Korea Kusini

Makala hii yahusu Jamhuri ya Korea. Kwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Watu wa Korea, tazama Korea Kaskazini.

Korea Kusini, rasmi inajulikana kama Jamhuri ya Korea (대한민국 Kikorea), ni nchi iliyoko Asia ya Mashariki, upande wa kusini wa Rasi ya Korea. Korea Kusini ina idadi ya watu takriban milioni 52, na inashika nafasi ya 28 kwa kuwa na idadi kubwa ya watu duniani. Korea Kusini inapakana na Korea Kaskazini upande wa kaskazini na inazungukwa na Bahari ya Japani (Bahari ya Mashariki) upande wa mashariki, Bahari Njano upande wa magharibi, na Mlango wa Korea upande wa kusini. Ina jumla ya eneo la takriban kilomita za mraba 100,210 lakini yenye maendeleo makubwa. Mji mkuu na jiji kubwa zaidi ni Seoul, jiji kuu la kimataifa na kituo cha kitamaduni, kiuchumi, na kisiasa cha taifa hilo.

Jamhuri ya Korea 대한민국 Daehan Minguk
Bendera Nembo
Kaulimbiu: 널리 인간을 이롭게 하라 "Lete faida kwa watu wote"
Wimbo wa taifa: "Aegukga"
Mahali pa Korea Kusini
Mji mkuu na mkubwa	Seoul
Lugha rasmi	Kikorea
Kabila	94.8% Wakorea 5.2% Nyingine
Dini	51% Wasio na dini 31% Ukristo 17% Ubudha 2% Nyingine
• Rais	Yoon Suk Yeol
• Waziri Mkuu	Han Duck-soo
Iliundwa
• Ufalme wa Gojoseon	3 Oktoba
• Tangazo la uhuru bado chini ya Japani	2333 KK
• Ukombozi kutoka utawala wa Japani Jamhuri ya kwanza ilitambuliwa na Umoja wa Mataifa	12 Desemba 1948
Eneo
• Jumla	km2 100,210 (ya ya 108)
Idadi ya watu
• Kadirio la Julai 2014	50,617,045
• Msongamano	505.1 (ya 13)/km2
PLT (PPP)	Kadirio la 2024
• Jumla	▲ $3.258 Trilioni
• Kwa kila mtu	▲ $62,960
PLT (Kawaida)	Kadirio la 2024
• Jumla	▲ $1.95 Trilioni (ya 12)
• Kwa kila mtu	▲ $37,365
HDI (2022)	▲ 0.929 (ya 19) juu sana
Gini (2021)	33.3
Sarafu	Won ya Korea Kusini
Majira ya saa	UTC+9
Jina la kikoa	.kr

Korea Kusini inajulikana kwa ukuaji wake wa haraka wa kiuchumi na maendeleo ya kiteknolojia, hasa tangu miaka ya 1970. Mara nyingi huitwa moja ya “Punda mila za Asia,” (Asian Tigers) nchi hii ilibadilika kutoka uchumi uliokumbwa na vita hadi kuwa mojawapo ya nchi zenye uchumi mkubwa na wenye nguvu duniani. Ni kiongozi wa kimataifa katika sekta kama vile vifaa vya elektroniki, magari, uundaji wa meli, na chuma. Makampuni makubwa kama Samsung, Hyundai, na LG yana makao yake makuu humo. Korea Kusini pia ina kiwango cha juu cha maisha, mfumo imara wa elimu, na miundombinu bora, ikiwa ni pamoja na mtandao wa intaneti unaoongoza kwa kasi duniani.

Kiutamaduni, Korea Kusini imepata ushawishi mkubwa duniani kupitia muziki wake, sinema, mitindo, na vyakula, jambo linalojulikana kama “Wimbi la Kikorea” au Hallyu. Muziki wa K-pop, tamthilia za Kikorea, na filamu zimevutia hadhira kubwa ya kimataifa, na vyakula vya Kikorea kama kimchi, bulgogi, na bibimbap ni maarufu kote ulimwenguni. Korea Kusini ni jamhuri ya kidemokrasia yenye rais kama mkuu wa nchi na waziri mkuu kama mkuu wa serikali. Ni mwanachama wa Umoja wa Mataifa, G20, OECD, na mashirika mengine ya kimataifa, na ina mchango mkubwa katika masuala ya kikanda na kimataifa.

Historia

Utamaduni wa Korea ni kati ya zile za kale zaidi duniani.

Tangu maungano ya kitaifa ya Korea yote mwaka 668 KK ilikuwa nchi moja hadi mwaka 1910 ilipofanywa koloni la Japani.

Uhuru baada ya mwaka 1945 ulifuatwa na mgawanyiko wa nchi na kuundwa kwa Korea Kusini.

Awali ilikuwa nchi maskini yenye uchumi wa kilimo, lakini iliendelea kuwa nchi ya viwanda iliyofaulu kusogea mbele na kujenga demokrasia imara.

