i gumy (17%), artykuły spożywcze (12%), wyroby z metali (11%), papier i wyroby z papieru (7%), maszyny i urządzenia (5%) oraz meble (4%)[2].
Regionalny potencjał gospodarczy
Aglomeracja Bydgoszczy (powiat grodzki i ziemski) grupuje około 23% ludności województwa (więcej niż łącznie Toruń, Włocławek i Grudziądz)[21]. Potencjał gospodarczy wynosi w zaokrągleniu:
- 30% podmiotów gospodarczych[22], osób pracujących[23], środków trwałych w przedsiębiorstwach[24], nowych mieszkań oddanych do użytku (lata 1995–2013)[25],
- 40% podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego[26], środków trwałych w przedsiębiorstwach usługowych[27],
- 50% spółek akcyjnych[28], dużych przedsiębiorstw (ponad 1000 zatrudnionych)[6] oraz sfery społecznej (szkolnictwo wyższe, media, sport wyczynowy, służba zdrowia, niektóre dziedziny kultury).
Względny potencjał gospodarczy odpowiada wskaźnikom miast wojewódzkich w innych regionach (Szczecin, Wrocław, Lublin, Olsztyn)[1].
W Bydgoszczy znajduje się największa grupa ludzi zawodowo czynnych w regionie kujawsko-pomorskim. Około 15% ludności ma wykształcenie wyższe, 37% średnie[29], a uczelnie bydgoskie dostarczają wykwalifikowanej kadry technicznej branż: mechanicznej, chemicznej, budowlanej, elektronicznej, telekomunikacyjnej, ochrony środowiska i innych. CM UMK dostarcza wykwalifikowane kadry medyczne, a UKW kadry dla oświaty, administracji. Uczelnie niepubliczne kształcą informatyków, kadry dla administracji, turystyki, hotelarstwa, kadry zarządzającej przedsiębiorstwami, dziennikarzy. Liczne szkoły średnie kształcą średni personel, potrzebny w każdym przedsiębiorstwie.
Dojazdy do pracy do Bydgoszczy
Z badań Ośrodka Statystyki Miast w Poznaniu przeprowadzonego w 2006 r. wynika, że do Bydgoszczy przyjeżdżało do pracy z innych gmin i powiatów 19,7 tys. osób (13 miejsce w kraju, 4 w północnej Polsce). Było to prawie 5 razy więcej, niż z osób wyjeżdżających do pracy z Bydgoszczy[9]. Dodatni iloraz przepływów jest najwyższy w województwie kujawsko-pomorskim i dotyczy również gmin podbydgoskich: Białe Błota i Osielsko. W 2006 r. Bydgoszcz była miejscem pracy dla przyjeżdżających z 524 gmin w kraju, głównie z województw: kujawsko-pomorskiego, wielkopolskiego, pomorskiego i mazowieckiego. Ponad 20% udział w liczbie pracowników najemnych na terenie gminy w której mieszkają mieli przyjeżdżający do pracy z gmin: Dąbrowa Chełmińska, Dobrcz, Sicienko, Białe Błota, Świekatowo, Osielsko, Nowa Wieś Wielka oraz miast Łabiszyn i Pruszcz Pomorski. Natomiast udział w zakresie 15–20% mieli przyjeżdżający do pracy z gmin: Szubin, Łabiszyn i Koronowo. Udział powyżej 5% miały gminy położone dalej na północ i południowy zachód od Bydgoszczy aż do granic województwa. Według Spisu Powszechnego z 2011 roku w Bydgoszczy zatrudnionych było 1626 mieszkańców Torunia (co stanowiło 1,2% ludności w wieku produkcyjnym w Toruniu), zaś w Toruniu zatrudnionych było 491 mieszkańców Bydgoszczy (0,2% ludności w wieku produkcyjnym w Bydgoszczy)[30]. Wśród pracowników najemnych mieszkających w Bydgoszczy, a wyjeżdżających do pracy poza województwo kujawsko-pomorskie, najwięcej było zatrudnionych w Warszawie (400 osób) i Poznaniu (90 osób)[9].
