Stanowisko dokumentacyjne

Stanowisko dokumentacyjne – forma ochrony przyrody nieożywionej w Polsce, której podstawą prawną funkcjonowania jest ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Stanowiska dokumentacyjne powstają w celu ochrony m.in.: formacji geologicznych, odkrywek, nieczynnych wyrobisk (podziemnych i naziemnych), jaskiń z namuliskami i nagromadzeń skamieniałości^[1][2][3].

Stanowisko dokumentacyjne "Odsłonięcie u podnóża Góry Hałasa". Dawny kamieniołom piaskowców ordowiku, Kielce

Stanowisko dokumentacyjne w Kopalni Soli Bochnia.

Stanowisko dokumentacyjne Kamieniołom Tursko

Stanowisko dokumentacyjne Groty Nagórzyckie

Regulacje prawne

Stanowisko dokumentacyjne jako forma ochrony przyrody w polskim systemie prawnym pojawiło się w ustawie z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 1991 r. nr 114, poz. 492). Zwiększenie ochrony przyrody nieożywionej w Polsce było efektem wieloletnich starań, a za powołaniem nowej formy ochrony przyrody optowali m.in. naukowcy z Zakładu Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych Polskiej Akademii Nauk^[4]. Pierwszym stanowiskiem dokumentacyjnym powołanym na mocy ustawy z 1991 roku było stanowisko Losy w województwie warmińsko-mazurskim utworzone 26 grudnia 1992 roku^[5].

Aktualnie stanowisko dokumentacyjne powoływane jest na mocy art. 41, 44 i 45 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, która definiuje stanowisko dokumentacyjne, reguluje sposób jego powoływania oraz określa zakazy, które mogą zostać wprowadzone na terenie stanowiska.

1. Stanowiskami dokumentacyjnymi są niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.
2. Stanowiskami dokumentacyjnymi mogą być także miejsca występowania kopalnych szczątków roślin lub zwierząt.

art. 41 Ustawy o ochronie przyrody z 2004 r. (Dz.U. z 2004 r. nr 92, poz. 880)

{{Cytat}} Linki zewnętrzne: "źródło".

Zgodnie z art. 44 ustawy o ochronie przyrody z 2004 r. stanowisko dokumentacyjne może zostać powołane w drodze rozporządzenia wojewody albo uchwały rady gminy. Wniosek o utworzenie stanowiska dokumentacyjnego może złożyć osoba fizyczna, instytucja naukowa lub organizacja społeczna^[6].

Statystyki

Według Głównego Urzędu Statystycznego do 2000 roku na terenie całego kraju utworzono 103 stanowiska dokumentacyjne, a przez dwie dekady do 2021 roku ich liczba zwiększyła się do 186. Łączna powierzchnia stanowisk dokumentacyjnych według GUS wynosi 929 ha^[7].

Według danych Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska łączna powierzchnia stanowisk dokumentacyjnych wynosi ok. 970 ha^[5]. Najwięcej stanowisk dokumentacyjnych znajduje się w województwie małopolskim – 80 stanowisk, z których 67 jest zlokalizowanych w podziemnych wyrobiskach Kopalni Soli „Wieliczka” oraz Kopalni Soli „Bochnia”^[8]. Wiele stanowisk funkcjonuje również w województwach podkarpackim – 28 stanowisk, świętokrzyskim – 18 stanowisk i śląskim – 12 stanowisk. Najmniej stanowisk dokumentacyjnych powołano w województwach wielkopolskim, kujawsko-pomorskim i warmińsko-mazurskim – w każdym jedno stanowisko^[5]. Średnia powierzchnia stanowiska wynosi ok. 5,42 ha, zatem są to w większości formy obszarowe o stosunkowo niewielkiej powierzchni.

Według Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody stanowiska dokumentacyjne można podzielić na dwie kategorie: antropogeniczne i naturalne oraz na pięć rodzajów: formacja geologiczna, wyrobisko powierzchniowe, wyrobisko podziemne, jaskinia, nagromadzenie skamieniałości.