Siku hizi imekuwa moja ya nchi tajiri ya Asiaː ina nafasi ya 13 duniani kati ya mataifa matajiri. Iko kati ya nchi kumi duniani zinazouza bidhaa nyingi nje.

Hali ya maisha ni ya juu na viwanda vyake vinatengeneza bidhaa za kisasa kabisa kama motokaa, meli, mashine, vifaa vya kompyuta na nyinginezo.

Miji

Makala kuu: Orodha ya miji ya Korea Kusini

Mikoa

Kuna mikoa tisa nchini Korea Kusini, zikiwemo:

• Chungcheongbuk-do
• Chungcheongnam-do
• Gangwon-do
• Gyeonggi-do
• Gyeongsangbuk-do
• Gyeongsangnam-do
• Jeju-do
• Jeollabuk-do
• Jeollanam-do

Watu

Wakazi karibu wote (99 %) ni Wakorea asili. Wachina ni 1.8 %, lakini wengi wao wana asili ya Korea.

Idadi ya watu inaelekea kupungua kutokana na uzazi kuwa wa nadra mno (watoto 9 kwa watu 1,000ǃ).

Lugha rasmi na ya kawaida ni Kikorea.

Dini

Kiasili watu wa Korea walifuata dini ya jadi iliyoheshimu mapepo mbalimbali na kutoa sadaka kama njia za kuyapatanisha.

Tangu karne ya 4 Ubuddha uliingia kutoka China ukawa dini rasmi.

Ukonfusio ulifuata tangu karne ya 13.

Ukristo ulingia pia kutoka China ukaanza kukua zaidi tangu karne ya 19.

Siku hizi takriban nusu ya Wakorea wa kusini wasema hawana dini. Sehemu kubwa wanakadiriwa kuwa wafuasi wa Konfusio lakini hawajiiti "wanadini".

Ukristo ni kundi kubwa la kidini ukiwa na 29 % za Wakorea wa Kusini, wakiwemo Waprotestanti (18.3 %) na Wakatoliki (10.9 %). Wabuddha ni kama 22.8 %. Kuna pia wafuasi wachache wa dini nyingine mbalimbali.

Tazama pia

• Orodha ya nchi kufuatana na wakazi

Viungo vya nje

WikiMedia Commons

Wikimedia Commons ina media kuhusu:

South Korea

• (Kiingereza) Korea.net: Gateway to Korea portal from the KOIS government agency; tovuti rasmi
• Discover Korea and its cuisine Ilihifadhiwa 24 Julai 2010 kwenye Wayback Machine.
• Information about Working and Living in South Korea Ilihifadhiwa 3 Julai 2007 kwenye Wayback Machine.
• South Korean Military Pictures Ilihifadhiwa 27 Septemba 2007 kwenye Wayback Machine. DefenceTalk
• BBC News - Country Profile: South Korea
• Encyclopaedia Britannica, South Korea - Country Page
• CIA World Factbook - South Korea Ilihifadhiwa 3 Julai 2015 kwenye Wayback Machine.
• Guardian Unlimited - Special Report: North and South Korea
• Korea National Statistical Office
• Korea Peace Network Ilihifadhiwa 9 Desemba 2006 kwenye Wayback Machine. summary of past/current American policy towards Korea
• Library of Congress - Country Study: South Korea data as of Juni 1990
• National Assembly official site
• Open Directory Project - South Korea Ilihifadhiwa 18 Desemba 2006 kwenye Wayback Machine. directory category
• Tour2Korea operated by Korea National Tourism Organization
• South Korea travel guide kutoka Wikisafiri
• Yahoo! - South Korea Ilihifadhiwa 17 Desemba 2006 kwenye Wayback Machine. directory category
• Yahoo! News - Full Coverage: South Korea
• Galbijim Wiki for expats in Korea Ilihifadhiwa 18 Desemba 2006 kwenye Wayback Machine.
• South Korea main cities satellite views and latitude and longitude coordinates Ilihifadhiwa 4 Februari 2010 kwenye Wayback Machine.

Nchi na maeneo ya Asia

Afghanistan | Armenia2 | Azerbaijan | Bahrain | Bangladesh | Bhutan | Brunei | China | Falme za Kiarabu | Georgia2 | Hong Kong3 | Indonesia | Iran | Iraq | Israel | Jamhuri ya China (Taiwan) | Japani | Kamboja | Kazakhstan | Kirgizia | Korea Kaskazini | Korea Kusini | Kupro2 | Kuwait | Laos | Lebanoni | Macau3 | Malaysia | Maldivi | Mongolia | Myanmar | Nepal | Omani | Pakistan | Palestina | Qatar | Saudia | Singapuri | Sri Lanka | Syria | Tajikistan | Timor ya Mashariki | Turkmenistan | Ufilipino | Uhindi | Urusi1 | Uthai | Uturuki1 | Uzbekistan | Vietnam | Yemen | Yordani

1. Nchi ina maeneo katika Asia na Ulaya. 2. Nchi iko Asia lakini inahesabiwa pia kati ya nchi za Ulaya kwa sababu za historia au utamaduni. 3. Eneo la pekee la China.