8 сентябрь

8 сентябрь — Милади тәкъвимендә тугызынчы айның сигезенче көне. Ел ахырына кадәр 114 көн кала.

← сентябрь →
Дш	Сш	Чш	Пҗ	Җм	Шм	Як
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30
2025 ел

	Тарих порталы
	Вакыт порталы
	Бәйрәмнәр порталы

Дөнья тарихында бу көн:

Дөньяви бәйрәмнәр һәм истәлекле вакыйгалар

Халыкара

• ЮНЕСКО — "Халыкара уку-язу белүне җәелдерү көне" (ингл. International Literacy Day).^[1].
• Халыкара журналистлар бердәмлеге көне (рус. Международный день солидарности журналистов, исп. Día del Periodista)^[2].
• Халыкара муковисцидоз чирен истә тоту көне^[2].

Милли

• АКШ — Милли әби-бабайлар көне төшә алган беренче көн (соңгысы 14 сентябрь); хезмәт көненән соң беренче якшәмбе бәйрәм ителә^[3].
• Андорра — Милли көн (ингл. Our Lady of Meritxell Day, кат. Diada de Meritxell).
• Испания — Волонтёр көне (исп. Día del Cooperante).
• Канада — Милли әби-бабайлар көне төшә алган беренче көн (соңгысы 14 сентябрь); сентябрь аеның икенче якшәмбесендә котланыла^[3].
• Македония — Бәйсезлек көне (ингл. Independence Day, мак. Ден на независноста на Македонија, Югославиядән, 1991 ел).
• Мальта — Җиңү көне (ингл. Victory Day, мальт. Jum il-Vitorja).
• Россия Федерациясе^[4]:
  • Россия хәрби даны көне.
  • Ленинград саклаучыларны, һәлак булганнарны һәм исәннәрне искә алу көне, Ленинград камалышы башланган көн.
• Төрекмәнстан — Төрекмән бахши көне төшә алган беренче көне (соңгысы 14 сентябрь); сентябрь аеның икенче якшәмбесендә котланыла^[3].
• Эстония — Милли әби-бабайлар көне төшә алган иң беренче көн (соңгысы 14 сентябрь); сентябрь аеның икенче якшәмбесендә котланыла^[3].

Һөнәри, җәмгыяви һәм өлкә бәйрәмнәре

• Халыкара физиотерапия көне (1951 елда Копенгаген шәһәрендә Халыкара физиотерапия конфедерациясе барлыкка килә)^[5][6].
• Пакистан Ислам Җөмһүрияте — Хәрби диңгез флоты көне (ингл. Navy Day, Хәрби диңгез флотының "Дварка операциясе", 1965 ел (ингл.)).
• Россия Федерациясе — финансист көне^[4].
• Төрекмәнстан — Нефть, газ, энергетика һәм геология тармагы хезмәткәрләре көне төшә алган иң беренче көн (соңгысы 14 сентябрь); сентябрь аеның икенче шимбәсендә котланыла^[3].

Өлкә

• АКШның Нью-Мексико штатында билгеләнгән Санта-Фе шәһәре бәйрәменең (Fiestas de Santa Fe) беренче көне — Зозобра эффигиясен (үле кеше һәйкәле) яндыру белән билгеләнә^[3].
• Испанияның^[2]:
  • Астурия вилаяте көне.
  • Эстремадура автоном җәмгыяте көне.
  • төрле муниципалитетларда дини вакыйгаларны искә алучы муниципаль бәйрәмнәр.

Вакыйгалар

• 1380 — Бөек Мәскәү кенәзлеге һәм Алтын Урда төмәне Мамай җитәкчелегендәге гәскәрләр арасында Куликово сугышы була.
• 1636 — АКШның иң борынгы Гарвард университетына нигез салына.
• 1856 — Монреальда беренче һава шары очышы уза.
• 1888 елның 8 сентябрендә Уфа тимер юл күперне рәсми ачу тантанасы уза.
• 1926 — / Веймар Җөмһүрияте (Алмания) Милләтләр Лигасына кертелә.
• 1941 — Ленинград камалышы башлана.
• 1991 — Македония бәйсезлекне яулый.