Najwięksi pracodawcy w Bydgoszczy
Najwięksi pracodawcy w Bydgoszczy (2014) to m.in.[10][31]:
- Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz (3300 osób) – eksportuje tramwaje, szynobusy oraz składy pociągów; w spółce funkcjonuje największy w tej części Europy, zatrudniający 200 osób Dział Badań i Rozwoju, pracujący nad innowacyjnymi rozwiązaniami w produkcji pojazdów szynowych,
- Atos IT Services (2500) – międzynarodowe przedsiębiorstwo branży informatycznej zatrudniające ok. 80 tys. pracowników w 47 krajach na całym świecie; oferuje usługi zarządzania infrastrukturą IT, integrację systemów informatycznych, outsourcing i doradztwo; w Polsce działa od 2000 roku w Bydgoszczy, Gdańsku, Warszawie i Wrocławiu,
- Poczta Polska, oddział Bydgoszcz (1500) – zatrudnia pracowników nie tylko w urzędach pocztowych, ale również w Centralnym Ośrodku Rozliczeniowym i regionalnym centrum logistycznym w Lisim Ogonie,
- iQor Global Services (1500) – serwisowanie sprzętu elektronicznego z całej Europy, dodatkowo centrum obsługi klienta iQor.
- PKP Cargo, oddział Bydgoszcz (1400) – zatrudnia pracowników m.in. w Biurze Rachunkowości i Podatków, Biurze Finansów oraz Biurze Ekspedycji,
- Enea, oddział Bydgoszcz (1400) – jeden z wiodących dostawców energii elektrycznej w Polsce,
- MZK Bydgoszcz (1300) – spółka miasta Bydgoszczy,
- Stomil Bydgoszcz (1000) – producent wyrobów gumowych z 90-letnią tradycją; lider w Polsce pod względem produkcji węży hydraulicznych, eksporter na rynki zagraniczne,
- IMS Sofa (1000) – jeden z czołowych europejskich producentów mebli tapicerowanych, należy do niej marka Bydgoskie Meble,
- Alcatel-Lucent (1000) – przedsiębiorstwo z branży informatycznej, tworzy systemy komunikacji i sieci informatyczne,
- Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2 (1000) – przedsiębiorstwo o strategicznym znaczeniu dla gospodarki i obronności Polski,
- Bank Pocztowy (950) – jedyny bank ogólnopolski z centralą w Bydgoszczy i regionie kujawsko-pomorskim,
- Tyco Electronics (930) – przedsiębiorstwo z branży elektronicznej, największy na świecie producent biernych elementów elektronicznych i elektrycznych (m.in. ekrany dotykowe),
- Projprzem (740) – spółka akcyjna, jest wykonawcą m.in. konstrukcji stalowych, obiektów przemysłowych, hal magazynowych,
- Impel Cleaning, oddział Bydgoszcz (700) – oferuje usługi z zakresu m.in.: sprzątania, utrzymania czystości, fizycznej i technicznej ochrony mienia, monitoringu, usług kadrowo-płacowych i księgowych, wynajmu i serwisu odzieży,
- Miejskie Wodociągi i Kanalizacja (635) – spółka miasta Bydgoszczy.
Do dużych przedsiębiorstw zatrudniających od kilkaset do ponad 1000 osób należą również: Jutrzenka (w składzie grupy kapitałowej Colian), Unilever, HF Helvetia Furniture, Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz, Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, Bydgoskie Fabryki Mebli, Bydgoskie Zakłady Sklejek, Nitro-Chem, Makrum, Zakład Urządzeń Dozymetrycznych Polon Alfa, Frosta, Bazy i Systemy Bankowe, Zakłady Mechaniczno-Antykorozyjne Metalko, Gąsior, AJG-2 i inne.
Znaczącą część bydgoskiej gospodarki stanowią także podmioty sfery społecznej, np. szpitale, szkoły, uczelnie oraz urzędy. W 2012 Szpital Uniwersytecki nr 1 (im. dr Jurasza) zatrudniał blisko 2 tys. osób, a Szpital Uniwersytecki nr 2 (im. dr. Biziela) – 1200 osób, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy około 1200 osób, a Urząd Miasta Bydgoszczy blisko 1000 osób[10].