Zobacz multimedia związane z tematem: Stanowisko dokumentacyjne

Lista stanowisk dokumentacyjnych w Polsce

Nazwa stanowiska	Rodzaj[a] Kategoria[a]	Powierzchnia	Data utworzenia	Położenie administracyjne
–[b]	–[c] –[c]	45,26 ha	30 listopada 1998	małopolskie	wielicki (Gdów)
–[b]	formacja geologiczna antropogeniczne	0,01 ha	30 sierpnia 1995	podlaskie	m. Suwałki
–[b]	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,92 ha	21 kwietnia 1995	lubelskie	zamojski (Krasnobród)
–[b]	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,15 ha	19 marca 2021	świętokrzyskie	kielecki (Daleszyce)
–[b]	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,14 ha	26 sierpnia 2006	zachodniopomorskie	kołobrzeski (Gościno)
–[b]	wyrobisko powierzchniowe naturalne	0,3 ha	2 grudnia 1999	pomorskie	pucki (Kosakowo)
–[b]	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,92 ha	9 września 2002	lubelskie	zamojski (Krasnobród)
–[b]	wyrobisko powierzchniowe naturalne	0,5 ha	2 grudnia 1999	pomorskie	pucki (Krokowa)
–[b]	formacja geologiczna naturalne	0,025 ha	9 września 2002	lubelskie	janowski (Potok Wielki)
–[b]	wyrobisko powierzchniowe naturalne	0,2 ha	1 stycznia 1999	pomorskie	pucki (Puck)
– (1.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,056 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (2.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0428 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (3.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0392 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (4.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,1936 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (5.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0329 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (6.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0526 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (7.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,1097 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (8.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,1803 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (9.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0813 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (10.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0173 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (11.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0178 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (12.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0236 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (13.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0508 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (14.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0292 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (15.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0201 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (16.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0657 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (17.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0431 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (18.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0228 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (19.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0745 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (20.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0235 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (21.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,01 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (22.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0275 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (23.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0414 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (24.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0196 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (25.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0396 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (26.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0111 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
– (27.)[b][d]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0244 ha	1 stycznia 2006	małopolskie	bocheński (m. Bochnia)