Туулар

Шулай ук карагыз: Төркем:8 сентябрь көнне туганнар

• 1779 — IV Мостафа,
• 1830 — Фредрек Мистраль,
• 1834 — Константин Кучин,
• 1839 — Арсений,
• 1841 — Антонин Дворжак, чех композиторы.
• 1859 — Сергей Булич,
• 1873 — Георгий Петкевич,
• 1910 — Павел Софроницкий,
• 1912 — Мария Демченко,
• 1915 — Людмила Калинина,
• 1918 — Дерек Бартон,
• 1923 — Рәсүл Хәмзәтов, авар шагыйре.
• 1924 — Виктор Галицкий,
• 1927 — Габделхәй Әхәтов, татар тел белгече, җәмәгать эшлеклесе.
• 1929 — Мәкъсүт Зарипов, физика галиме, профессор.
• 1930 — Нодар Кекелидзе,
• 1933 — Әзһәр Мөхәммәдиев, тарихчы, тарих фәннәре докторы, профессор.
• 1936 — Валентин Семке,
• 1941 — Берни Сандерс, Вермонт штатыннан сул карашлы АКШ сәясәтчесе, демократик фирка әгъзасы.
• 1941 — Шамил Хаҗиәхмәтов, язучы, тәрҗемәче, мөхәррир.
• 1946 — Газиз Сәнҗәр,
• 1946 — Гөлзадә Сафиуллина, җырчы һәм җәмәгать эшлеклесе.
• 1947 — Валерий Майстренко,
• 1948 — Эльдар Мовсумзаде,
• 1952 — Владимир Беляев,
• 1955 — Валерий Герасимов,
• 1958 — Ада Диева,
• 1958 — Азат Хәлимов, баянчы, ТР атказанган артисты (1999).
• 1976 — Роман Шаронов, Россия футболчысы.
• 1981 — Сәлим бин Гашур,
• 1994 — Чамила Мичиевич,

Вафатлар

Шулай ук карагыз: Төркем:8 сентябрь көнне вафатлар

• 1380 — Челубей,
• 1811 — Симон Петер Паллас, алман сәяхәтче, табигатьне өйрәнүче һәм атаклы географ, медицина докторы.
• 1901 — Григорий Мещеринов,
• 1911 — Константин Кутепов,
• 1915 — Алексей Нечаев,
• 1949 — Рихард Штраусс, алман композиторы, дирижер.
• 1958 — Михаил Ортин,
• 1965 — Герман Штаудингер, химия галиме, профессор.
• 1971 — Әкъдәс Нигъмәт Курат, татар тарих галиме.
• 1980 — Виллард Либби,
• 1984 — Евгений Перчков,
• 1985 — Җон Фрәңклин Эндерс,
• 1985 — Пол Флори,
• 1986 — Анатолий Казаков,
• 1987 — Григорий Мартынов,
• 1989 — Элевтер Андроникашвили,
• 1991 — Рудольф Зарипов, математика галиме.
• 1997 — Хәмзә Мөхәммәдиев, совет сугышчысы, Советлар Берлеге каһарманы.
• 1998 — Һидият Хәмидуллин,
• 2000 — Борис Иванов, органик химия галиме, профессор.
• 2000 — Гаипназар Паллаев, таҗик совет дәүләт эшлеклесе.
• 2005 — Алексей Салмин, тарихчы, сәясәт галиме.
• 2008 — Хьордис Шимберг,
• 2009 — Александр Аксёнов, беларус совет дәүләт эшлеклесе.
• 2009 — Оге Нилс Бор,
• 2010 ― Фәгыйлә Ибраһимова,
• 2012 ― Мөнәвир Галиев,
• 2013 ― Дмитрий Постников,
• 2020 ― Гөлнара Зиннәтуллина,
• 2020 ― Лев Поташов,
• 2020 ― Фәрит Гыйбатдинов,
• 2021 ― Евгений Зиничев,
• 2022 ― Елизавета II, Бөекбритания королевасы.

Дини бәйрәмнәр һәм истәлекле даталар

Исем бәйрәмнәре

Шулай ук карагыз

Commons

Викиҗыентыкта бу тема буенча

медиафайллар тупланмасы