Przedsiębiorstwa z tradycjami
W Bydgoszczy funkcjonuje szereg przedsiębiorstw z tradycjami, sięgającymi XIX wieku, dwudziestolecia międzywojennego oraz wczesnych lat powojennych:
- Poczta Polska (bydgoski Urząd Pocztowy) – 1733[32]
- Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy – 1800[33]
- Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz – 1851[34]
- Bydgoska Fabryka Narzędzi „Befana” – 1852[35]
- Gazownia w Bydgoszczy – 1859[36]
- Fabryka Obrabiarek do Drewna – 1865[37]
- Bydgoskie Zakłady Elektromechaniczne „Belma” – 1868[38]
- Makrum – 1868[39]
- Prasowe Zakłady Graficzne (Ortis) – 1869[40]
- Państwowa Straż Pożarna – 1872[36]
- Hotel Ratuszowy w Bydgoszczy – 1881[33]
- Bydgoskie Fabryki Mebli – 1884[41]
- Miejskie Zakłady Komunikacyjne w Bydgoszczy – 1888[36]
- Bydgoskie Zakłady Mięsne – 1890[42]
- Żegluga Bydgoska – 1891[43]
- Wody Mineralne Ostromecko – 1894[44]
- Enea (Zakład Energetyczny Bydgoszcz) – 1896[36]
- Zieleń Miejska (Deputacja Ogrodów Miejskich) – 1898[36]
- Miejskie Wodociągi i Kanalizacja – 1900[36]
- Bydgoskie Zakłady Sklejek – 1914[45]
- Bydgoskie Zakłady Przemysłu Gumowego „Stomil” – 1920[46]
- Bydgoska Fabryka Kabli (Tele-Fonika Kable zakład Bydgoszcz) – 1920[47]
- Kolejowe Zakłady Łączności – 1920[48]
- Poczta Polska Centralny Ośrodek Rozliczeniowy – 1920[49]
- Jutrzenka – 1922[50]
- Eltra – 1923[51]
- Pasamon – 1924[52]
- Alcatel-Lucent (Telfa) – 1928[53]
- Unilever (Bydgoskie Zakłady Chemii Gospodarczej Pollena) – 1932[54]
- Zachem i Nitro-Chem – 1940
- PKS Bydgoszcz – 1945[55]
- Modus – 1945[56]
- Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2 – 1945[57]
- Cukiernia Adam Sowa – 1946[58]
- Kolejowe Zakłady Nawierzchniowe Cogifer Polska – 1947[59]
- Projprzem – 1948[60]
- Famor – 1952[61]
- Bydgoska Fabryka Urządzeń Chłodniczych Byfuch – 1953[62]
- Solbet – 1954[63]
- Bydgoskie Zakłady Maszyn Gastronomicznych Ma-Ga – 1956[64]
- Zakład Urządzeń Dozymetrycznych Polon-Alfa – 1960[65] (względnie od 1956 roku), producent czujników, sond i systemów przeciwpożarowych oraz używanych w przemyśle chemicznym, a także aparatury dozymetrycznej; w 2016 osiągnął zysk netto w wysokości 27,5 mln zł[66]
- Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej – 1963[36]
Kilka długoletnich zakładów zaprzestało już działalności w Bydgoszczy, m.in. Zakłady Graficzne im. KEN (1806-2008)[67], Kujawiak Browary Bydgoskie (1858-2006)[68], Pomorskie Zakłady Przemysłu Skórzanego „Kobra” (1876-1992)[69], Bydgoskie Zakłady Fotochemiczne „Foton” (1926-1997)[70], Zakłady Rowerowe Romet (1948-2005)[71]
Produkty z Bydgoszczy
Do rozpoznawalnych produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwach bydgoskich, względnie podbydgoskich należą m.in.:
- składy kolejowe, autobusy szynowe i tramwaje (PESA) obecne w wielu regionach i miastach polskich i zagranicznych (Warszawa, Łódź, Gdańsk, Elbląg, Toruń, Bydgoszcz, Segedyn, Sofia, Królewiec, Moskwa)[72]
- pasty do zębów (Signal, Amodent), szampony i odżywki do włosów (Timotei, Sunsilk, Andrelon), płyny do kąpieli (Dove), kostki toaletowe (Domestos)[73]
- słodycze marki Jutrzenka, m.in. bakalie w czekoladzie, batony Alibi i Apetit, ciastka Jeżyki, Elitki, Petit Beurre, wafle Familijne, Grześki[74]
- paluszki rybne i mrożonki (Frosta)[75],
- woda mineralna (Ostromecko)
- meble ekskluzywne z marką „Bydgoskie Meble”
- sklejki dla budownictwa i przemysłu (Sklejka-Multi)[76]
- podzespoły elektroniczne i kable (Tyco Electronics, Tele-Fonika Kable)
- systemy informacji wizualnej i fonicznej (SiMS i Pixel)[77]
- oprogramowanie dla banków, firm i instytucji (Asseco, BSB, Logon)
- gładzie, kleje i zaprawy dla budownictwa (Grupa Atlas)
- systemy sygnalizacji pożarowej (Polon Alfa)
- pilniki (Befana)
- urządzenia chłodnicze dla sklepów i hipermarketów (Byfuch)
- materiały biurowe – segregatory (Vaupe), pióra i wkłady żelowe (Rystor)
- papiery powlekane (Pasaco)
- beton komórkowy (Solbet)
- wyroby z tworzyw sztucznych, opakowania
- sprzęt wędkarski (Dragon – największy w Polsce dostawca sprzętu wędkarskiego)[78].