35.A/1[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0186 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.A/2[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0528 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.A/3[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0443 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.A/4[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0103 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.A/5[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,019 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.A/6[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,726 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/1[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0149 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/2[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,198 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/3[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0897 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/4[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,323 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/5[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0053 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/6[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0315 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/7[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0111 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/8[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,1309 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/9[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0919 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/10[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0528 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/11[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0342 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/12[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0216 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/13[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,5281 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/14[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0205 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/15[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,025 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/16[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0531 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/17[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,3055 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/18[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,2569 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/19[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,111 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/20[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,1266 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/21[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0546 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/22[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,5365 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/23[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0719 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/24[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0363 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/25[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0582 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/26[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0543 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/27[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,3408 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/28[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0998 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/29[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,1571 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.B/30[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,1032 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.C/1[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,2761 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.C/2[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,407 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.C/3[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,0608 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
35.C/4[e]	wyrobisko podziemne naturalne	0,2041 ha	16 lipca 1997	małopolskie	wielicki (Wieliczka)
Bandrów - flisz karpacki	formacja geologiczna naturalne	0,01 ha	14 sierpnia 2007	podkarpackie	bieszczadzki (Ustrzyki Dolne)
Białochowo	–[c] naturalne	93,52 ha	13 czerwca 1998	kujawsko-pomorskie	grudziądzki (Rogóźno, Grudziądz)
Blachówka	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	6 ha	11 czerwca 2002	śląskie	m. Bytom
Brzeg klifowy - Niechorze	formacja geologiczna naturalne	0,135 ha	21 stycznia 2001	zachodniopomorskie	gryficki (Rewal)
Brzeg klifowy - Rewal	formacja geologiczna naturalne	0,1 ha	21 stycznia 2001	zachodniopomorskie	gryficki (Rewal)
Brzeg klifowy - Rewal 2	formacja geologiczna naturalne	0,01 ha	21 stycznia 2001	zachodniopomorskie	gryficki (Rewal)
Brzeg klifowy - Trzęsacz	formacja geologiczna naturalne	0,025 ha	21 stycznia 2001	zachodniopomorskie	gryficki (Rewal)
Bursztyny Możdżanowo	wyrobisko podziemne naturalne	0,34 ha	22 listopada 2001	pomorskie	słupski (Ustka)
Czerwona Glinka	formacja geologiczna naturalne	38,67 ha	2 czerwca 2005	podkarpackie	sanocki (Sanok)
Dziwnówek - Kra Jurajska	formacja geologiczna naturalne	0,02 ha	25 grudnia 2010	zachodniopomorskie	kamieński (Dziwnów)
Flisz wapienny w Huwnikach	formacja geologiczna naturalne	0,21 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Fredropol)
Flisz z Leszczawy Dolnej	formacja geologiczna naturalne	0,06 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Bircza)
Groty Nagórzyckie	formacja geologiczna naturalne	20,8 ha	3 kwietnia 2008	łódzkie	tomaszowski (m. Tomaszów Maz.)
Góra Zielonczyn	wyrobisko powierzchniowe naturalne	1,32 ha	4 kwietnia 2006	zachodniopomorskie	goleniowski (Stepnica)
Inoceramy	formacja geologiczna naturalne	0,2 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Fredropol)
Jasieniowa	–[c] –[c]	5,32 ha	21 kwietnia 2009	śląskie	cieszyński (Goleszów)
Jaskinia Miecharska	jaskinia naturalne	5,26 ha	19 sierpnia 2010	śląskie	cieszyński (m. Wisła)
Jaskinia Wiercica	jaskinia naturalne	–[f]	5 lipca 2007	śląskie	myszkowski (Niegowa)
Jaskinia Wiślańska	jaskinia naturalne	2,86 ha	10 marca 2015	śląskie	cieszyński (Brenna)
Kamienie Kultu Słońca	formacja geologiczna naturalne	0,02 ha	1 stycznia 1998	podkarpackie	lubaczowski (Horyniec-Zdrój)
Kamieniołom	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	2,09 ha	30 listopada 1998	małopolskie	krakowski (Liszki)
Kamieniołom Czantoria	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	–[g]	18 stycznia 2018	śląskie	cieszyński (m. Ustroń)
Kamieniołom Gielniów	formacja geologiczna antropogeniczne	0,2 ha	15 lipca 1995	mazowieckie	przysuski (Gielniów)
Kamieniołom Nowa Krystyna	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,17 ha	30 listopada 1998	małopolskie	krakowski (Krzeszowice)
Kamieniołom piaskowców karbońskich	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,1 ha	1 stycznia 2000	śląskie	mikołowski (m. Łaziska Górne)
Kamieniołom piaskowców Olewin	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,52 ha	1 stycznia 1998	łódzkie	wieluński (Wieluń)
Kamieniołom Skalica	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	1 ha	23 lipca 2014	śląskie	cieszyński (m. Ustroń)
Kamieniołom Tursko	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,4 ha	19 września 1998	małopolskie	tarnowski (Ciężkowice)
Kamieniołom wapieni górnojurajskich w Gołuchowie	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	1,59 ha	8 listopada 2022	świętokrzyskie	pińczowski (Kije)
Kamieniołom z uskokiem	–[c] antropogeniczne	0,7895 ha	30 listopada 1998	małopolskie	krakowski (Krzeszowice)
Kanion w Rybotyczach	formacja geologiczna naturalne	3,75 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Fredropol)
Klif Oksywski	formacja geologiczna naturalne	10,1 ha	2 grudnia 1992	pomorskie	m. Gdynia
Koniak	formacja geologiczna naturalne	2,234 ha	30 października 2004	opolskie	brzeski (Lewin Brzeski)
Krzeczkowski Mur	formacja geologiczna –[c]	0,45 ha	1 stycznia 1998	podkarpackie	przemyski (Krasiczyn)
Lessy Winnej Góry	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,03 ha	24 grudnia 2016	dolnośląskie	trzebnicki (Trzebnica)
Losy	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	2 ha	26 grudnia 1992	warmińsko-mazurskie	iławski (Lubawa)
Łom na Polankach	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,2 ha	3 maja 1996	mazowieckie	szydłowiecki (Szydłowiec)
Łom Pikiel	formacja geologiczna antropogeniczne	0,1 ha	5 maja 1996	mazowieckie	szydłowiecki (Szydłowiec)
Łom Podkowiński	formacja geologiczna antropogeniczne	0,1 ha	3 maja 1996	mazowieckie	szydłowiecki (Szydłowiec)
Margle kredowe nad Jeziorem Szmaragdowym	formacja geologiczna naturalne	7,75 ha	8 września 2011	zachodniopomorskie	m. Szczecin
Margle miedzionośne	formacja geologiczna naturalne	0,0996 ha	11 lutego 2009	podkarpackie	przemyski (Fredropol)
Margle z Węgierki	formacja geologiczna naturalne	0,06 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Fredropol)
Molasy potoku Młynówka	formacja geologiczna naturalne	0,01 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Fredropol)
Morena Rzęgnowska	formacja geologiczna naturalne	514,96 ha	18 grudnia 1997	mazowieckie	mławski (Dzierzgowo)
Morena w Krasicach	formacja geologiczna naturalne	0,1 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Krasiczyn)
Na Oszczaczu	formacja geologiczna naturalne	10,0186 ha	31 maja 1999	podkarpackie	leski (Lesko)
Odkrywka cieszynitów	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,0647 ha	15 października 2002	śląskie	cieszyński (m. Cieszyn)
Odsłonięcia skalne na Górze Słonecznej	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	3,1137 ha	22 stycznia 2010	świętokrzyskie	m. Kielce
Odsłonięcie geologiczne	wyrobisko powierzchniowe naturalne	2,94 ha	31 grudnia 2002	świętokrzyskie	buski (Busko-Zdrój)
Odsłonięcie geologiczne	formacja geologiczna antropogeniczne	0,28 ha	30 listopada 1998	małopolskie	chrzanowski (Alwernia)
Odsłonięcie geologiczne	formacja geologiczna –[c]	0,5 ha	30 listopada 1998	małopolskie	myślenicki (Sułkowice)
Odsłonięcie geologiczne - naturalna wychodnia szarych drobnoziarnistych piaskowców triasowych	formacja geologiczna naturalne	0,0353 ha	14 stycznia 1996	świętokrzyskie	skarżyski (Suchedniów)
Odsłonięcie geologiczne - nieczynny kamieniołom średnioziarnistych piaskowców dolnotriasowych	formacja geologiczna naturalne	0,477 ha	14 stycznia 1996	świętokrzyskie	starachowicki (Wąchock)
Odsłonięcie geologiczne - nieczynny kamieniołom czerwonych piaskowców dolnotriasowych	formacja geologiczna naturalne	0,64 ha	14 stycznia 1996	świętokrzyskie	kielecki (Mniów)
Odsłonięcie geologiczne - skałka piaskowców triasowych	formacja geologiczna naturalne	0,014 ha	14 stycznia 1996	świętokrzyskie	starachowicki (Wąchock)
Odsłonięcie geologiczne w Niesułkowie Kolonii	formacja geologiczna antropogeniczne	3,889 ha	13 października 2003	łódzkie	zgierski (Stryków)
Odsłonięcie gleb kopalnych	–[c] –[c]	0,04 ha	30 listopada 1998	małopolskie	proszowicki (Proszowice)
Odsłonięcie martwicy wapiennej w Dolinie Szklarki	formacja geologiczna –[c]	0,12 ha	30 listopada 1998	małopolskie	krakowski (Zabierzów)
Odsłonięcie na Czerwieńcu	formacja geologiczna –[c]	0,3 ha	30 listopada 1998	małopolskie	krakowski (Krzeszowice)
Odsłonięcie skalne piaskowców triasowych	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	1,745 ha	29 stycznia 2004	świętokrzyskie	kielecki (Miedziana Góra)
Odsłonięcie skalne u podnóża Góry Hałasa	formacja geologiczna naturalne	0,0007 ha	30 stycznia 2009	świętokrzyskie	m. Kielce
Olistolit Jurajski	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	1,8 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	m. Przemyśl
Osady moreny czołowej w wyrobisku w Storkowie	nagromadzenie skamieniałości naturalne	0,2008 ha	15 kwietnia 2010	zachodniopomorskie	stargardzki (Ińsko)
Oz Grapice	formacja geologiczna naturalne	6,55 ha	22 listopada 2001	pomorskie	słupski (Potęgowo)
Piaski	formacja geologiczna naturalne	13,7584 ha	30 października 2004	opolskie	brzeski (Lewin Brzeski)
Piaskowce w Posadzie Rybotyckiej	formacja geologiczna naturalne	0,07 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Fredropol)
Piaskownia w Dziewięcierzu	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,71 ha	14 sierpnia 2007	podkarpackie	lubaczowski (Horyniec-Zdrój)
Posejanka	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,3 ha	7 czerwca 1996	podlaskie	sejneński (Sejny)
Potok Rzyczanka	formacja geologiczna naturalne	1,12 ha	22 marca 2003	małopolskie	wadowicki (Andrychów)
Potok Zalesie	formacja geologiczna naturalne	0,07 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Fredropol)
Pozostałości dawnego górnictwa rud żelaza	formacja geologiczna naturalne	2 ha	14 września 1994	świętokrzyskie	kielecki (Daleszyce)
Profil Soli Różowej	formacja geologiczna naturalne	0,026 ha	2 marca 2008	wielkopolskie	kolski (Kłodawa)
Progi skalne i przełom na potoku Tarnawka pod Łukowem	formacja geologiczna naturalne	0,3945 ha	17 listopada 2011	podkarpackie	sanocki (Zagórz)