Przedsiębiorstwa
W Bydgoszczy funkcjonuje ponad 550 spółek z udziałem kapitału zagranicznego[19], co stanowi ok. 30% potencjału regionu, a licząc z powiatem – blisko 40%. Swoje przedsiębiorstwa posiadają tutaj koncerny produkcyjne, m.in.: Unilever, Telefonika, Grupa Atlas, Mlekpol, IMS Group, Grupa Pilkington, Tyco, Lexel A/S, Schieder, MMP Neupack, Prettl, Bierbaum, Frosta, Helvetia Furniture, SPX, OKT, Global Malt, East Pack, Wentworth, jak i usługowe: Grupa Energetyczna Enea, Schenker, Polska Grupa Farmaceutyczna, Alcatel-Lucent, Atos IT Services, Livingston International, Teleplan, Jabil, Mobica, Sunrise System, Metro AG, Grene, Cogifer, Asseco, Dräger Medical i wiele innych[79].
Przykładami lokalnych przedsiębiorstw, wykazujących ekspansję krajową i globalną są m.in. Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz, Oponeo.pl[80], Abramczyk, Drozapol-Profil, Solbet, Dadelo[81] i inne. W 2011 powstała w Bydgoszczy Grupa kapitałowa Immobile, która jest właścicielem m.in. Zakładów Budowy Maszyn Makrum i sieci hoteli Focus.
Lokalne marki gospodarcze
Markami bydgoskimi w okresie Polski Ludowej były m.in. rowery Romet, obuwie Kobra, czy też piwo Kujawiak[82]. Przedsiębiorstwa produkujące te wyroby nie przetrwały okresu transformacji gospodarczej. W XXI wieku pojawiły się nowe produkty z Bydgoszczy, znane nie tylko na lokalnym rynku. Przykładami są m.in.[83]:
- tramwaje i składy kolejowe PESA,
- marki słodyczy Jutrzenka znane w całej Polsce i w 20 państwach na czterech kontynentach[83],
- wyroby cukiernicze Sowa znane w kraju i w Europie (Wielka Brytania, Niemcy) oraz Staropolska – znana w regionie kujawsko-pomorskim[83],
- Oponeo.pl, marka handlowa znana ze sprzedaży opon na rynku polskim i europejskim (Niemcy, Włochy, Francja, Hiszpania, Wielka Brytania, Austria, Holandia),
- Bydgoskie Meble, marka obecna w Polsce i Niemczech od końca XIX wieku, wielokrotnie nagradzana (Diament Meblarstwa, Wizytówka Polski, Najlepsze w Polsce czy Produkt Roku miesięcznika Meble Plus)[83],
- Quiosque, marka należąca do bydgoskiej spółki PBH S.A. oferująca odzież kobiecą na terenie całego kraju[83],
- Vivid Games, marka znana na całym świecie na rynku gier mobilnych[83].
Spółki giełdowe
W 2013 r. na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych notowane były następujące spółki z Bydgoszczy[84]: Projprzem (na giełdzie od 1991), Drozapol Profil (2004), Oponeo.pl (2007) i Makrum (2007).
Bydgoskie przedsiębiorstwa w rankingach gospodarczych
W rankingach ogólnopolskich, które przedstawiają przedsiębiorstwa o największych przychodach niewiele jest przedsiębiorstw bydgoskich. Wynika to z faktu, że wiele dużych miejscowych przedsiębiorstw wchodzi w skład korporacji, grup kapitałowych i firm globalnych, których siedziby nie mieszczą się w Bydgoszczy. Nadal zatrudniają one tysiące osób, ale nie są już przypisywane bezpośrednio Bydgoszczy. Inną przyczyną jest to, że duże przedsiębiorstwa handlowe, których specyfiką działalności jest duży obrót, są stosunkowo skromnie reprezentowane na lokalnym rynku, w przeciwieństwie np. do przedsiębiorstw produkcyjnych i przetwórczych. Liczba przedsiębiorstw o dużym zatrudnieniu w Bydgoszczy jest nieproporcjonalnie duża. W 2013 r. w Bydgoszczy funkcjonowało 53 jednostki o zatrudnieniu 250–1000 osób (30% w regionie) i 14 powyżej 1000 osób (50% w regionie)[6].