Siedlątków	–[c] –[c]	9,87 ha	1 stycznia 1994	łódzkie	poddębicki (Pęczniew)
Skarpa w Międzybrodziu	formacja geologiczna naturalne	0,1 ha	19 lutego 2006	podkarpackie	sanocki (Sanok)
Skałka	formacja geologiczna naturalne	0,0435 ha	26 marca 2002	śląskie	wodzisławski (Rydułtowy)
Skałka z rybami	formacja geologiczna naturalne	0,01 ha	1 stycznia 1998	podkarpackie	przemyski (Krzywcza)
Skiba Sufczyny	formacja geologiczna naturalne	0,06 ha	1 stycznia 1998	podkarpackie	przemyski (Bircza)
Spływy kohezyjne - Gruszowa	formacja geologiczna naturalne	0,01 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Fredropol)
Srocza Góra	formacja geologiczna naturalne	12,812 ha	26 lutego 2008	śląskie	m. Dąbrowa Górnicza
Stary kamieniołom	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,07 ha	30 listopada 1998	małopolskie	krakowski (Zielonki)
Sztolnia nr 18 w Podziemnej Trasie Turystyczno- -Edukacyjnej w Starej Kopalni Uranu w Kletnie	wyrobisko podziemne antropogeniczne	17,7559 ha	10 września 2010	dolnośląskie	kłodzki (Stronie Śląskie)
Sztolnia Robert w Szklarach	formacja geologiczna naturalne	–[f]	25 października 2018	dolnośląskie	ząbkowicki (Ząbkowice Śląskie)
Sztolnia Wapienna w Ciechanowicach	wyrobisko podziemne antropogeniczne	0,0162 ha	22 września 2017	dolnośląskie	kamiennogórski (Marciszów)
Sztolnie w Czarnorzekach	wyrobisko podziemne antropogeniczne	0,0959 ha	16 listopada 2001	podkarpackie	krośnieński (Korczyna)
Sztolnie w Węglówce	jaskinia antropogeniczne	1 ha	15 stycznia 1999	podkarpackie	krośnieński (Korczyna)
Ściana łomiku	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,597 ha	8 września 1993	świętokrzyskie	buski (Busko-Zdrój)
Ścianka Pożaryskich	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	3,64 ha	9 marca 2002	lubelskie	puławski (Kazimierz Dolny)
Trakcjonity z Rudawki	formacja geologiczna naturalne	0,01 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Bircza)
Trias	nagromadzenie skamieniałości naturalne	0,6859 ha	8 lutego 2003	opolskie	opolski (Ozimek)
Wąwozy lessowe w Bugaju	formacja geologiczna naturalne	3,5 ha	4 czerwca 2013	świętokrzyskie	pińczowski (Pińczów)
Wąwóz Sitki	formacja geologiczna naturalne	1,06 ha	14 stycznia 1996	świętokrzyskie	starachowicki (Pawłów)
Węgiel w Malawie	formacja geologiczna naturalne	0,01 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Bircza)
Wodospad w Cisowej	formacja geologiczna naturalne	0,01 ha	1 stycznia 1998	podkarpackie	przemyski (Krasiczyn)
Wychodnia głazów Mierzwice	formacja geologiczna naturalne	5,73 ha	1 stycznia 1998	mazowieckie	łosicki (Sarnaki)
Wydma nad Dużym Stawem	formacja geologiczna naturalne	48,21 ha	22 stycznia 2016	lubuskie	żarski (Brody)
Wyrobisko poeksploatacyjne gipsów	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	5 ha	17 sierpnia 1995	świętokrzyskie	pińczowski (Kije)
Wyrobisko Wieliszewo	wyrobisko powierzchniowe naturalne	12,06 ha	1 stycznia 1997	pomorskie	słupski (Potęgowo)
Zajęcza Góra	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	11,19 ha	8 września 1993	świętokrzyskie	buski (Busko-Zdrój)
Zamczysko na Ścieszków Groniu	formacja geologiczna antropogeniczne	0,872 ha	9 lipca 2009	śląskie	żywiecki (Łękawica)
Zespół utworów geologicznych	formacja geologiczna –[c]	0,0524 ha	14 listopada 2000	świętokrzyskie	opatowski (Opatów)
Zlepieńce z Dubnika	formacja geologiczna naturalne	0,6 ha	14 stycznia 1996	podkarpackie	przemyski (Fredropol)
Żebra	formacja geologiczna naturalne	4,3694 ha	12 sierpnia 2006	lubuskie	sulęciński (Sulęcin)
Żwirownia w Księżym Lesie	wyrobisko powierzchniowe antropogeniczne	0,01 ha	6 sierpnia 2020	świętokrzyskie	konecki (Ruda Maleniecka)
Żyła porfiru	–[c] –[c]	0,1995 ha	30 listopada 1998	małopolskie	krakowski (Zabierzów)

Zobacz też

• Ochrona przyrody w Polsce
• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy
• Użytek ekologiczny
• Pomnik przyrody

Uwagi

1. Według Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody.
2. Nie nadano nazwy w akcie prawnym.
3. Brak danych.
4. Stanowisko dokumentacyjne położone w wyrobiskach Kopalni Soli „Bochnia”.
5. Stanowisko dokumentacyjne położone w wyrobiskach Kopalni Soli „Wieliczka”.
6. Nie podano powierzchni w akcie prawnym, ponieważ stanowisko dokumentacyjne obejmuje jaskinię/sztolnie o nieznanej lub nieokreślonej powierzchni.
7. Nie podano powierzchni w akcie prawnym, ponieważ stanowisko dokumentacyjne obejmuje pojedynczą ścianę skalną o nieokreślonej powierzchni.