Do ważniejszych grup kapitałowych, które posiadają w Bydgoszczy oddziały lub fabryki, a zestawione są corocznie na liście największych przedsiębiorstw należą m.in.: Poczta Polska (siedziba – Warszawa, ogólnopolskie Centrum Rozliczeniowe i Bank Pocztowy w Bydgoszczy), Enea (Poznań), Tele-Fonika Kable (Myślenice, posiada w Bydgoszczy dużą fabrykę zatrudniającą ok. 500 osób), Unilever (Warszawa, duża fabryka w Bydgoszczy), Mlekpol (Grajewo, duża przetwórnia w Bydgoszczy), Grupa Atlas (Łódź, fabryka w Bydgoszczy), Pilkington (Sandomierz), Schenker (Warszawa, regionalny oddział w Bydgoszczy), Colian (Opatówek, fabryki w Bydgoszczy), Telewizja Polska (Warszawa), Tyco (Warszawa), Polska Grupa Farmaceutyczna (Łódź) i inne. Z przedsiębiorstw, których zarządy znajdują się w Bydgoszczy największe przychody posiadają[10]: Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz (przychód ponad 1,5 mld zł), Frosta (przychód 325 mln zł), Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz, Drozapol-Profil, Projprzem, Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2, Makrum, Belma, Bydgoskie Fabryki Mebli, HF Helvetia Furniture, Gąsior (lider opakowań dla przemysłu spożywczego w Polsce), Stomil Bydgoszcz i inne.
W rankingach gospodarczych, które nie skupiają się na przychodach przedsiębiorstw, lecz na jakości wyrobów i usług (Teraz Polska, Dobre bo Polskie, Medal Europejski itp), wskaźnikach rozwoju (Gazele Biznesu, Złota Setka itp.) lub etyce prowadzenia działalności gospodarczej (Fair Play) – bydgoskie przedsiębiorstwa są obecne w liczbie co najmniej proporcjonalnej do potencjału miasta. W 2015 roku spośród 121 przedsiębiorstw z kujawsko-pomorskiego wyróżnionych jako Diamenty Forbesa jedna trzecia to przedsiębiorstwa z Bydgoszczy (28) i powiatu (10)[85]. Na uwagę zasługują lokalne udogodnienia w prowadzeniu i rozwoju biznesu. W 2015 roku Bydgoszcz zajęła pierwsze miejsce wśród miast polskich w rankingu Doing Business in Poland 2015 przygotowanym przez Bank Światowy[13].
Dzielnice składowo-przemysłowe
Główne strefy składowo-przemysłowe znajdują się: na zachodzie miasta w dzielnicach: Osowa Góra, Czyżkówko i Okole oraz na wschodzie na osiedlach: Bydgoszcz Wschód, Siernieczek, Brdyujście, Fordon, Zimne Wody, Czersko Polskie i Łęgnowo[86]. Niewielkie obszary przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej zlokalizowane są również w centralnej i południowej części miasta, m.in. na osiedlu Glinki, Szwederowo, Bielice, osiedlu Leśnym oraz w rejonie dworca kolejowego.
Oddzielne zagadnienie stanowi teren byłych Zakładów Chemicznych Zachem o powierzchni kilkudziesięciu kilometrów kwadratowych w południowo-wschodniej części miasta. Część terenu wykorzystano do budowy Bydgoskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego. Po upadku Zachemu w 2014 roku, zwolnione tereny przemysłowe mogą być wykorzystane do dalszej ekspansji gospodarczej w tym rejonie.
Parki przemysłowe i centra biznesowe
Od 2004 roku w Bydgoszczy funkcjonuje Bydgoski Park Przemysłowo-Technologiczny o powierzchni 283 ha[87]. Jest to przestrzeń atrakcyjna dla prowadzenia działalności gospodarczej z uwagi na ulgi w podatkach, ochronę, dostępne media i tereny, bliskość szlaków komunikacyjnych: kolejowej magistrali węglowej, DK5, DK10, portu lotniczego z terminalem cargo i rejsami do portów przesiadkowych. W BPPT na terenie 46 ha utworzona została podstrefa Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej[79]. W ramach przyjaznej inwestorom polityki władz miejskich, w Bydgoszczy obowiązuje zwolnienie z podatku od nieruchomości dla nowych inwestycji, w których utworzono nowe miejsca pracy[79]. W 2013 roku w BPPT funkcjonowało 57 przedsiębiorstw zatrudniających 1,5 tys. osób[2].
Oddzielnym zagadnieniem jest rozwój centrów biurowo-biznesowych wykorzystywanych przez przedsiębiorstwa z branży IT i rozliczeniowo-finansowe. Nowe centra biurowe, rozwijające się po 2010 roku to m.in.: Biznes Park Kraszewskiego 1, Bydgoskie Centrum Biznesu, SCANPARK Business Center, Your Office, ML Office, F262.